Æвæццæгæн, цалынмæ адæм сæ хæрзтæн кад кæнын зоной, мысынхъом сæ уой, уæдмæ сæ удварны миниуджытæ никуы фесæфдзысты. Ном сæнусон кæнынæн та, мæнмæ гæсгæ, цыртдзæвæн æмæ чиныгæй хуыздæр ницы ис. Чиныджы хуызæн адæймаджы цард æмæ архайд æвдыст никуы æрцæудзæн.
Уыцы хæс æрæвæрдта йæ разы ХИПУ-йы историйы факультеты хистæр ахуыргæнæг Бестауты Зæлинæ йæ чиныг «Уйти, чтобы остаться»-йы. Чиныг фыст у Цыбырты Людвиджы æдзард чызг, ахуыргонд æмæ рухстауæг Маринæйы цард æмæ архайды тыххæй. Автор бакодта стыр куыст ахæм адæймаджы ном сæнусон кæнынæн.
Фыццаг рубрикæ «Начало жизненного пути»-йы ныхас цæуы Маринæйы бинонты æмæ къабæзты тыххæй. Хъомыл кодта æнгом, уазæгуарзаг бинонты ‘хсæн. Сæ хæдзар хиуæттæ, зонгæтæн уыди хæлардзинады артдзæст. «В тяжелейшие для Южной Осетии времена, в 1993 г. Людвиг Алексеевич Чиби-ров стал председателем Верховного Совета РЮО, а 10 ноября 1993 года избран первым президентом Республики Южная Осетия».
Ахуыргонд абон дæр активон куыст кæны Цæгат Ирыстоны зонадон-иртасæн институты æмæ стыр æвæрæн хæссы зонадмæ.
«Мать Марины – Хачирова Валентина, по образованию учительница… Отличник народ-ного образования СССР», – фыссы дарддæр автор.
Рубрикæ «В годы студенчества»-йы чиныгкæсæг базонгæ вæййы Маринæйы ахуыры фæндæгтимæ. Иттæг хорз нысæнттимæ каст фæцис Хуссар Ирыстоны педагогон институты историон-филологон факультет. Æвзыгъд чызг ахуыры дæр уыд раззагдæртимæ. Скъуыддзаг ын хæссын йæ мысинæгтæй: «В бытность отца деканом истфилфака мы с братом Алексеем были студентами этого же факультета. И я не помню, чтобы нам завышали оценки, или мы пользовались каким-то особенным вниманием… Для меня быть дочерью Людвига Алексеевича – всегда высокое обязательство… Надо мной всегда довлело имя отца – я не должна была его подвести никогда и ни в чем». Æмæ йæ ацы ныхæстæ æххæст дæр скодта уæлдайджынтæй.
Сæргонд «Служебные будни»-йы ныхас цæуы Хуссар Ирыстоны уæззау азтыл, гуырдзиаг агрессийыл. Маринæ, йæ сывæллæттæн тæрсгæйæ, гыццыл рæстæг ацард Дзæуджыхъæуы, цыппар азы бакуыста сывæллæтты рæвдауæндоны хицауæй æмæ ахæм цыбыр рæстæгмæ ацы уагдон сси хуыздæр ахуырадон артдзæст. Фæхуыздæр ын кодта йæ техникон-материалон бындур, æрбангом кодта коллективы, куыстмæ бахаста бирæ ногдзинæдтæ. Фæлæ йæ йæхимæ æлвæста йæ райгуырæн къуым. Бирæ йын фæлæгъстæ кодтой, фæлæ нал æрлæууыд. Кусынмæ бацыд Хуссар Ирыстоны паддзахадон университеты уырыссаг æмæ фæсарæйнаг литературæйы кафедрæмæ. Активонæй докладтæ кодта зонадон конференциты, тымбыл стъолты, скъола-семинарты, уыцы иу рæстæг куыста диссертацийыл æмæ йæ æнтыстджынæй бахъахъхъæдта 2005 азы.
Маринæ йæхиуыл бирæ куыста, æгæрон уыдысты йæ зонындзинæдтæ. Уый æнæрахатгæ нæ фесты республикæйы разамынд. 2012 азы Президент Тыбылты Леонид дæр æй Ахуырады министры бынатмæ уымæн бацагуырдта. Хæсты азты фæстæ республикæ нырма уæззау уавæры уыд, бирæ хъару хъуыд, цæмæй алы къабаз дæр размæ рацæуа. Министрады кусгæйæ цас сарæзта, йæ къухты цы бафтыд, ахуырадон процессмæ цы ногдзинæдтæ бахаста, æппæт уыдæттыл цæуы ныхас рубрикæ «На министерском посту»-йы.
Уый фæстæ дыууæ сæргонды «Научное наследие» æмæ «На службе обществу»-йы дæр автор цалдæр раны æрхаста Маринæйы мысинæгтæ йæ сабибонтæй, йæ ахуыры азтæй, ныхас дзы цæуы йæ фæллойы фæндæгтыл. Цыбырты-чызг суанг йе студентон азтæй цымыдис кодта Гæздæнты Гайтойы сфæлдыстад раиртасынмæ æмæ бирæ азтæ радта уыцы куыстæн. Уый фæдыл йæ докладтæ цалдæр хатты фæзындысты мыхуыры фæрæзты. Йæ зæрды уыдис уый фæдыл диссертацион куыст бакæнын, фæлæ йæ зонадон разамонæг Цхуырбаты Нугзары амындæй райста æндæр темæ: «Художественный перевод и проблемы национального колорита» æмæ йæ 2005 азы æнтыстджынæй бахъахъхъæдта. Йæ официалон оппоненттæ уыдысты зындгонд ахуыргæндтæ Исаты Мæхæмæт, Джусойты Нафи, Тахъазты Харум, Гуыриаты Тамерлан, Джыккайты Шамил, Хъамболты Тамерлан æмæ Кæсæг-Балхъары паддзахадон университеты профессор Хангери Баков. Диссертацион совет стыр аргъ скодтой Цыбырты-чызджы куыстæн æмæ йын иумæйаг уынаф-фæйæ лæвæрд æрцыд филологон зонæдты кандидаты ном. Фæстæдæр йæ диссертацион куыст рацыд хицæн чиныгæй. Монографийы бæлвырд текстологон анализгонд æрцыдысты ирон лирикон уацмысты хуыздæртæ уырыссаг æвзагмæ тæлмацгондæй. 2009 азы рухс федта ахуыргонды ног чиныг «Музы Коста», кæцыйæн уыд стыр æнтыст. ХИПУ-йы уырыссаг æмæ фæсарæйнаг факультеты доцент Цыбырты Маринæ ма разамынд лæвæрдта, проект «Медитация на Южном Кавказе»-йы фæлгæтты чи цыд, уыцы литературон альманах «Южный Кавказ»-æн Хуссар Ирыстоны хайы. Йæ фæрстыл уырыссаг æвзагмæ тæлмацгондæй мыхуыргонд цыдысты ирон фысджыты хуыздæр уацмыстæ.
Амынд сæргæндты ма ныхас цæуы Цыбырты Людвиг æмæ Маринæйы æнæнымæц зонгæтыл, сæ хæлар ахастытыл æндæр адæмтимæ, æмгуыстадон бастдзинæдтыл…
Рубрикæ «Семья»-йы автор ахызт бинонты коймæ. Ныхас дзы цæуы Маринæйы фыд Людвиг æмæ йæ мад Хацырты Валентинæйыл, йæ цардæмбал Челæхсаты Эдуардыл, уымæн йæ мад æмæ йæ фыд Мухтар æмæ Дзуццаты Верæйыл, стæй сæ кæстæрты тыххæй. Бирæ загъд дзы ис Эдуард æмæ Маринæйы кæстæртæ Альдæ æмæ Къостайы тыххæй. Зæрдæрисгæйæ мысынц хъæбултæ сæ мады æгæрон хорз хъуыддæгтæ.
Æмæ, æппынфæстаг, рубрикæ «Память»-ы æнæнымæц хиуæттæ, хæлæрттæ, зонгæтæ мысынц, фыссынц сæ зæрдæйы рыстытæ, сæ мысинæгтæ. Райдианы мыхуыргонд æрцыдысты фыд Людвиджы цæссыгæвдылд ныхæстæ. Цыбыр æмæ зæрдæагайгæ: «Марина была светом моей жизни. Горе мое безмерно… Но она сама мне дала утешение: утешением мне служит гордость за дочь, которая позволит мне ходить по земле с высоко поднятой головой».
Дарддæр уый тыххæй сæ хъуыдытæ, стæй мысæн æмдзæвгæтæ фыссынц æфсымæр Алексей, Дзуццаты Тамарæ, Чехойты Алыксандр, Уанеты Лейлæ, Нонна Шаташвили, хицауад æмæ министрадты кусджытæ… Бафиппайын хъæуы уый, æмæ ахæм мысинæгтæ æрмæст амынд рубрикæйы бынмæ кæй не сты, фæлæ алы сæргонды дæр.
Уæлæмхасæн рубрикæйы дыууæ æрмæджы сты æнæ авторæй. Æз куыд бамбæрстон, афтæмæй уыдон сты Маринæйæн йæхи фыст очерктæ. Сæ иу йæ фыд Цыбырты Людвигыл, иннæ – йе ‘фсин Дзуццаты Верæйыл.
Фæстаг рубрикæ «Выступления. Интервью. Поздравления»-мæ хаст æрцыдысты йæхиимæ интервьютæ, йæ раныхæстæ алы æмбырдты, форумты, арфæйы ныхæстæ ахуырады къабазы кусджытæм, фысджытæм.
Чиныг хорз фæлгонцгонд у бинонты, зонгæты архивтæй ист бирæ мидисджын къамтæй.
47 азмæ уыйас хорздзинад байтауæн куыд ис æмæ дыл адæм афтæ фæриссой, дæ ном дын афтæ сыгъдæгæй мысой. Йæ цæсгом куыд рухс æмæ æргом уыд, афтæ уыд йæ зæрдæ дæр Цыбырты чызгæн. Уый йæ рухс уды бæллицтæ судзгæ цырагъау ныууагъта уæлæуыл æмæ цалынмæ йе ‘мдугонтæ цæрой, уæдмæ йæ ном рох никуы уыдзæн.
Кæронбæттæны мæ æрхæссын фæнды, Чехойты Алыксандр Маринæйыл кæй ныффыста, уыцы æмдзæвгæйæ скъуыддзаг:
Ты сияешь далекой звездою во мгле, –
Долететь и достать тебя мне бы…
То не ливень струится к жестокой земле, –
То рыдает по тебе небо…
Стыр хъыгагæн, чыныджы цы бирæ мидисджын информаци ис, уыдонæн нæ цыбыр уацы се ‘ппæты тыххæй дзурыны фадат нæй. Автор стыр арфæйаг куыст бакодта æмæ арфæгонд уæд. Уый ацы чиныгæй Цыбырты Маринæйæн самадта æнусон цыртдзæвæн. Бинонты, стæй ирон адæмы номæй ма бузныг зæгъын æмбæлы Джиоты Жаннæйæн дæр, чиныг уадзынмæ йе ‘ххуысы хай кæй бахаста, уый тыххæй.
ДЖУСОЙТЫ Нинæ
