Цхинвалы районы Зары хъæуккаг Цхуырбаты Георги йæ цард æгасæй дæр снывонд кодта рæзгæ фæлтæры хъомыладæн. Георгийы ма адæм агуырдтой æхсæны лæгæй дæр. Уый уыдис фидауынгæнæг дыууæ хылгæнæгæн, бинонтæ-иу æгæр бирæ куы систы, уæд-иу сæ хицæн кæныны тыххæй дæр бацагуырдтой Георгийы, уымæн æмæ-иу рахаста кæддæриддæр зондджын уынаффæ.
Цхуырбаты Георги йæхæдæг дæр Зары хъæуы райгуырд æмæ хъомыл кодта, скъола дæр уым бакаст. Уый фæстæ йæ ахуыр адарддæр кодта Цхинвалы педтехникумы æмæ йæхæдæг дæр ахуыргæнæг басгуыхт. Кусын райдыдта ахуыргæнæгæй Брилийы хъæуы. Æнæахуыргонддзинад скуынæг кæныны тыххæй уый канд сабиты нæ ахуыр кодта, фæлæ кæсын-фыссын амыдта кардзыд адæймæгтæн. Бирæ рæсугъд фæндтæ уыд цардбæллон лæппумæ, фæлæ райдыдта тугкалæн хæст. Фашистон Герман, бадзырд фехалгæйæ, гадзрахатæй рацыдысты Советон Цæдисыл æмæ сæ хъомысджын æфсæддон хæйттæ æрбафсæрстой нæ бæстæмæ ныгуылæнæй. Райгуырæн бæстæ хъуыд бахъахъхъæнын æмæ Хуссар Ирыстоны фæсивæд дæр ивылын райдыдтой тугкалæн хæстмæ. Кæсын-фыссын тынг хорз кæй зыдта, уымæ гæсгæ Георгийы бакодтой æфсæддон къамисариатмæ писырæй. Уæд ыл цыдис æрмæстдæр 17 азы. Хæсты быдырмæ лæгæвзæрстæй куыд цыдысты, уый уынгæйæ, Георгийæн кæд хæстмæ цæуын афон нæма уыд, уæддæр йæхи акæнын кодта.
Райдианы йæ ахуырмæ арвыстой горæт Ярославлмæ, æфсæддон ахуыргæнæндонмæ. Уым дæр ахуырмæ равдыста йе ‘взыгъддзинад. Йæ цæттæдзинад ын рахатгæйæ Георги æрвыст æрцыд гвардион æхсæг дивизийы скондмæ. Афтæ хæцгæ Цхуырбайы фырт бахæццæ суанг Берлинмæ. Хæст фæцис, фæлæ Берлины фашисттæй асыгъдæг кæныны тыххæй ма Георги цы полчы службæ кодта, уый ноджыдæр баззадис уым, афæдзы бæрц. Иу ахæм тохы фæцæф йæ къах.
1946 азы Георги сыздæхт хæстæй. Йæ риуæй тæмæн калдтой йæ сгуыхтдзинæдты тыххæй бирæ ордентæ æмæ майдантæ. Фæлæ фæллад хæстон нæ уарзта хæсты хабæрттæ дзурын, йæхи кой кæнын. Уæззау ныуулæфгæйæ-иу загъта: «Хуыцау мауал æруадзæд ахæм æгъатыр хæст. Хæст хæссы æрмæстдæр мæлæт æмæ хъизæмæрттæ».
Хæстæй æрыздæхгæйæ Георги уайтагъд йæ ахуыр адарддæр кодта Цхинвалы педагогон институты уырыссаг æвзаг æмæ литературæйы факультеты. Ныр бæстондæр базыдта ахуыргæ-нæджы куысты сусæгдзинæдтæ æмæ зонындзинæдтæ. Уайтагъд кусын райдыдта сæхи хъæуы скъолайы ахуыргæнæгæй, стæй та ахуыры хайы сæргълæууæгæй. Рæсугъд фæд дзы кæй ныууагъта, йæ зонындзинæдтæ æнæвгъауæй кæй лæвæрдта ахуыргæнинæгтæн, уый тыххæй йын саккаг кодтой адæмон ахуырады отличникы ном, уыд сгуыхт ахуыргæнæг, фæллойы ветеран, бирæ кады гæххæттытæ æмæ грамотæты хицау. Фæлæ Георгийæн нæ бантыст йæ царды кæронмæ рæсугъдæй, амонд-джынæй рацæрын. Æртæфстысты йыл хæсты уæззау дудгæбæттæ. Схæрам ын кодта йæ цæф къах дæр. Æмæ, æнæн-хъæлæджы æрлæууыд, Зары хъæуæй Берлинмæ чи бахæц-цæ хæцгæ, уыцы фæллад, рыстзæрдæ йæ кусынæй – 60- аздзыдæй.
Фæлæ йæ фарн мæрдтæм нæ ахаста, ныууагъта йæ йæ кæстæртæн.
Йæ цардæмбал Харебаты Ольгæ дæр йæ цард снывонд кодта рæзгæ фæлтæрæн. Уый дæр 40 азы бæрц фæкуыста Зары скъолайы райдиан кълæсты ахуыргæнæгæй.
Иугай фæлдахын Цхуырбаты Георги æмæ Ольгæйы цардвæн-даг æвдисæг гæххæттыты сыфтæ æмæ сæм бахæлæг кодтон: сæ цард рæзгæ фæлтæрæн цæстуарзонæй кæй снывонд кодтой, адæмæн уарзон кæй уыдысты, канд уый тыххæй нæ, фæлæ ма, фондз хъæбулы хицау дæр кæй уыдысты, уый тыххæй дæр. Уыдон, æцæгæйдæр, тæхудиаджы ныййарджытæ уыдысты. Сæ зæнæгæй алчидæр райста уæлдæр ахуырад. Зæнæджы хистæр Азæ тынг хорз нысæнттыл каст фæцис нæ горæты педагогон институт æмæ бирæ азты дæргъы цæсгомджынæй кусы Тъбеты хъæуы астæуккаг скъолайы директорæй. Валодя скъола каст фæцис сыгъзæрин майданыл. Уый фæстæ сырх дипломыл бакаст Калининграды медицинон институт. Ссис дохтыр-хирург æмæ йæ фæллойадон архайд кæны уыцы горæты. Лæвæрд ын æрцыд сгуыхт дохтыры ном. Дыккаг лæппу Феликс та каст фæцис Цæгат Ирыстоны хъæууонхæдзарадон институт æмæ райста инженер-механикы дæсныйад. Феликс та йæ фæллойадон архайд кæны нæ республикæйы, кусы Цхинвалы фæндæгты арæзтады.
Астæуккаг чызг Луизæ дæр рахаста йæ ныййарджыты фарн æмæ æгъдау. Равзæрста уый дæр ахуыргæнæджы дæсныйад æмæ йæ тых, йæ зонындзинæд-тæ æнæвгъауæй дæтты ахуырдзау фæсивæдæн нæ горæты 6-æм астæуккаг скъолайы. У ирон æвзаг æмæ литературæйы ахуыргæнæг. Йæ иузæрдион куысты тыххæй уый дæр хорзæхджын æрцыд бирæ кады грамотæтæй æмæ арфæйы гæххæттытæй.
Зæнæджы кæстæр Жаннæ дæр каст фæцис нæ горæты педагогон институт.
Георгийы кой ракæнгæйæ, æнæзæгъгæ нæй йæ фыд Иосифы тыххæй дæр. Уый уыдис сырх партизан æмæ 1915 азæй 1917 азмæ службæ кодта паддзахы æфсады. Уым рацыдис хорз революцион скъола æмæ йæ райгуырæн хъæумæ æрыздæхгæйæ активон хайад иста революцион тохты горæт Цхинвал æмæ Хъорнисы хъæуы. Магъы æфцæг та партизантимæ хъахъхъæдтой, цæмæй диверсион къордтæ ма æрбаивæрзой Ирыстоны Хуссар хаймæ. 1920 азы Гуырдзыстоны меньшевиктæ арт куы бафтыдтой Хуссар Иры хъæутыл, уæд Иосиф баиу ис Уырысы æфсадимæ æмæ хъæбатырæй тох кодта меньшевикты ныхмæ.
Иугæр Советон Хицауад куы æрфидар, уæд йæ фæллойадон архайд кодта Чиатурæ æмæ Туапсейы горæтты. Колхозон арæзтады азты уыд сæ активон хайадисæг. Æвзæрст æрцыд сæ хъæуы колхозы сæрдарæй. Суанг йæ амæлæты бонмæ Иосиф нал фæхицæн йæ уарзон колхозæй, уыд кæддæриддæр йæ æнувыд кусæг.
Абон не ‘хсæн нал сты сæ райгуырæн бæстæйы патриоттæ сыгъдæгзæрдæ коммунисттæ Цхуырбаты Иосиф æмæ йæ фырт Георги, фæлæ уæлæуыл ныууагътой сæ хорзы ном æмæ хæрзаудæн кæнæд сæ зæнæгыл, уыдоны зæнæгыл, сæ хъæубæстыл. Сæ хæстон фыд æмæ сæ дадайау хæсты фыдæвзарæнтæ макуыуал бавзарæт!
Бестауты Валя
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.