Амардис Италийы экс-премьер Сильвио Берлускони
Дон Сильвио уыдис Италийы æппæты зындгонддæр политик суанг 1944 азæй райдайгæйæ. Афтæ зæгъæн ис æмæ ацы бæстæйы сæйраг фыдгæнæг Бенито Муссолинийы æм-рæнхъ айхъуысти йæ ном. Кинонывтæ йыл истой стыр режиссертæ, куыд, зæгъæм, «Оскар»-ы премийы лауреат Паоло Соррентино. Италийы хуымæтæг адæм æй уарзтой æмæ кæддæриддæр йе ‘вварс уыдысты. 2023 азы 14 июны Италийы уыди националон траур.
Йæ ацыдимæ аивгъуыдта æнæхъæн эпохæ, зæгъгæ, чи дзуры, уыдон, æвæццæгæн, раст сты. Æцæгдæр, Берлускони италиаг политиктæй сæ ирддæрыл нымад хъуамæ уа. Æнæнымæц уголовон хъуыддæгтæ дæр æй нæ раппæрстой йæ бæрзонд пъедесталæй. Фæлæ фæстаг азты йæ реалон политикон ахадындзинад æрнымæг. Суанг ма йæ уарзон рахиз парти (Сильвиойы кæддæры æмцæдисон, нырыккон премьер-министр Джорджия Мелонийы разамынадимæ) «Fratelli d’Italiaе» дæр дзы йæхи иуварс кæнын райдыдта. Рохы нæ аззадис экс-премьер, нæ. Æгуыппæг политикон тыгъдады цыбыр кодта йæ царды фæстаг бонтæ. Уымæн æмæ йæ рæстæг фæцис. Цавæр уыдис ивгъуыд эпохæ æмæ Берлусконийы хуызæн лидертæ цæуылнæ нал хъæуынц Европæйы – уый бамбарын сæйраг фарста у.
Чи уыди Берлускони-политик?
Цыфæнды фæзилæнты æмæ уавæрты дæр уый æнцой кодта йæхи Италийы, ома, европæйаг национ паддзахады, ахсджиаг потенциал – æхсæнадон хъуыдыйыл. Æмæ-иу æй популист куы схуыдтой, уæд уыдæттæм йæ хъус дæр никуы æрдардта. Уый агуырдта, хатгай æнахуыр диссаг мадзæлттæй пайда кæнгæйæ, æвзарджыты æххуыс æмæ йын уый æнтысгæ дæр кодта. Йæ уагахаст фылдæр италиаг уыдис, фæлæ бахъуаджы сахат европæйаг политикæйы домæнтæн дæр йæ политикæ ахъаззаг дзуапп лæвæрдта. Йæ номимæ баст скандалтæ иу иннæйы æййæфтой, фæлæ йæ саргъы фидар бадтис æмæ йын бантыст нырыккон Италийы историйы премьер-министрæй фондз азы фæкусын. Италийæн уый у рекорд, уымæн æмæ сæм уыцыиу хицауад иу кæнæ дыууæ азæй фылдæр нæ басабыр вæййы. Берлусконийæн та бантыст йе ‘мгъуыд кæронмæ бакусын.
Æмæ цалынмæ европæйаг политикон тыгъдад æхсæнадон хъуыдымæ хъуыста, уæдмæ Берлускони дæр уыцы тыгъдады нымад æмæ зынгæ бынат ахста. Куыддæр европæйаг политикæйы уæлдæр бынæттæ бюрократион тохты уæлахиздзаутæ бацахстой (сæ дыккаг фæлтæрмæ хауынц Олаф Шольц æмæ Эммануэль Макрон), афтæ магнат æмæ хъазаг лæг, «адæмон италиаг æвзаджы дæсны» Берлускони никæйуал хъуыдис.
Æниу, италиаг политикæйы авансценæйæ йæ ацыдæн дæр иттæг символикон нысан уыдис. Берлусконийы разамынадæй хицауадæн æнæуырнондзинады вотум 2011 азы рахастой еврозонæйы кризисы рæстæджы. Уый хæдразмæ та ныннæрыд егъау скандал – Берлусконийыл æрымысыдысты, зæгъгæ, Ангела Меркелы ныхмæ æфхæрæн комментаритæ радта. Бундесканцлерин уыцы азты Германийы разамынадæй иумæйаг европæйаг хæдзар æгъатыр æгъдауæй аразæг политикыл нымад уыдис. Æцæгдзинадæй та евроатлантикон политикæйы интерестæ кæй хъахъхъæдта, уый æрæджы рабæрæг. Меркелы ныхмæ æфхæрæн ныхæстæ Берлускони загъта æви нæ, уый кæронмæ нæ рабæрæг. Фæлæ уыцы ситуацийы рабæрæг уæды Европæйы стырдæр хъæндзинад – национ политикты ‘хсæн фидауынад нæй. Сильвио Берлусконийы фæндыдис иумæйаг Европæйы италиаг паддзахад аразын. Саркози, Меркель, Олланд æмæ иннæ ахæм политикон функционертæ та цæттæ уыдысты сæ национ суверенитеттæ евроатлантикон суверенитеты ныддон кæнынмæ.
Растдæр гъеуæд фæцис политик Берлусконийы рæстæг. Сæ кæрон æрцыд европæйаг хæдбар политикты фæлтæрæн. Абон ам бæрзонд бынæтты бадынц æрмæст бюрократон функционертæ æмæ америкаг акционерты интересты сæрылхæцæг топменеджертæ. Номхыгъдæй 2011 азы Владимир Путин загъта нысаниуæгджын ныхæстæ, зæгъгæ, æнæмæнг, Берлускони у «европæйаг политикæйы фæстаг могиканттæй сæ иу». 2015 азы та йæ рахуыдта «æввахс æрдхорд æмæ æмцæдисон».
Кæй зæгъын æй хъæуы, Дон Сильвио æвзæрста ногæй стыр политикæмæ бахизын: коалициты фæлгæттæм цыдис, рахиз политикон партитæн сæ нæмттæ ивта, Ев-ропарламенты æмæ Италийы сенаты депутатæй бадтис, фæлæ европæйаг политикон фæндаг бынтон иннæрдæм ахæцыд. Уымæн æмæ иннæрдæм ныззылд сæ экономикæ.
Цæмæн æмæ кæдæм ацыди Берлусконийы эпохæ?
Уый хорз зыдта, италиаг экономикæ куыд кусы æмæ цæуыл æнцой кæны европæйаг экономикæйы æнтыстдзинад. Берлускони медиа-магнат уыдис æмæ уымæ гæсгæ бирæтæ раст нымайынц, зæгъгæ, национ газеттæ, телеуынынад æмæ иннæ информацион фæрæзтæ йæ сæ уырзтыл схастой премьер-министры къæлæтджынмæ. Берлускони уыцы бынат куы бацахста, уæд æрыййæфта италиаг сæудæджерады стыр темптæй рæзт. Æмæ кæд гуырахстæй гермайнагæй къаддæр уыди, уæддæр италиаг сæудæджерады продукцийы номхыгъд диссаджы уæрæх сси – текстил æмæ къахыдарæсæй суанг æфсæддон хæдтæхджытæ æмæ телекоммуникацион ифтонгады онг. Номхыгъдæй Берлусконийы политикон рæстæджы Итали – бизнесы дæр, политикæйы дæр – Зæххастæу денджызы бæстæты æхсæн ссис гегемон. Франц уæд та уыцы бынатæй фесхъиудта.
Æмæ ахæм Италийы та хъуыдис лидер – хъомысджын, харизматикон, ног базарадтæ, контракттæ æмæ инвестициты тыххæй бадзырдтæ аразын чи зоны, ахæм разамонæг. Уæрæсейаг лидертимæ дзурын дæр хъуамæ зона Италийы премьер. Уымæн æмæ æнæ аслам, стабилон æргътыл æлхæд энергоресурстæй размæ цæуæн нæй.
Уæд нæма фæрынчын Европæ «кæрдæггъуыз» политикæйы низæй. Фæлæ куыддæр европейаг экономикæ евро-атлантикон политикæйæн лæггад кæнын райдыдта, куыддæр йæ экономикон интерестæ америкаг транснационалон компаниты интерестæн ауæй кодта, афтæ Берлускони дæр сæ нал хъуыдис.
Фæстаг азты Сильвио Берлускони бирæты æвæрдта зынвадаты, уымæн æмæ сын сæ зæрдыл лæууын кодта дунеон аренæйы Европæ æмæ Италийы кæддæры хæдбардзинады замантæ.
Аивгъуыдта уыцы рæстæг. Æрмæст ма баззадис стыр европæйаг афтид æгуыппæгдзинад.
Нæ уацх.
