Санитарон нормӕтӕ æххӕст куы нӕ цӕуой фос даргӕйӕ, уӕд сыл арӕх фӕзыны инфекцион низтӕ. Уый та хъӕууон цӕрджытӕн ӕмӕ фермертӕн ӕрхӕссы стыр зиӕнттӕ – фос куынӕг кӕнын райдайынц, сӕ фыдызгъӕл уӕй кӕнынӕн нал фӕбӕззы, вакцинæтæ балхӕнынӕн фӕхъӕуы æхцайы фӕрӕзтӕ…
Нӕ фыдӕлтӕн сӕ фос нодулярон дерматитӕй никуы рынчын кодтой. Фыццаг хатт ацы низ фӕзындис 1929 азы Мадагаскары ӕмӕ Цӕгат Родезийы, стӕй апырх ис Хурыскæсæн Африкæйы ӕмӕ Индийы. Уæрæсейы территорийы фыццаг хатт фæзынд 2015 азы Цæцæны Республикæйы æмæ уырдыгæй апырх ис æнæхъæн Кавказыл.
Хъыгагæн, санитарон нормæтæ æххæст куы цæуой, уæд дæр уый гаранти нæу æмæ фос ма фæрынчын уой нодулярон дерматитæй. Ацы низ парахат кæны дзынгаты æмæ куырмбындзыты фæрцы. Уымæ гæсгæ, фосыл, гæнæн ис, æмæ низ бахæца сæрвæты дæр. Стæй ма вæййы афтæ дæр, æмæ дзугы ‘хсæн уа рынчын стур, фæлæ иннæтыл нæ бахæцы низ. Афтӕмӕй та цалдӕр километры дарддæр ӕнæниз фос фæрынчын уой. Уымæ гæсгæ, зæгъæн ис, æмæ ацы низ иууыл тынгдæр парахат кæны, тугцъир уырынгонтæ бирæ кæм ис, ахæм бынæтты.
Нодулярон дерматиты инкубацион рæстæг вæййы 3 бонæй 30 бонмæ. Ацы рæстæджы низ йæхи нæ равдисы æмæ афтæмæй иннæ фос дæр фæрынчын вæййынц. Рынчын стуры симптомтӕ сты, – рынчын стурӕн йӕ тӕвд схизы 40 градусы онг, нал фӕхӕры ӕмӕ йӕ цӕстыты сыг фӕцӕуы. Цалдӕр боны фӕстӕ стуры буарыл фӕзыны къуыбӕрттӕ, кӕцытӕ фӕстӕдӕр райдайынц хӕф кӕнын, ома, райдайы некроз. Куыддӕр низы хатт рабӕрӕг уа, афтӕ рынчын фосы фӕхицӕн кӕнын фӕхъӕуы иннӕтӕй. Чи дзы амӕлы, уыдон та – бынаты скуынӕг кӕнын. Низ кӕм фӕзыны, уым ӕнӕмӕнгӕй бакӕнынц карантин. Низ кӕд куынӕг ӕрцӕуы, уӕддӕр уыцы бынатӕй фос ауӕй кӕныны бар нӕ вӕййы иу азы бӕрц», – загъта Хъæууон хæдзарады министрады ветеринарон управленийы кусæг Мæргъиты Алан.
Ацы низӕй амӕлы рынчын фосӕн сæ 10 процентмӕ æввахс. Фӕлӕ экономикон зиæнттӕ æрхӕссы бирӕ – дзидза, ӕхсыр ӕмӕ царм уӕй кӕнынӕн нал фӕбӕззынц, цӕуӕт нал фӕцӕуы фосӕн. Цӕмӕй ахӕм зиан ма ‘рхӕсса низ, уый тыххӕй ӕрвылаз дӕр хъӕуы фосӕн вакцинаци аразын.
Абоны бон нӕ Республикӕйы нодулярон дерматитӕй фӕрынчын сты 356 сӕры, уыдонӕй амард 32 сӕры. Иууыл æвзӕрдӕр уавæр уыдис Цхинвалы ӕмӕ Дзауы районты. Фос вакцинаци кӕй ӕрцыдысты, уый фӕстиуӕгӕн дзӕбӕх кӕныны ‘рдӕм фесты ӕмӕ цыбыр ӕмгъуыдмӕ ацы низ бынтондӕр куынӕг ӕрцӕудзӕнис.
Ӕрмӕст ставдкъах фосыл нӕ сыстадис низ, фӕлӕ ма хуытыл дӕр. Африкӕйаг хуыты емынӕ та ногæй апарахат нӕ Республикӕйы. Ацы низ дӕр адӕймагыл нӕ хӕцы, фӕлӕ хуыты скуынӕг кӕны.
«Ацы низ фылдӕр хатт парахат кӕны уырынгонты, мӕргъты ӕмӕ æхсынӕгты фӕрцы, фӕлӕ ма дзы адӕймаг дӕр аххосджын вӕййы. Вирус адӕймаджы уӕлӕдарӕсыл уӕвгӕйӕ ахӕццӕ вӕййы иу бӕстӕйӕ иннӕмӕ.
Африкӕйаг хуыты емынӕйӕн вакцинӕ нӕй. Куыддӕр рабӕрӕг вӕййы низы хатт, афтӕ низджын хуыты скуынӕг кӕнынц. Кӕд хуы низджын у, уӕд йе сдзӕбӕх кӕнынмӕ æнхъӕлмӕ кӕсын нӕ хъӕуы. Инкубацион рæстæг вӕййы 5 бонӕй 15 бонмӕ. Рынчын хуыйы тӕвд схизы 40-42 градусмӕ, ныллӕмӕгъ вӕййы, йӕ буар сырх тӕппытӕ свӕййы, улӕфт ын нал фӕфаг кӕны. Йӕ вирус тынг фӕразон у, – ӕрмӕстдӕр амӕлы стыр температурӕйы. Рынчын хуыйы дзидза хӕрынӕн бӕззы æрмӕстдӕр бирӕ фӕфыцыны фӕстӕ. Карантин сисыны фӕстӕ низджын хуытӕ кӕмыты змӕлыдысты, уырдӕм æвналӕн нӕ вӕййы иу азы бӕрц. Ахуыргӕндтӕ куыд раиртӕстой, уымӕ гӕсгӕ ацы вирус йӕхи тагъд ивы ӕмӕ сомбон адӕймагӕн дӕр тӕссаг уыдзӕн», – загъта ветеринар.
Абон нырма ницы информаци ис, нӕ Республикӕйы цас хуытӕ фӕнизджын ис ӕмӕ амардис, уый тыххӕй. Ацы эпидеми ис йӕ райдианы стадийы ӕмӕ ныридӕгӕн цырд фӕлӕууын хъӕуы, цӕмӕй тынг бирӕ зиан ма æрхӕсса адӕмӕн.
Цӕмӕй дарддӕр мауал парахат кӕной ацы низтӕ нӕ Республикӕйы территорийыл, уый тыххӕй райстой алыхуызон мадзӕлттӕ. Республикӕмӕ æрбахизӕнты ӕмӕ районты сарæзтой дезинфекцион барьертӕ, милицийы кусджыты бахӕсджын кодтой, цӕмӕй ма уадзой хӕдзарон цӕрӕгойты иу ранӕй иннӕ ранмӕ ласын, кӕнӕ скъӕрын. Ӕгӕрыстӕмӕй ма холлаг дӕр сгӕрстгонд цӕуы. Ӕппӕт ацы мадзӕлттӕ фаг нӕ уы-дзысты, адӕм сӕхӕдӕг дӕр куы нӕ дарой сӕ хъус ӕмӕ куынӕ æххуыс кӕной ветеринарон кусджытӕн, уӕд.
Джиоты Александр
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.