Сомихы премьер-министр Пашиняны политикон дуне рæхджы, æвæццæгæн, ныххæлæттаг уыдзæн, мæнæ æндæр ран æмæ æндæр бæстæйы иу æнæдаст бодзы аххосæй æнæхъæн паддзахад куыд ныппырх ис, афтæ. Зноны журналист Пашинянæй зондджын æмæ арæхстджын политик кæй нæ рацыди, уый та дызæрдыггаг нал у.
Цалынмæ Сомихы премьер-министр Вашингтоны æрфгуытæ æлхынцъæй фæтæрсгæйæ йæ курдиатджын, кусаг, æрмдæсны æмæ ахуыргонд адæмы интерестæ цадæггай уæй кæны, уæдмæ Азербайжаны президент Ильхам Алиев, куыддæр йæ бæстæйы ныхмæ АИШ санкцитæ (нырма уал лæмæгъ санкцитæ!) райста, афтæ рæстæгмæ æрурæдта ныгуылæны бæстæты бæрзондæмвæзадон персонæты визиттæ.
Бæлвырддæрæй та Баку æргом загъта: кæд немæ санкциты æвзагæй дзурынмæ хъавут, уæд уæ министртæн, уæлдайдæр та уæ президенттæн махмæ фæндаг æхгæд у. Рæстæгмæ. Æнахуыр диссæгтæ, æвæдза… Чидæртæ кæмдæрты Ныгуылæнæн лæгъстæ кæнынц, зæгъгæ, саккаг кæнут, уæ бæрзонддзинæдтæ, нæ дарæг нæ уромджытæ, уæ дзæбæх цæстæй нæм ракæсут. Азербайджан та сын йæхæдæг комкоммæ загъта: ницы куыст уын ис ам.
Цыма Пашинян ацы хабæрттæ куы фехъуыста, уæд бамбæрста, Алиевæн Вашингтонæй цасфæнды куы дзурой «Сомихы зæххытæм бырстытæ æруром», зæгъгæ, уæддæр сæм кæй нæ байхъусдзæн, уый? Пашинянмæ бахъардта, Ва-шингтонæн æнæсыбыртт коммæгæс политик чи у, уымæн хæрзуаг дунеон æхсæнады кад кæй нæй, уый?
Не ‘мбары Сомихы премьер-министр абоны дунейы куыд æрхаудис Ныгуылæны «хорз зæрдæйы ахасты» аргъ, куыд ницы пайда у уый цыфæнды паддзахад фыдбылызæй бахъахъхъæнынæн. Хæст кæнæ æфсæддон операцитæ та йæхæдæг райха-лы, уымæн æмæ Ныгуылæн ахæм хъуыддæгтæй тæмæссаджы æфтиæгтæ исыныл рагæй ахуыр у. Хæсты уæлахиздзаутимæ ныгуылæйнаг бæстæтæ уайтагъд бафидауынц – уæдæ цы фæуой, кæд æмæ уæлахиздзау рамбылдта æмæ йæ зæххы фадыджы барджынæй йæхæдæг паддзахиуæг кæны. Ӕмæ уæд цасдæр рæстæг сæхи уæзданæй æвдисын дæр базонынц, хинæйдзаг дæлимонтæ. Фæлæ додой йæ къона, лæмæгъдзинад чи равдиса, уымæн. Уайтагъд ныгуылæйнаг бирæгъты бал йæ хъуын ацæгъды æмæ тох ноджыдæр сцырен кæны йæхи пайдайæн…
Æвæццæгæн, Пашинян кæронмæ нæ бамбæрста, Ильхам Алиев Гранадæйы бадзырдтытæм æрцæуын куы нæ бакуымдта, уæд уыцы демаршæй Азербайджаны фæлтæрдджын æмæ зондджын президент Макрон æмæ Шольцы сатæггæнæг душы бын кæй авæрдта.
Уымæй диссагдæр: дипломатон уæндондзинадимæ иумæ Азербайджан нæ рох кæны æфсæддон хъуыддæгтæ æмæ йæхи цæттæ кæны 8 хъæуы байсыны сæраппонд Сомихимæ схæцынмæ.
Сомихстон йæхæдæг Пашиняны сæргълæудæй йæ гæнахы, йæ фидары, йæ сæрылхæцæг Карабахы Азербайджанæн куы радта, уæд Баку та территориты фарста æхгæдыл нæ банымадта, нæ. Ам афтæ дзурынц, зæгъгæ, мах нырма ныр куы райдыдтам.
Советон арæнтимæ Азербайджан разы никуы уыдис, 1991 азы та йæхи рахуыдта Азербайджайнаг Советон Социалистон республикæйы нæ, фæлæ мусаватты* Азербайджайнаг Демократон Республикæйы (1918-1920 азты) барджын фæдон. Уæдæ уæд Пашиняны проблемæтæ сæ тæккæ райдианы сты!..
Афтæмæй та нырма хæцæнгарзы фарстатæм нæма бавнæлдтам. Ам æппæты цымыдисагдæр хабæрттæ цæуы.
Райдианы уал зæгъдзыстæм, дунейы цалдæр бæстæйы бон кæй у АИШ-ы санкциты ныхмæ лæууын. Хурхы онг санкциты бын кæд сты, уæддæр. Æмæ уыцы бæстæтæм хауынц, зæгъæм, Уæрæсейы Федераци æмæ Турк. Дыууæ паддзахады дæр иттæг æнтыстджынæй сæхæдæг кæнынц хæцæнгарз, дыууæйы бон дæр у хотыхтæ Азербайджанæн уæй кæнын. Уыимæ ма, Уæрæсе Азербайджаны кæддæриддæр хæцæнгарзæй ифтонг кодта. Ӕрмæст иу фиппаинаг бафтауæм – нырыонг Сомихстоны дæр ифтонг кодта Уæрæсе.
Цасдæр рæстæг Пашинян уыцы хæцæнгарз исыныл нал разы кæны! Дзургæ та кæны, цыма Уæрæсе йæхæдæг нæ дæтты, æхца фыст кæуыл æрцыдис, уыцы æфсæддон техникæ. Æцæгдзинадæй та уавæр бынтон æндæр у: Пашинян нæ комы Сомихы заказгонд продукци Уæрæсейы æфтауцдæттæй райсын. Цæмæн? Уый мæнæ хæрзæрæджы рабæрæг!..
Æнæнхъæлæджы Пашинян æрдомдта Уæрæсейы раз Сомихстоны хæсы хай хæцæнгарзыл бафидгæ æхцайы бæрц фæкъаддæр кæнын.
Æнцон бамбарæн у «стыр» политикы хъуыды: уыцы æхца ныр хъуамæ Ныгуы-лæнмæ арвита æмæ уым хæцæнгарз ныззаказ кæна. Уæдæ, уæдæ, бавзар, Никол, мах дæр æй зонæм, уым хæцæнгарз «бирæ» кæй ис!
Пашиняны «тæмæссаг» политикон смудæнтыл низ бахæцыдис æви йын æрдзæй сахъатджын сты, æви йæ нæ зоны, Ныгуылæны бон кæй нæу сæ уарзон Украинæйы фаг дæр ма хæцæнгарз саразын – мæймæ сæ иу милуан æхсæнгарз кæм хъæуы, уым тых æмæ амæлттæй 300 минæй фылдæр сæ бон не сси рауадзын. Уæдæ уæд заманайы æууæнкаг æввонггæнæджы ссардта Пашинян Уæрæсейы бæсты!..
Дыккаджы та, нæ зынаргъ Никол Вовайы фырт дарддæр æххæст кæны АИШ-ы фæдзæхст – цалынмæ хицауиуæг кæна, уæдмæ хъуамæ максималон æгъдауæй Уæрæсеимæ ахастытæ счъизи кæна æмæ сæ фехала. Æмæ æрхъуыды кодта «аххосаг», Уæрæсе, дам, нын нæхи фæрæзтæй æлхæд хæцæнгарз нæ дæтты. Ӕцæгдзинадæй та Уæрæсейы дзыллон информацийы фæрæзты фыстой, зæгъгæ, Сомихстон йæ заказ рæстæгыл нæ райста æмæ ныр заводы æфтауцдæтты лæууы, афтæмæй та завод цæттæ продукцийы æвæрæн æфтауцдон нæу, кондадон организаци у æмæ æдасдзинады фæткæвæрдтæм гæсгæ йæ бон нæу кæйдæр продукци мæйгæйтты йæ агъуыстыты дарын.
Хъуыддаг æрмæст æхцаимæ баст кæй нæу, уый бæрæг у. Хъуыддаг уый мидæг ис æмæ Пашиняны сыгъдæгзæрдæйæ фæнды Уæрæсеимæ ахастытæ фидæнтæм ныффалгæрон кæнын, цæмæй ныгуылæйнаг «элитæты» фæдзæхст дзæбæхдæр сæххæст кæна, уый сæраппонд. Уыдон æй æрбадын кодтой премьер-министры къæлæтджыны дæр.
Ӕфсæддон экспертты хъуыдымæ гæсгæ та, тæссаг у, Пашинян модернизацигонд уæрæсейаг системæ «Точка-У»- йы снарядтæ нæ зынаргъ оппонентæн куы радта, уымæй. Афтæ куы бакæна, уæд официалон æгъдауæй Сомихстон суыдзæн Уæрæсейы знаджы фарсхæцæг. Ахæм цауы фæстæ ма уæд цавæр æмцæдисондзинадыл дзурæн уыдзæнис!..
Æрæджы та Пашинян фехъусын кодта, зæгъгæ «Сомих суыдзæн æппæт фæндæгты алвæндаг» æмæ, дам, уæд Сомихстоны территорийыл цæуын райдайдзæн транзит цы Цæгатæй Хуссармæ, цы та Скæсæнæй Ныгуылæнмæ. Кæцæй фæзынди йæ сæры ахæм хъуыды, уый æрвонгæй ничи бамбардзæн. Алвæндаг нæ, фæлæ иу къаннæг фæсауæрцон къалидор дæр уым нæ байгом уыдзæн, Уæрæсейы куы нæ бафæнда, уæд. Уæлдайдæр та Азербайджанимæ змæстыты рæстæджы транзит нæ, фæлæ къахвæндаджы кой дæр ничиуал скæндзæн.
Кæд, мыййаг, Пашинянæй ферох ис сæрмагондæй бахахх кæнын, номхуындæй Уæрæсейы товартæ, ресурстæ æмæ хæлцадæн кæй хъуамæ лæггад кæна Сомихы «транзитон къалидор». Ӕнахуыр диссаг. Уæрæсейы знæгты хæцæнгарзæй ифтонг кæн æмæ дæ уыцы-иу рæстæг ныфс уæд дæ территорийыл цæуæг Уæрæсейы транзитæй. Ахæм хъуыддæгтæ æмцæдисонтимæ фæаразынц, Пашиняны та æмцæдисон уæвын нæ фæнды.
Æппæт уыдæттæй ис иу хатдзæг скæнæн: Азербайджан нырма йæхи уромы, нæ тагъд кæны Сомихстоны зæххытæм бавналынмæ, уымæн æмæ йæ нæ ферох ис, 2021 азы Карабахы хæстæн Мæскуы цæстыфæныкъуылдмæ кæрон куыд скодта, уый.
Фæлæ Пашиняны фæндтæ куы сæххæст уой, уæд Уæрæсе дæр ирвæзын кæй нæ фæнды, уый нал ирвæзын кæндзæн. Æмæ Азербайджан уайтагъд æмæ цырдцырдæй йæ фарстатæ алыг кæндзæн.
Кæй зæгъын æй хъæуы, транзитон фæндаджы куыстыл Уæрæсе æмæ Турчы æндæвдад уыдзæн. Дыууæты дæр нæ фæнды сæ къæсæрыл быцæутæ, змæстытæ, уæлдайдæр та хæсты бацайдагъдзинад.
Æмткæй райсгæйæ та, Пашинян хъуамæ ацы тæккæ лæмбынæг кæса, кæдæм æркодта йæ бæстæйы иу хъæлдзæг президент Ныгуылæны фæндон æххæст кæнгæйæ.
Ноджы хуыздæр уаид, Пашинян Аджаримæ куы абалц кæнид. Уым йæхи цæстæй фендзæн, Ныгуылæнæн коммæгæс гуырдзиæгтæн сæ курортон бынат туркаг провинци куыд фестын кодтой, уый.
Ӕмæ кæд æппынфæстаг Сомихстоны рагон, кадджын æмæ зондджын адæмы хъысмæт æмæ сомбоныл дæр ацы «диссаджы» политик ахъуыды кæнид. Адæмæн дæр, мæнмæ гæсгæ, афон у æрчъицын æмæ бамбарын, сæрсæфæнмæ сæ кæй тæры сæ хицауиуæггæнæг фыййау, хатыр, премьер-министр. Нырма уал премьер.
ДАМБЕГТИ Иринæ
