Серби æмæ Косовойы ‘хсæн ногæй фæзынд æндыгъддзинад æмæ ныр йæ масштабтæм гæсгæ гæнæн ис æмæ расайа хæстон архæйдтытæ. Æрцыдис дзы æхсæнгарзæй æхстытæ дæр æмæ ныридæгæн уавæр у уæззау. Уæрæсе кæд алы амæлттæй конфликт æрнымæг кæныныл архайы, домы, цæмæй закъоны фæлгæтты архайой дыууæ фарс дæр, уæд Евроцæдис æмæ АИШ та сты цыренгæнджытæ — æнæбындурæй азымджын кæнынц сербæгты, æмæ албайнæгты та рæдийын кæнынц фыдракæндтæ саразынмæ. Æниу хурныгуылæйнаг бæстæты фæндты ницы сусæгдзинад ис — архайынц ног конфликтон зонæ саразынмæ, цæмæй дзы Уæрæсе дæр хайад райса.
Косовойы территорийыл æндыгъддзинад æрвылаз дæр вæййы, фæлæ ныр цалдæр азы дæргъы ахæм уавæрмæ никуы æрхаудтой сæ ахастытæ. Ацы аз августы мæйы Косовойы къухдариуæгад æрдомдта бынæттон сербæгтæй, цæмæй сæ автотранспорт срегистраци кæной Косовойы. Проблемон фарст цыбыр рæстæгмæ скъуыддзаг æрцыд Уæрæсе æмæ европæйаг политикты æххуысæй. Фæлæ Косовойы премьер-министр Альбин Курти æппынæдзух агуры фсон сербæгты истæмæй фæазымджын кæнынæн — æвæццæгæн ын ахæм амынддзинад ис йæ «куратортæй». Ныр та косовойаг пъæлицæйæгтæ 10 декабры æрцахстой Деян Пантичы, кæцы раздæр куыста Косовойы мидхъуыддæгты министрады æмæ йæ ныр аххосджын кæнынц терроризмон архайды. Сербæгтæ растадысты йæ сæрыл æмæ райдыдтой аразын баррикадæтæ, æрæхгæдтой фæндæгтæ æмæ сарæзтой протестон акцитæ. Конфликтон зонæмæ бахызтысты Евроцæдисы миссийы патрултæ æмæ НАТО-йы æфсæддонтæ.
Уымæй уæлдай ма косовæйаг пъæлицæйæгтæ згъæрварс техникæйыл баскъæрдтой Косовæйы цæгат фарсмæ æмæ Метохимæ, цыран цæрынц æрмæстдæр сербæгтæ, æмæ блокадæ сарæзтой горæт Косовска-Митровицуйæн. «Брюсселлаг бадзырдтæм» гæсгæ та косовæйаг пъæлицæйæгтæн нæй сербаг терротиритæм хизыны бар — хъуамæ сæм уа бары гæххæтт цыппар сербаг муниципалитетæй. Ахæм æнæзакъонон къахдзæфæй Сербийы президент Александр Вучич сарæзта хатдзæг, ома Курти хъавы «терроры политикæйы» фæрцы Косово æмæ Метохийы цæрæг сербтæй фервæзынмæ, фæсурынмæ, скуынæг кæнынмæ.
Ацы æндыгъддзинадæн ма ис логикон бындур дæр. Куыд рабæрæг, афтæмæй Косовойы къухдариуæгад 15 декабры хъавы заявка раттынмæ, цæмæй сæ айсой Евроцæдисы скондмæ. Уымæ гæсгæ сæ бахъуыд конфликтон уавæр саразыны сæр, цæмæй æгас дунейыл цъиувæдис саразой, ома нæ сербæгтæ цæрын нæ уадзынц, бахъахъхъæнут нæ. Хурныгуылæйнаг политиктæ дæр цæстмæхъус ныхæстæ кæнынц, хуыз аразынц, ома тынг тыхсынц Косовойы цæрджыты хъысмæтыл. Стæй радгай, кæрæдзийы дзыхæй ныхас исгæйæ, дзурынц æмæ азымджын кæнынц сербæгты. Афтæмæй та æрмæстдæр косовæйаг сербæгты барондзинады фæрцы ныры онг тугкалд не ‘рцыд, кæд æмæ сæ албайнæгтæ æппынæдзух провокаци кæнынц, уæддæр.
ИНО-йы резолюцийы фæлгæтты Сербийæн бар ис, цæмæй конфликтон зонæмæ бакæна иу мин æфсæддоны бæрц. Фæлæ ацы хъуыддаг æнæмæнг расайдзæн тугкалдмæ, кæцымæ афтæ тынг бæллынц хурныгуылæйнаг бæстæтæ. Сербаг æфсæддонты бар-æнæбары бахъæудзæнис ныхмæлæууын Приштинайы гарзджын тыхтимæ æмæ ма НАТО-йы æфсæддонтимæ дæр. Кæд æмæ ныры онг Евроцæдис æмæ АИШ сæхи нейтралонæй æвдыстой, алыгъуызон гæды ныхæстæ-иу фæкодтой Вучичæн, уæд ныр æргомæй хæцынц Косовойы фарс. Хæстон архæйдтыты рæстæджы Уæрæсейæн тынг зын уыдзæнис баххуыс кæнын се ‘мтуг сербæгтæн — сурзæххыл сын арæнтæ нæй æмæ хæдтæхджыты фæрцы та проблемон уыдзæнис æфсæддон техникæйæ баххуыс кæнын. Ацы хъуыддаг хорз æмбарынц Европæйы æмæ АИШ-ы æмæ уавæрæй пайда кæнынц. Стæй ма лæмбынæг куы æркæсæм, уæд ирдæй зыны, Косовойы уавæр тынг æнгæс кæй у Украинæимæ — æрмæст къаддæр масштабты. Украинæйы территорийæ фæсурынмæ хъавынц уырыссæгты, Косовойæ та — сербæгты. Ӕмæ дыууæ ран дæр хурныгуылæйнаг бæстæтæ пайда кæнынц иугъуызон схемæтæй, методтæй, ома, архайынц, Уæрæсейæн куыд æвзæрдæр уа, афтæ.
Косовойы Евроцæдисы скондмæ абоны бон ничи айсдзæнис — АИШ сæ сайынц æмæ сæ фæрцы æххæст кæнынц сæ геополитикон пълæнттæ. Косовойы хæдбардзинад нæ банымадтой Греци, Словаки, Кипр, Испани æмæ Румини. Ацы бæстæтæй алкæмæндæр ис территориалон проблемæтæ æмæ уый фæстиуæгæн рæхджы Косово нæ бахиздзæнис Евроцæдисы скондмæ. Зæгъæм, Испани куы банымайа Косовойы хæдбар паддзахадыл, уæд Каталони дæр æрдомдзæнис хæдбардзинад — æнæуый дæр иу «къахæй» æдде ис. Афтæ иннæ бæстæтæ дæр. Фæлæ Косовойы «æнæсæр» политиктæ ацы хабар не ‘мбарынц, æууæндынц хурныгуылæйнаг фæлитой политиктыл æмæ сæхи хæсты цæхæры бынтон æнæхъуаджы æппарынц.
Джиоты Алыксандр
