Ног азы æрæввахсимæ та сног сты зæронд проблемæтæ – уынгты та арæх фехъусæн ис гуыппытæ, кæцытæ адæймаджы æнцойадыл тынг æндавынц. Ӕниу, сæрды æмæ фæззæджы мæйты дæр уыд фехъусæн гуыппгæнæнты хъæлæба, фæлæ æрвылаз дæр ног азмæ ‘ввахс бæрæг фæарæхдæр вæййынц.
Нæ республикæйы территорийыл 2012 азæй фæстæмæ пиротехникон дзаумæттæ уæй кæныны бар нæй, фæлæ уæддæр кæцыдæр амалиуæггæнджытæ æрласынц контрафактон товар æмæ сæ сусæгæй фæуæй кæнынц. Сывæллæттæм тынг цинау кæсынц «гуыппгæнæнтæ» æмæ сæ алы амæлттæй дæр агурынц, – кæд æмæ сæ дуканиты арæх не ссарынц, уæд сын сæ не ‘мбæстæгтæй чидæртæ сусæгæй рауæй кæнынц, чи хæдзарæй, чи та – комкоммæ уынгы уæвгæйæ. Стæй ма кæцыдæр ныййарджытæ, Цæгат Ирыстонмæ ацæугæйæ, семæ æрхæссынц «гуыппгæнæнтæ» æмæ сæ радтынц сæ сывæллæттæм, афтæмæй та бынтондæр нæ фæхъуыды кæнынц йæ фæстиуджытыл. Банысан кæнын хъæуы уый, æмæ Уæрæсейы алыгъуызон пиротехникон дзаумæттæ сæрибарæй кæй уæй кæнынц.
Æрвылаз дæр Ног азы агъоммæ милицийы кусджытæ ауадзынц профилактикон мадзæлттæ, стæй та рейдтæ, кæцытæ нысанмæздæхт вæййынц пиротехникæимæ баст фæткхалæн цаутæ фæкъаддæр кæнынмæ. Хуыздæр уаид, цæмæй Зæрæмæджы таможнæйы пункты куы сгариккой нæ республикæмæ ласгæ товартæ æмæ куы нæ уадзиккой мидæмæ пиротехникон дзаумæттæ, уæд не ‘мбæстæгтæн бирæ сабырдæр уаиккой сæ нуæрттæ æмæ æмбæлон службæтæн та къаддæр куыст уаид. Фæлæ уыцы хъуыддагæн, æвæццæгæн, рæхджы саразæн нæй, æмæ та ацы азы бæрæгбонты дæр хъуамæ бар-æнæбары хъусæм гуыппытæм, цыма ныры уонг фаг нæ фæхъуыстам гæрæхтæм.
Милицийы кусджытæ ныридæгæн цалдæр хатты азылдысты дуканитыл æмæ æндæр базарадон объекттыл куыд горæты, афтæ районты дæр, æмæ сын сæ хицæутты карзæй бафæдзæхстой, цæмæй ма ласой пиротехникæ уæй кæнынмæ. Нырæй фæстæмæ та зилдзысты рейдты æмæ кæмæ баййафой контрафактон пиротехникæ, уыдонæн сæ конфискаци кæндзысты æмæ ма сыл суагъæтæ дæр араздзысты. Æниу æй рæстæг куыд æвдисы, афтæмæй амалиуæггæнджытæ иварæй нæ тæрсынц, уымæн æмæ къаннæг суммæйæ æрцæуынц иваргонд. Хуыздæр уаид, нæ Парламент уынаффæ куы рахæссид æмæ ивары суммæ бæрæг куы фæфылдæр кæниккой, – уæд тынгдæр тæрсиккой бафхæрынæй.
Милицийы æнахъомты фарстыты фæдыл, фæндагон змæлды æдасдзинады управленийы æмæ фадыгон инспектортæ азылдысты горæты скъолатыл, цæмæй фембæлой ахуырдзаутимæ. Æмбырдты сын милицийы кусджытæ бæстонæй бамбарын кодтой, пиротехникæ кæй хæссы фыдбылыз, стæй ма кæй халынц цæрджыты сабырад æмæ «гуыппгæнæнтæ» чи рæмудзы, уыдон кæй æййафдзысты æфхæрд.
«Кæд æмæ нæм пиротехникæ уæй кæныны бар нæй, уæддæр æдзух хъусæм гуыппытæ, уымæй дæр ма ахуырдзаутæй кæцыдæртæ срæмудзынц «гуыппгæнæнтæ» скъолайы территорийыл. Мах зилдзыстæм æмæ уын сгардзыстæм уæ дзыппытæ æмæ уæ хызынтæ, – кæмæдæриддæр разына пиротехникæ, уыдон кæндзыстæм милицийы хайадмæ. Уый фæстæ та йын фæдзурдзыстæм йæ ныййарджытæм. Сымах æнæххæст кары сывæллæттæ кæй стут, уый фæстиуæгæн бæрндзинад хæссынц уæ ныййарджытæ æмæ æфхæрд дæр æрцæудзысты уыдон. Тынг арæх æрцæуы фыдбылызтæ пиротехникæимæ архайгæйæ – кæмæн йæ къухыл спырх вæййы, кæмæн йæ цæстыл сæмбæлы стъæлфæн, æмæ сæ фылдæр вæййынц уæ карæнтæ. Стæй ма канд боныгон нæ, фæлæ æхсæвыгæтты дæр нæ ныссабыр вæййынц гуыппытæ, æмæ уый дæр раст нæу. Курæг уæ стæм, цæмæй ма æлхæнат «гуыппгæнæнтæ», ма сæ рæмудзат скъолаты, уынгты, адæмы цур, кæннод æфхæрд баййафдзыстут», – загъта йæ раныхасы ахуырдзаутæн милицийы инспектор Фæрниаты Мæдинæ.
Уымæй уæлдай ма ахуырдзауты бафæдзæхстой, цæмæй ма скъæрой автомашинæтæ. Милицийы кусджытæ рейдты рæстæджы арæх сбæлвырд кæнынц, автомашинæ кæй фескъæры æнæххæст кары сывæллон. Афтæмæй ма бахауынц авариты дæр æмæ райсынц алыгъуызон травмæтæ. Закъонмæ гæсгæ, цалынмæ адæймагыл 18 азы сæххæст уа, уæдмæ йын машинæ скъæрыны бары гæххæттытæ райсæн нæй. Фæткхалджытæй бæлвырд чи æрцæуа, уыдон та æфхæрд цæудзысты. Ам дæр бæрндзинад хæсдзысты ныййарджытæ æмæ машинæты хицæуттæ.
Ахæм профилактикон мадзæлттæ скъоладзаутимæ уагъд цæудзысты суанг ногазон бæрæгбонты фæудмæ. Уый фæстæ дæр, кæй зæгъын æй хъæуы, фæткхалджыты бæрндзинадмæ кæндзысты, фæлæ ныридæгæн барадхъахъхъæнæг органты хæс у, цæмæй бæрæгбонтæ ацæуой сабырæй.
ДЖИОТЫ Алыксандр
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.