Хъæууон цæрæджы сæйрагдæр аудинæгтæ рагæй фæстæмæ сты фосдард æмæ зæххы куыст. Уыдон ын рæзын кæнынц йæ фæрныгад æмæ сæм хæдзардзин адæймаг кæддæриддæр здахы хорз хъусдард, фæархайы зæхкуысты культурæ æмæ фосдарды къабæзтæ ноджыдæр райтынг кæнынмæ. Ацы хъуыддаджы Цхинвалы районы хисæрмагонд хæдзарадтæ цы куыст кæнынц, стæй сæхи рады районы ветеринарон службæ фосы æнæниздзинадыл куыд ауды, уый тыххæй йæ дзырды сæр уыд районы эпизоотолог Лолаты Владимирæн.
Лолайы фырт ветеринарийы хаххыл уæлдæр ахуырад райсыны фæстæ къорд азты фæкуыста Уæрæсейы. Фæлæ райгуырæн къуым адджын у, бафæндыд æй йæ иубæстон æмбæстæгтæн лæггад кæнын, æрыздæхт Хуссар Ирыстонмæ æмæ 1980 азæй фæстæмæ намысджын куыст кæны йæ дæсныйады фæдыл Цхинвалы районы. Йе ‘мкусджытимæ архайы æхсæнадон æмæ хисæрмагонд цæрджыты фосы алыхуызон низтæй бахизыныл.
Куыд банысан кодта, афтæмæй кусынц фосы нымæц фылдæр кæныныл, фæлæ фæстаг рæстæджыты уый къухты нал æфты бæрæг аххосæгтæм гæсгæ. Сæйраджыдæр, хъæууон цæрджыты нымæц азæй азмæ кæй къаддæр кæны, уый аххосæй. Æвзæнгтæ та хъæууон цардыл ахуыр нал сты æмæ ивылынц, кæм сын æнцондæр у кусын æмæ цæрын, уыцы бынæттæм.
Фæлæ уæддæр ветслужбæйы кусджытæ æдзухдæр сты сæ куысты уæлхъус æмæ рæстæгыл бацархайынц фосы алыхуызон низтæй бахизыныл. Лолайы фырт куыд радзырдта, афтæмæй фæстаг рæстæджы фæхуыздæр фосы диагностикæ æмæ уый фæрцы сбæрæг кодтой лейкозæй рынчын стуртæ. Уыцы низæн стурты æнæниздзинадыл тынг æндæвдад ис. Рагæй дзы рынчын кодтой стуртæ, фæлæ йæ бæрæг кæнын сæ бон нæ уыд суанг ма Уæрæсейы дæр. Фæлæ 2-3 азы размæ райдыдтой диагностикæ кæнын. Вирусон низ у æмæ нæ республикæйы дæр ветслужбæйы кусджытæ базыдтой кусын, цæмæй низ ма парахат кæна дарддæр. Йæ мæгуыраудзинад ис уый мидæг, æмæ кæй хизы адæймагмæ дæр. Ацы аз районы низæй фæрынчын сты 12 стуры ахæм бынæтты, куыд Джер, Шелеури, Дменисы æмæ службæйы кусджытæ бацархайдтой уыдон скуынæг кæныныл.
Æнæуый та зæгъын хъæуы, районы ветеринарийы æппæт кусджытæ æдзухдæр кæй сты сæ куысты уæлхъус æмæ архайынц, цæмæй цæрджыты фос хызт уой низтæй, уый тыххæй кæнынц профилактикон куыст афæдзы алы рæстæджы дæр. Ныртæккæ дæр судзинтæ аразынц сыбираг хъæдгомы ныхмæ, афтæ эмкары ныхмæ дæр кæнынц æмбæлон куыст. Эмкарæй стуртæ рынчын кæнынц 4 азы онг, стæй сыл нал бахæцы. Родтæ цæмæй ма фæрынчын уой, уый тыххæй сын судзинтæ аразын фæхъæуы афæдзы дæргъы дыууæ хатты.
Æрраниз у тынг тæссаг низ æмæ цæмæй низ ма фæ-зына фосыл, уый тыххæй дæр развæлгъау ветслужбæйы кусджытæ бакæнынц профилактикон архайд. Ацы низ уæлдай тæссагдæр у ныртæккæ, уымæн æмæ хизæн бынæттæ дæлвæз рæтты фаг нал ис æмæ фос хизынмæ фæцæуынц хъæды æрдæм. Уым та тынг арæх сты хъæддаг куыйтæ æмæ стурыл куы фæ-хæцынц, уæд йе сдзæбæх кæнын фосы дохтырæн свæййы проблемæ.
Фосы низ сбæрæг кæнын, стæй низты ныхмæ судзинтæ аразын æнæмæнгхъæуæг кæй у, уый тыххæй службæйы кусджытæ алы хатт дæр цæттæ сты алы хъæу, алы фосдарæджы хæдзармæ бацæуыныл. Цæмæй сæ куыст æнæкъуылымпыйæ цæуа, уый тыххæй сæ æнæмæнг хъæуы транспорт, фæлæ уымæй сты цух æмæ февзарынц зындзинæдтæ.
Ацы хъуыддаг æрбæстон кæныныл æнæмæнг хъуамæ батыхса нæ Хицауад. Иннæмæй та цæрджыты иу хай сæхæдæг дæр нæ тыхсынц сæ фосæн схос кæныныл. Дохтыртæ сæм куы бацæуынц, уæд фос баст нæ вæййы кæвдæсмæ æмæ афтæмæй та нæй стурæн судзин аразæн.
Лолайы фырт ма банысан кодта, районы цæрджытæм кæй ис фыстæ, сæгътæ æмæ хуытæ дæр. Уыдон низтæй арæх нæ рынчын кæнынц, куы фæрынчын вæййынц, уæд та сæ сдзæбæх кæныныл бацархайынц службæйы кусджытæ æмæ сæ хицæуттæ дæр. Цæвиттон, хуыты хицæуттæ сæ æддæмæ нæ уадзынц, цæмæй ма фæрынчын уой хуыты африкæйаг емынæйæ. Дзæвгар фыстæ дары Къохаты хъæуы цæрæг Куымæридтаты Вале, хизы сæ сойджын сæрвæтты, æдзухдæр сын се ‘нæниздзинадмæ дары æмбæлон хъусдард æмæ сты æнæниз æмæ хæрзхаст.
Районы ветслужбæ дарддæр дæр архайдзæн, цæмæй цæрджыты фос хызт уой æндæр æмæ æндæр низтæй æмæ сæ нымæц та фылдæр кæна.
ХУЫБИАТЫ Никъала
