Бӕрӕгбон у адӕймаджы царды уӕлфӕдзӕхстон тыгъдадимӕ ӕнахуыр хуызы баст чи ӕрцӕуы ӕмӕ комкоммӕ фӕткон архайдыл нымад чи вӕййы, ахӕм афон.

Алы адӕммӕ дӕр, фыдӕлтӕй цы бӕрӕгбонтӕ баззад, уыдонӕн ис иу нысаниуӕг. Уый бӕрӕг у, бӕрӕгбонты рӕстӕг цы фӕткыл ӕгъдӕуттӕ конд цӕуынц, уыдонӕй дӕр. Бӕрӕгбон дзуӕрттӕй кӕй номимӕ баст у, уымӕ гӕсгӕ йӕ боны ӕгъдӕуттӕй иутӕ сты  ахсджиагдӕр, иннӕтӕ – фӕрсагдӕр. Гъе, уыцы уавӕртӕм гӕсгӕ бӕрӕгбонтӕ зӕрдӕаивӕй дих цӕуынц дыууӕ дӕлкъордыл: сӕ иутӕ сты афӕдзы афонтимӕ баст, иннӕтӕ – бинонты цардимӕ. Ӕртыккаг дӕлкъордмӕ та ахӕссӕн ис, ӕхсӕнады кӕнӕ хицӕн адӕй-маджы царды  кӕцыдӕр цаутимӕ баст чи ӕрцӕуы, уыцы куывдтытӕ.

Адӕмы царды ахсджиагдӕр уыдысты, афӕдзы алы афонты кӕй кодтой, уыцы бӕрӕгбонтӕ. Хонынц ма сӕ къӕлиндармӕ гӕсгӕ аразгӕ бӕрӕгбонтӕ. Ӕнӕмӕнг бафиппаинаг у, цы ӕмгъуыдты кой кӕнӕм, уыцы рӕстӕг бӕрӕгбонтӕн къуырийы алы бон кӕнӕн кӕй нӕ уыди, уый. Немыцаг ахуыргонд Юлиус Клапрот афтӕ фыста: “Ирӕтты азынымад у мах нымады хуызӕн. Мах “воскресенье” сӕм хуыйны Хуыцауы бон ӕмӕ сын уыцы бон куыстытӕ вӕййынц нӕфӕтчиаг. Ӕнӕмӕнгкӕнинаг ма уыд, ӕндӕр къуырисӕр ӕмӕ майрӕмбон дӕр сӕ къухмӕ ми кӕнинаг дӕр нӕ райсдзысты”. Ирӕттӕ къуыри кусынц ӕртӕ боны: дыццӕджы, ӕртыццӕджы ӕмӕ цыппӕрӕмы. Майрӕмбон нӕ кусынц, уымӕн ӕмӕ йӕ нымайынц Мады Майрӕмы боныл, йӕ номӕй дӕр бӕрӕг у – майрӕмбон (День Марии). Хуыцаубоны нӕ кусынц, уымӕн ӕмӕ у Хуыцауы бон. Къуырисӕры дӕр ми кæнинаг къухмӕ нӕ исынц, уый у къуырийы райдайӕн, йӕ фыццаг бон, сабаты ис ӕрмӕстдӕр зиуӕй кусыны бар. 

Бӕрӕгбонтӕн сӕ фылдӕр хай арӕзт цыдысты хуыцаубоны, стӕмдӕр хатт та – сабатбоны. Раз-дӕр куыд бафиппайдтам, афтӕмӕй нӕ дуджы IV-æм ӕнусы фыццаг цыппӕрӕм хайы алы къуыри дӕр сабат, бонты кодтой бӕрӕгбонтӕ (дзуттаг ӕвзаджы сабат, ома, ӕнцой бон, куысты кӕрон). Уӕд уыцы бон баивтой къуырийы иннӕ бонтӕй ӕмӕ йӕ Чырыстийы кадӕн рахуыдтой Хуыцаубон. Библимӕ гӕсгӕ сабат бон кусын кӕй нӕ фӕтчыди, уымӕ гӕсгӕ фӕтк ӕххӕстгонд цыд чырыстон ӕхсӕнады дӕр. Чизоны, алантӕ-ирӕтты зонды сабат бон нӕфӕтчиагӕй уымӕн баззад.

Иннӕмӕй та, бирӕ ирон бӕрӕгбонтӕ нысангонд цыдысты сӕйраг боны размӕ ӕхсӕв. Кӕд иу бӕ-рӕгбон Хуыцаубонмӕ ӕрæййӕфта, уӕд-иу æй аразын райдыдтой сабаты фӕсӕхсӕвӕрты. Адӕймагӕн ӕввахсуӕвӕг магион тыхтӕн дывӕрццаг ахаст кӕй уыди, уый тыххӕй-иу дӕлимонтӕн дӕр арӕзтой  бӕрӕгбонтӕ. Ахӕм бӕрӕгбонӕн ӕвзӕрстой ӕртыццӕг бон. Адӕм ӕй хӕйрӕджыты бон дӕр уымӕн схуыдтой. Фарны, цины бӕрӕгбонтӕ уыцы бон никуы кодтой.

Зӕгъӕм, Джиуӕргуыбайы бонтӕй ахсджиагдӕр уыди фыццаг бон, ӕмӕ-иу ӕй райдыдтой аразын, хуыцаубоны-иу куы баизӕр, уӕд. Уыцы бон хонынц Джиуӕргуыбайы ӕхсӕв – Галыргӕвдӕн. Ноджы кадджын дӕр боныл нымад цыди Къуырисӕр изӕры, ома, дыццӕг ӕхсӕв, хонынц ӕй Уастырджийы ӕхсӕв. Джиуӕргуыбайы къуырийы фӕстаг бон та хонынц Уастырджийы фӕдзӕхсӕн.  

Гъе, ацы дӕнцӕг нын фӕахъаз нӕ хъуыды бафидар кӕнынӕн: кӕй фӕхицӕн кодтам, къуырийы уыцы бонтӕ баст сты нымӕцтӕ ӕртӕ ӕмӕ авды магиимӕ. Нымӕц ӕртӕ баст уӕларвон дунеимӕ дӕр, зӕххон цардӕн та аразы ӕртӕ арӕны – ивгъуыд, абон ӕмӕ сом кӕнӕ та – фыдӕлтӕ, ныры фӕлтӕр ӕмӕ нӕ байзӕттӕгтӕ. Цӕвиттон, дунейы космикон хуызӕг ӕвдисӕг алӕмӕттаг нымӕц авды арӕнты арӕм размӕ ивылӕг змӕлд.                                                                      

Уӕдӕ мах базыдтам фыдӕлтӕм къуырийы бонтӕй алкӕцыйӕн дӕр кӕй уыдис сӕрмагонд мидис. Уый у ӕнӕмӕнг афтӕ, уымӕн ӕвдисӕн у ирон адӕмон сфӕлдыстад. Бонтӕй алкӕмӕн дӕр ис йӕхи зӕд, йӕхи бардуаг. Зӕгъӕм, Хуыцаубонӕн йӕ ном ис йӕ уӕлӕ:  Хуыцауы бон у, ӕмӕ  уыцы бон фылдӕр арӕм не Скӕнӕг Стыр Хуыцауы ном, къуырисӕр у Уациллайы бон, йӕ бӕрӕгбон дӕр вӕййы къуырисӕры, дыццӕг – Уастырджийы бон (дыгурмӕ – Геуӕргибон), ӕртыццӕг – Бынаты бардуаджы бон, цыппӕрӕм – Мыкалгабырты, майрӕмбон – Мады Майрӕмы бон, сабат – мӕрдты бон. Чизоны, искӕмӕ раст нӕ фӕкӕсдзӕн ӕмӕ уый бафӕрсдзӕн кӕд дыццӕг Уастырджийы бон у, ӕртыццӕг – Бынаты бардуаджы, уӕд сын сӕ ном къуырисӕры ӕмӕ дыццӕджы куы ‘рталынг вӕййы, уӕд цӕмӕн арӕм? Уымӕн ӕмӕ рагон ирон нымадӕй суткӕ ӕхсӕвы фыццаг сахатыл нӕ райдайы, фӕлӕ куы баизӕр вӕййы, уӕд. Сабаты, куы баталынг вӕййы, уӕд фӕзӕгъӕм: ахсӕв у Хуыцауы ӕхсӕв, хуыцаубоны изӕрӕй та – къуырисӕры ӕхсӕв ӕмӕ афтӕ дарддӕр.

Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.