Сабаты 17 февралы Уæрæсейы гарзджын тыхтæ украинаг фашисттæй ссæрибар кодтой Донбассы горæт Авдеевкӕ. Æгасæй сæрибар æрцыд 31 квадратон километрæй фылдæр. Знæгты хæстонтæй уым фæмард иу мин æмæ æрдæгæй фылдæр. Ӕфсӕддон операцийы иннӕты ӕмрӕнхъ активон хайад райстой бархион бригадӕ «Ветераны»-йы Мамиты Олегы номыл ирӕтты ротӕйы ӕмӕ интернационалон бригадӕ «Пятнашка»-йы штурмгӕнӕн къорд «Сӕрмӕт»-ы хӕстонтӕ.
Ацы цины хабармæ бынæттон цæрджытæ æнхъæлмæ кастысты 9 азы дæргъы æмæ ныр мингай адæймæгтæн фадат уыдзæн сæ райгуырæн уæзгуытæм бацæуынæн. 2014 азы йæ цæрджытæ активонæй схъæлæс кодтой Донецкы адæмон республикæ саразыны тыххæй æмæ йæ уыцы аз июлы мæйы Украинæйы гарзджын тыхтæ бацахстой. Йе ссæрибар кæныныл бирæ хæттыты архайдтой, фæлæ дзы украинаг фашисттæ арф уидæгтæ ауагътой æмæ сæ фæсурынæн ницы фæрæз уыд.
Авдеевкӕйы раздæр цард 34 мин адæймагæй фылдæр. Фарон зымæджы ма дзы баззад 3 мины бæрц. Ацы аз февралы мæйы Авдеевкӕйæ лигъдон куыд фехъусын кодта, афтæмæй ма горæты баззад æрмæстдæр иу мин адæймаджы. Уыцы лигъдоны ныхæстæм гæсгæ украинаг националисттæ бынæттон цæрджыты нæ уагътой горæтæй æддæмæ цæуын – æхсын-иу сæ райдыдтой, æгæрыстæмæй, сармадзантæй дæр. Сӕхи схъарм кӕнын ӕмӕ хӕринаг саразынæн арт скæныны фадат дӕр сын нӕ уыд – фӕздӕг-иу кӕцӕй скалд, уыцы бынат-иу фӕнык фестын кодтой фашисттӕ.
Цахæм нысаниуæг уыд Авдеевкайæн?
Авдеевкӕ хауы горæт Донецкы агломерацимæ. Се ‘хсæн ис æрмæстдæр 15 километры. Стратегион нысаниуæг ын уымæн уыд æмæ ардыгæй комкоммæ æхстой Донецкы æмæ йæ алыварс территориты. 2014 азæй фæстæмæ Авдеевкæйы уæвæг украинаг оккупанттæ амардтой сæдæгай адæймæгтæ, уыдонимæ сывæллæтты дæр. 10 азы дæргъы иунæг ахæм бон нæ уыд æмæ Донецкы ма фехстаиккой Авдеевкæйы территорийӕ.
Ис ма дзы егъау коксохимикон завод, кæцы паддзахадон фæфæлдæхты агъоммæ уагъта 30 хуызы бæрц химикон продукци. Украинаг фашисттæ ацы заводæй сæхицæн сарæзтой хæстон фидар. Уымæй уæлдай ма Авдеевкӕ нымад у логистикон центрыл дæр – ацы горæты уылты цæуынц сæйраг автомобилон æмæ æфсæнвæндæгтæ, кæцытæ бæттынц Донецкы республикæйы цæгаттаг æмæ хуссайраг хæйттæ.
Авдеевкæйы ма ис фильтрацион станц дæр. Уый та ифтонг кодта горæт Донецкы нуазыны донæй. Сæхгæдтой йæ 2015 азы æмæ бирæ азты дæргъы украинаг лæгхортæ дойныйæ мардтой сабыр цæрæг адæмы.
Цæмæн уыд зын байсæн Авдеевкæ?
2014 азæй фæстæмæ украинаг хæстонтæ Авдеевкæйы сарæзтой мингай траншеятæ, бункертæ æмæ æндæр инженерон арæзтæдтæ. Завод та æгасæй ссис бетонæй конд хæстон стационарон позици. Хисæрмагонд хæдзæртты цæрджыты дæр фæсырдтой æмæ сын сæ ныккæндтæй дæр сарæзтой бункертæ. Кæцыдæр бункертæ дзы уыдысты 15 метры бæрц зæххы бын, æхгæд та уыдысты цалдæр метр бетонæй. Ахæм фидæрттæ хъахъхъæдтой йæ хуылфы уæвæг хæстонты, æгæрыстæмæй, егъау авиацион бомбæтæй дæр.
Украинаг хæстонтæ Авдеевкӕйæ тæппуд тæрхъустау куыд лыгъдысты, уый дисы бафтыдта сæ ныгуылæн кураторты дæр. Æрмæст коксохимикон заводы уæвгæйæ дӕр украинаг хæстонтæн сæ бон бирæ рæстæг бауыдаид ных-мæ фæлæууын. Фæлæ, æвæццæгæн, сæ зæрдыл Мариуполь æрлæууыд æмæ сæ уацары бахауын нæ фæндыд. Стæй ма уæрæсейаг хæстонты дæр бафæндыдаид ахæм тугдзых сырдты уацары райсын, уый дæр бæрæг нæ уыд.
Украинæйы разамынад тынг буц уыд сæ хæстон фидæрттæй Авдеевкӕйы æмæ-иу дзырдтой, зæгъгæ, цас фæнды куы тох кæной уырыссаг хæстонтæ, уæддæр сæ никуы бацахсдзысты. 2017 азы донбассаг хæдæфсæддонтæ æрхъавыдысты Авдеевкӕ байсынмæ æмæ уæд рабæрæг ис, цахæм фидæрттæ дзы сарæзтой украинаг националисттæ æртæ азмӕ, уый.
Авдеевкӕ украинаг æфсæддонтæн уыд иууыл æнцонвадат позици сармадзантæй æмæ æндæр уæззау хæстон техникæйæ æхсынæн. Хæдзæртты, бæлæсты æмæ æндæр арæзтæдты хсæнты маскировкæ æнцон аразæн у. Фæлæ Донецк дзуаппы хуызы никуы фехста цæрæн хæдзар дæр. Зыдтой йæ Авдеевкæйы бандиттæ донбассаг гарзджын тыхтæ сабырцæрæг кварталтæ кæй не ‘хсынц.
Куыд райдыдта Авдеевкайы штурм?
Авдеевкӕйы фронты ахъаззаг тохтæ райдыдтой 2023 азы октябры мæйы. Комкоммӕ бабырсгӕйӕ егъау зиӕнт-тӕ баййӕфтаиккой уӕрӕсейаг ӕфсӕддонтӕ ӕмӕ уыцы хъуыддаг командиртӕ дӕр ӕмбӕрстой. Уымӕ гӕсгӕ горӕты фӕрсты бахызтысты ӕмӕ сын сӕ фӕндӕгтӕ ӕхгӕнын райдыдтой – знӕгтӕ фаг ифтонг нал ӕййӕфтой нӕмыгӕй ӕмӕ хӕлцӕй. Стӕй ма ӕрхъулайы бахауынӕй дӕр тӕрсын райдыдтой. Уымӕ гӕсгӕ декабры ӕмӕ январы мӕйты Авдеевка бахъахъхъӕнынмӕ ноджы бакалдтой цалдӕр хӕстон дӕлхайы. Фӕлӕ уӕрӕсейаг ӕфсӕддонтӕ сӕ размӕбырст нæ баурæдтой ӕмӕ сындæггай куынӕг кодтой знӕгты фидӕрттӕ.
Украинаг националисттӕн Авдеевкӕйы сӕ уавӕр бонӕй-бонмӕ мӕгуыраудӕр кодта, ӕнӕмӕнг сӕ хъуыд ӕххуыс. Уымӕ гӕсгӕ сӕ ног сӕйрагкъамандыгӕнӕг Александр Сырский сфӕнд кодта резервтӕй арвитын Авдеевкӕмӕ. 13 февралы полигон Селидовойы, Авдеевкæйӕ 40 километры дӕрдзӕгдæр, украинаг ӕфсӕддон дӕлхӕйттӕ 1 500 хӕстонӕй фылдӕрæн уыдысты ахуыртӕ. Дыккаг бон сæ хъуамæ арвыстаиккой Авдеевкæмӕ. Уӕрӕсейаг развӕдсгарджытӕ йӕ базыдтой ӕмӕ полигон фехстой ракетӕтӕй. Бӕлвырдӕй ницы информаци загътой, фӕлӕ дзы, ӕвӕццӕгӕн, тынг бирӕ хӕстонтӕ ныццагъды ис. Уымӕн ӕмӕ уыцы ӕфсӕддон дӕлхӕйттӕй фронтмӕ никӕйуал арвыстой.
17 февралы райсом 4 сахатыл Путинмӕ доклад сарӕзта УФ-йы Хъахъхъӕнынады министр Сергей Шойгу, зӕгъгӕ Авдеевкæйы ссӕрибар кӕныны операци кӕронмӕ фӕхӕццӕ кӕны. Боны 11 сахатыл горӕт сӕрибар ӕрцыд. Украинаг ӕфсӕддонтӕ къордтӕ-къордтӕй лыгъдысты горӕтӕй ӕмӕ не ‘фсӕддонтӕ та ӕрӕвнӕлдтой горӕт сыгъдӕг кӕнынмӕ.
Украинаг хӕстонтӕ Авдеевкӕйӕ лидзын райдыдтой бонраздӕр, фӕлӕ Зеленский уӕддӕр нӕ саст. 1 500 хӕстонӕй фылдӕр дзы куы фӕмард ӕмӕ горӕтӕн йе рдӕг уӕрӕсейаг хӕстонтӕ куы бацахстой, уӕд Сырский бардзырд радта, цӕмӕй сӕ позицитӕ ныууадзой ӕмӕ фӕстӕмӕ алӕууой. Фӕлӕ уыцы бардзырд фронты уӕвӕг украинаг хӕстонтӕм хӕццӕ дӕр нал фæкодта – сӕ сӕр сӕ кой уыд ӕмӕ алчидӕр архайдта йӕ уд аирвӕзын кӕныныл. Зеленский Авдеевкӕйы радтыны хабар афтӕ бамбарын кодта, цыма хӕстонтӕ ӕрхъулайы ма бахауыны сæраппонд, махæн, дам, алкӕцы хӕстоны цард дӕр зынаргъ у, æмæ уымæн ныууагътам горæт. Уыимӕ ма иумӕ Мюнхены цӕуӕг ӕдасдзинады фӕдыл конференцийы Зеленский фӕазымджын кодта ныгуылӕн бӕстӕты, зæгъгæ, нын фаг ӕххуыс нӕ кӕнут ӕмӕ зиӕнттӕ ӕййафӕм.
Хӕстон операцийы разамонæг уыд УФ-йы централон ӕфсӕддон округы къамандыгӕнӕг инӕлар-булкъон Андрей Мордвичев. 2022 азы ма ацы инӕлар-булкъон командӕ кодта горӕт Мариуполь ссӕрибар кӕныны операцийӕн дӕр. Йӕ фӕрцы бахаудтой националистон дӕлхай «Азов»-ы хӕстонтӕ «Азовсталь»-ы ныккӕндты ӕмӕ сӕ стӕй уацары систой.
Дарддæры перспективæтæ
Авдеевкæйы ‘рдӕм абырсыны фӕстиуӕгӕн уӕрӕсейаг ӕфсӕддонтӕ ахызтысты 9 километры бӕрц ӕмӕ знаг ноджы дарддӕр лидзы. Авдеевкӕйӕ дарддӕр ис поселок Ласточкино, фӕлӕ украинаг хӕстонтӕ уым не ‘рлӕууыдысты, фӕлӕ дарддӕр ацыдысты поселок Орловкамӕ. Сӕ фӕстӕ ныккалдтой тынг бирӕ минӕтӕ ӕмӕ уый фӕстиуӕгӕн уӕрӕсейаг ӕфсӕддонты размӕабырсты тагъдад фӕныллӕгдӕр.
Ӕфсӕддон эксперттӕ куыд ӕмбарын кӕнынц, афтӕмӕй уӕрӕсейаг ӕфсӕддонтӕн фӕндӕгтӕ байгом сты Славянск, Краматорск, Северск, Угледар, Купянск ӕмӕ Крынки горӕттӕм. Фыццаджыдӕр уал сӕ тыхтӕ ратдзысты Работино хъӕу байсынмӕ, цӕмӕй сын фӕндаг байгом уа Запорожьемӕ. Стратегион нысаниуӕг ис Угледар ӕмӕ Часов Яр горӕттӕн дӕр, кӕцыты уылты цӕуынц сӕйраг транспортон коммуникацитӕ. Фӕактивондӕр кӕндзысты сӕ архайд Харковы областы дӕр, цӕмӕй Белгороды район мауал ӕхсой фашисттӕ.
Украинӕйы гарзджын тыхтӕ хъуагдзинад ӕййафынц хӕстонтӕй ӕмӕ сын мобилизаци дӕр ницыуал ӕххуыс кӕны. Уымӕ гӕсгӕ сӕ Юстицийы министрады фӕнды, цӕмӕй ахст адӕмы арвитой фронтмӕ. Ныридӕгӕн сӕм ахӕстӕтты бадынц дзӕвгарӕй ӕмӕ дзы гарзджын тыхты службӕ кӕнынӕн сбӕззид 50 мин адӕймагӕй фылдӕр.
ДЖИОТЫ Алыксандр
