Къуырисæры, 4-æм декабры уыд Хицауады рабадт Хицауады Сæрдар Джуссойты Константины сæрдариуæгадæй. Министрты кабинет уынаффæ кодта æмæ хорзыл банымадта, боны фæткы цы 10 фарсты уыд, уыдоны.
Паддзахадон гимн скъолаты
Ахуырад æмæ зонады министр Лолаты Асланы доклады темæ уыд «Паддзахадон гимны тыххæй» республикæйы закъоны 3-æм статьямæ ивындзинад бахæссыны тыххæй.
Закъоны фыст уыдис, «иумæйагахуырадон уагдæтты паддзахадон гимн æххæст хъуамæ цæуа ахуырадон азы райдианы æмæ йæ кæ-роны».
Рæзгæ фæсивæды патриотон хъомылады нысанæн Ахуырады министрад фæндон бахаста, цæмæй астæуккаг ахуырадон скъолаты пад-дзахадон гимн æххæст кæной æмæ тырысайыл хæрдмæ схæцой алкæцы ахуырадон къуырийы райдианы дæр. Уыцы хъуыддаг ныридæгæн реализаци цæуы.
«Цæмæй ацы хъуыддаг конституцион закъо-нæй ма хицæн кæна, уый тыххæй закъонмæ ивындзинæдтæ бахæссын хъæуы. Уæд астæуккагахуырадон уагдæттæн закъонон бар уыдзæн ног къуырийы райдайæнты гимн æххæст кæнынæн», – банысан кодта Лолаты Аслан.
Министртæ æмхъæлæсæй рахæцыдысты закъоны проекты фарс.
Паддзахадон бюджеты ивындзинæдтæ
Хицауады Сæрдары хæдивæг – финансты министр Тадтаты Дзамболат доклад сарæзта 2023 азы республикæйы паддзахадон бюджеты тыххæй закъонмæ ивындзинæдтæ бахæссыны тыххæй закъоны проекты фæдыл.
Банысан кодта закъонмæ ивындзинæдтæ бахæссыны æнæмæнгхъæуындзинады тыххæй цалдæр факторы:
Фыццаг фактор у республикæйы социалон-экономикон рæз-ты фæдыл æхсæнхицауадон къамисы суагъæ æххæст кæныны фæстиуæгæн бюджеты хæрдзты хай корректировкæйы æнæ-мæнгхъæуындзинады тыххæй. Уый домы 2022-2025 азты республикæйы социалон-экономикон рæзтæн ахъазгæнæг паддзахадон программæйы мадзæлтты финанскæнынад ногæй ныддихтæ кæнын æмæ инвестицион архайдæн æххуыс кæныны тыххæй бюджетон инвестицитæ æххæст кæнын.
Дыккаг фактор – 2020 азы финансон æххуысæй ма цы баззад, уый ныддихтæ кæнын æмæ дзы коронавирусæй æмæ пневмонийæ рынчынтæн стационарон уавæрты хос кæныны тыххæй хосгæнæн препараттæ, медицинон æрмæджытæ æмæ ифтонгæдтæ самал кæнын.
Æртыккаг фактор та у бюджетон ассигнованиты сфидар кæныны фæлгæтты хæрдзтæ адихтæ кæныны æнæмæнг-хъæуындзинад, бюджетон фæрæзты сæйраг дихгæнджыты домæнмæ гæсгæ.
Тадтаты Дзамболаты ныхæстæм гæсгæ, ивындзинæдтæ бахæссын хъæуы 2023 азы паддзахадон бюджеты æфтиагон хаймæ дæр 2023 азы паддзахадон бюджеты æфтиаджы дæс мæйы сæйраг бæрæггæнæнтæм гæсгæ.
Барасткæнинæгты нысан æрцыд республикæйæн финансон æххуыс. Уырдæм нæ хауынц инвестицион программæйы мадзæлтты хæрдзтæ.
Закъоны ивындзинæдтæм гæсгæ, æфтиæгты иумиаг суммæ уыдзæн 9 миллиард 95,6 милуан сомы, хъалонтæ æмæ æнæхъалон æфтиæгтæ та уыдзысты 1 миллиард 694 милуан сомы, бюджеты хæрдзтæ баззайдзысты, куыд уыдысты, афтæмæй – 9 миллиард 629 милуан сомы.
Министрты кабинет æмхъæлæсæй райстой закъоны проект.
Лæвар медицион æххуысы паддзахадон гарантийы программæ
2024 азы республикæйы æмбæстæгтæн лæвар медицинон æххуыс бакæныны тыххæй паддзахадон гарантийы програм-мæйы тыххæй раныхас кодта æнæниздзинад хъахъхъæныны министры хæдивæг Цоциты Аллæ.
Программæйы нысан у «РХИ-йы æмбæстæгты æнæниздзинад хъахъхъæныны бындурты тыххæй» закъонмæ гæсгæ 2024 азы æнæаргъ медицинон æххуыс райсыны тыххæй Хуссар Ирыстоны цæрджыты конституцион бартæй сифтонг кæнын.
Программæ бацæттæ кодтой медицинон æххуыс бакæныны фæтк æмæ стандарттæ бахынцгæйæ, медицинон статистикæйы бæрæггæнæнтыл бындуриуæг кæнгæйæ, цæрджыты æрдон кары сконды хиæдтæм гæсгæ, цæрджыты низты æмвæзад æмæ структурæмæ гæсгæ, афтæ ма медицинон æххуысы гуырахст æмæ финансон ифтонгады баланскæнынад хъахъхъæнгæйæ.
Программæмæ гæсгæ арæзт цæуы лæвар медицинон æххуысы хуызты æмæ формæты номхыгъд, бæрæг цæуынц, амбулаторон уавæрты медицинон æххуыс кæмæн кæнынц, æнæаргъæй хостæй кæй ифтонг кæнынц, уыцы æмбæстæгты категоритæ.
«Уагæвæрды райсгæйæ, паддзахадон бюджетæй бахъæудзæн финанстæ рахицæн кæнын», – загъта Цоциты Аллæ.
Социалон бафыстытæ
Хуссар Ирыстоны Хицауад резервон фондæй рахицæн кодта æхцайы фæрæзтæ Фæлхасгæнджыты бартæ æмæ фæрныгад хъахъхъæныны фæдыл комитеты кусджытæн социалон бафыстыты тыххæй.
Ацы фарст раразмæ кодта Хицауады Сæрдары хæдивæг – финансты министр Тадтаты Дзамболат. Уый куыд банысан кодта, афтæмæй коронавирусон инфекцийы рæстæджы КОВИД-æй рынчынтæн медицинон æххуыс чи кодта æмæ сын диагноз чи æвæрдта, уыцы медицинон кусджытæн фыстой сæрмагонд бафыстытæ. Фæлæ афтæ рауад, æмæ Фæлхасгæнджыты бартæ æмæ фæрныгад хъахъхъæныны фæдыл комитеты кусджытæ социалон бафыстытæ нæ райстой.
«Мах фæндон хæссæм Хицауады резервон фондæй 428 мин сомы рахицæн кæныны тыххæй, цæмæй социалон бафыстытæ райсой уæлдæр банысангонд комитеты кусджытæ дæр, цæмæй ацы фарст æхгæд æрцæуа», – бамбарын кодта министр.
Фæллой æмæ социалон Хъахъхъæнынады министрады тыххæй уагæвæрд
Ног министрады тыххæй уагæвæрды фæдыл раныхас кодта министрады сæргълæууæг Гаглойты Олег. Йæ ныхæстæм гæсгæ, уагæвæрды нысан æрцыдысты министрады хæс-лæвæрдтæ æмæ министрады архайдимæ баст æндæр фарс-татæ дæр.
Министрты кабинет уагæвæрды райстой æмхъæлæсæй.
Æххуыс Инвестпроекттæн
Министртæ æмхъæлæсæй сфидар кодтой, паддзахадон æххуысы тыххæй кæй равзæрстой, 2022-2025 азты Республикæ Хуссар Ирыстоны социалон-экономикон рæзтæн ахъазгæнæг Инвестицион проектты уыцы номхыгъд. Раразмæ йæ кодта Хуссар Ирыстоны экономикон рæзты министр Хъотайты Сæрмæт.
Министр банысан кодта, зæгъгæ, паддзахады программæты хæслæвæрдтæй иу у, инвестицион æмæ фæллойадон ресурстæ æрбахоныны нысанæн инвестортæн паддзахадон æххуыс бакæнын æмæ сын инвестицион проекттæ сорганизаци кæнынæн баххуыс кæнын.
Номхыгъдмæ хаст сты завод «Ир-Базальт» æмæ «Хъелы бæрзондхæххон бæгæныфыцæн завод» (Высокогорная кельская пивоварня). Ацы куыстуæттæн паддзахадон æххуысы гуырахст уыдзæн 34,5 æмæ 5 милуан сомы.
Министры ныхæстæм гæсгæ, инвестицион проекттæ æвзар-гæйæ, къамис бахынцы республикæйы социалон-экономикон рæзтыл уыцы куыстуæтты æндæвдад.
Хорзыл банымадтой закъоны проект
Хицауады уæнгтæ æмхъæлæсæй райстой закъоны проект «РХИ-йы Фæсарæйнаг хъуыддæгты министрады системæйы паддзахадон службæйы хиæдты тыххæй» закъонмæ ивындзинæдтæ бахæссыны тыххæй.
Закъоны проект раразмæ кодта фæсарæйнаг хъуыддæгты министр Джиоты Æхсар.
Министртæ Закъоны проект райстой æмхъæлæсæй.
***
Министрты кабинет ма æмхъæлæсæй сразы Казначействойы æмæ «Энергоресурс»-ы газы фадыджы кусджыты схорзæхджын кæныны тыххæй уынаффæтыл.
Уынаффæтæ раразмæ кодтой Хицауады Сæрдары хæдивæг – финансты министр Тадтаты Дзамболат æмæ Сæудæджерад, транспорт æмæ энергетикæйы комитеты сæрдар Тедеты Руслан.
ОСИАТЫ Индирæ
