Ногцалцæг асинтыл цæудзысты… дзуармæ

Ацы аз майы Згъудеры дзуар йæ бæрæгбоныл сæмбæлдзæнис ног цалцæггонд асинтыл.

Згъудеры кувæндон арæзт æрцыд IX-æм æнусы æмæ йын сæрибарæй фенæн ис нæ горæты бирæ рæттæй дæр. Кæддæр ам уыд Згъудеры хъæу, кæцыйы 1920 азы басыгътой Гуырдзыстоны меньшевиктæ, Хуссар Ирыстоны цæрæг адæмæн геноцид куы сарæзтой, уæд. Уый фæстæ хъæу нал сæндидзыдта, йæ бынаты та арæзт æрцыд уæлмæрд.

Згъудеры дзуармæ раджы дæр æмæ ныр дæр кувынмæ цыдысты, куыд уымæ хæстæг хъæуты цæрджытæ, афтæ нæ горæты цæрджытæ дæр. Нæ адæмыл аудæг кæй у, уый сæ уæлдай тынгдæр бауырныдта гуырдзыйы агрессийы азты.

Фæстаг азты Згъудеры дзуар кодта æрдзон катаклизмæты амæттаг, йæ бынты цыд дон, кæцы дзуары иу фарс хъыгдардта, сыджыт лæбырын райдыдта æмæ тæссаг уыд, дзуарæн йæ иу фарс куы ныккалдаид, уымæй. Культурæйы министрады историон цыртдзæвæнтæ    хъахъхъæныны хайады сæргълæууæг Табуты Нелли фæдисы дзæнгæрджытæ цагъта, домдта æмбæлон органтæй, цæмæй æвæстиатæй æрæвналой дзуары фидаргæнæн куыстытæм. Фæстагмæ рахицæн æрцыд æмбæлон фæрæзтæ, хуынд æрцыдысты специалисттæ æмæ дзуар реставрацигонд æрцыд. Иу-дзырдæй, сыгъдæг Гиуæргийы дзуар йæхæдæг дæр æххуысхъуаг куы уыд, уæд ын баххуыс кодтой, йæхæдæг бирæ хатт цы адæмæн баххуыс кодта, уыдон.

Фæлæ ма хъуыд, дзуармæ горæтæрдыгæй цы асинтæ цæуы, уыдоны дæр сцалцæг кæнын. Ацы асинтыл цæуынц æрмæст дзуармæ нæ, фæлæ Присы хъæумæ æмæ Згъудеры уæлмæрдмæ та зианджынтæ. Асинтыл хизын æдас нал уыд æмæ уый рагæй тыхсын кодта не ‘мбæстаг Гæбæраты Ацæмæзы. Йе ‘фсымæр Дыгъуызты Батрадз æмæ Цхуырбаты Иналимæ сфæнд кодтой хисæрмагонд фæрæзтæй уыдон сцалцæг кæнын. Уыцы куыстытæ ныртæккæ сты сæ тæмæны. «Ныр дыууæ къуыри æххæст кæнæм асинты бын бетонон куыстытæ. Асинты дæргъ уыдзæн 150 метры бæрц. Уæрæхæрдæм та уыдзысты 2 метры», – зæгъы Гæбæрайы фырт.

Уæдæ зæгъæн ис, Згъудеры дзуары бон – 6 майы – адæм сæ кувинæгтимæ сæхи йын бафæдзæхсынмæ кæй цæу-дзысты ног цалцæг асинтыл. Алкæмæн дæр нæ æххуысгæнæг уæт æмæ ацы хæрзиуæгон куыст чи кæны ныртæккæ, уыдонæн та зæгъæм бузныг.

Уазæгты Марфа