Андрей Сергеев: «Университеты фæсивæд фидæны сæхæдæг суыдзысты зонындзинæдтæ æмæ информаци парахатгæнджытæ»

Иу азы размæ Хуссар Ирыстоны райдыдта йæ хæрзиуæгон куыст Коммуникациты райрæзты æхсæндунеон институт «МИР-МОСТ-ОСЕТИЯ»  æмæ ныридæгæн уал тынг баххуыс кодта республикæйы кадетон скъолайæн, ХИПУ-имæ сын рапарахат æмгуыстад, æрвылмæйон газет «Вестник Южной Осетии» уадзынц, сарæзтой газетимæ æмном телеграм-канал. Хæдæгай, уæ бон у æмæ йæ рафыссат, зынаргъ газеткæсджытæ, кæд ацы социалон хызæгæй пайда кæнут, уæд. Æрмæст уæ телеграм-канал «Газет Хурзæрин» рафыссын дæр ма ферох уæд.

Цалдæр боны Цхинвалы цыдис ацы гуманитарон организацийы хъæппæрисæй арæзт форум «Хуссар Ирыстон. 15 азы Республикæйы хæдбардзинад Уæрæсейы Федерацийы æрдыгæй банымадæй». Мæскуыйаг делегацийы разамонæг, Уæрæсейы Федерацийы социалон программæтæн æххуысы фæдыл национ Фонды сæрдар Андрей Сергеев нæ фарстатæн дзуаппытæ радта.

–  Цыбыр рæстæгмæ фонд «МИР-МОСТ-ОСЕТИЯ» йæ бирæ гуманитарон акциты фæрцы нæ республикæйы скодта хорз ном. Нæ газеткæсджытæ, нæ фæсивæды минæвæрттæ цымыдис кæнынц, хæдбардзинад банымады юбилейон акци у ацы форум æви æрвылазон суыдзæн?

– Уырны мæ, ацы куыст кæй адард кæндзыстæм. Абон тымбыл фынджы фарсмæ цы дебаттæ уыдис, уым дæр архайджытæ иузæрдионæй дзырдтой, зæгъгæ, журналисттæн мастер-къластæ ноджы фылдæр уадзын хъæуы. Ома, Хуссар Ирыстонмæ цæмæй арæхдæр цæуой нæ политологтæ, нæ журналисттæ, лекцитæ кæсой кæнæ мастер-къластæ уадзой. Разы дæн уыцы хъуыдыимæ.. Форум хъуамæ уа алыварсон æмæ йæ фыццаг хатдзæгтæй сæ иу æнæмæнг у, рауæрæх кæнын æй кæй хъæуы. Уымæн æмæ коллегæтæ раздæр дзырдтой, зæгъгæ, рауæрæх кæныны амæлттæ ис. Уый фæстæ дызæрдыг кæнын райдыдтой. Ныртæккæ уыцы темæ ногæй сæндидзын кодтам. Мæ хъуыдымæ гæсгæ, фидæны уадздзыстæм бирæ алыхуызон цымыдисаг мадзæлттæ. Нæ иумæйаг хъуыддæгтыл дзурдзыстæм, иу уынаффæ, иу фæндмæ фæндæгтæ агурдзыстæм æмæ не ‘мгуыст-æмархайд адарддæр кæндзыстæм.

– Куыд бамбæрстон, афтæмæй Хуссар Ирыстоны паддзахадон университетимæ æмгуыст сси фонды архайды æнцойгæнæн фæрæз.

– Кæй зæгъын æй хъæуы. Уымæн æмæ университет æцæгæйдæр фактон æгъдауæй, кæуыл æнцой кæнæм, ахæм бынат у. Уæлдæр ахуырадон уагдоны чи кусы, ректор Тедеты Вадимæй райдайгæйæ, уыдон хорз æмбарынц Фонды архайды сæйраг мидис, ома, перспективон фæсивæдæн баххуыс кæнын æмæ университеты та ис фæсивæд, профилон факультеттæ. Уыцы адæм сæхæдæг тырнынц информаци æмæ зонындзинæдтæ райсынмæ. Æмæ ма уыимæ уыдон фидæны сæхæдæг суыдзысты ног зонындзинæдтæ æмæ информаци парахатгæнджытæ. Гъе, уымæ гæсгæ, университет не ‘мгуыстады  бындурон бынат сси.  Æмæ ма, кæй зæгъын æй хъæуы, ахæм бындурон æнцойгæнæныл нымайын журналистты профессионалон æмæхсæнад, ома, дзыллон информацийы фæрæзтæ, масс-медиайы ресурстæм чи хауы, уыцы адæмы. Иуæрдыгæй, Хуссар Ирыстон къаннæг бæстæ у, фæлæ дзы тынг бирæ ис хорз профессионалтæ, хорз адæм æмæ махæн тынг æхсызгон у, семæ кæй базонгæ стæм æмæ æнтыстджынæй кусын кæй райдыдтам. Архайдзыстæм нæ бастдзинæдтæ, нæ контакттæ алыварсон æгъдауæй уæрæхдæр кæныныл.

–  Ныртæккæ не ‘ппæтдæр цæрæм глобалон ивддзинæдты рæстæджы. Раздæры дунеон финансон системæ хæлы, паддзахæдты æхсæн арæнты кардиналон ивддзинæдты процесс дæр йæ тæккæ райдианы ис. Уæрæсейы ныхмæ рацыдысты 50 хъомысджын паддзахады. Уырны мæ, Уæрæсе æмæ йе ‘мцæдисон Хуссар Ирыстон æнæмæнг рамбулдзысты. Уыцы ныфс мын дæтты, Уæрæсейы адæм иузæрдионæй кæй æрбангом сты знаджы ныхмæ. Уæдæ Сæрмагонд æфсæддон операцийы хуссарирыстойнæгтæ куыд хæцынц, уый дæр зындгонд хабар у. Бирæтæ уый æнхъæл нæ уыдысты æмæ афтæ æнгом, æмзонд разындзæн нæ фæсивæд уал æмæ уал æнæмонон азты фæстæ. Хуссар Ирыстоны уавæр уыцы æгъдауæй æндæр уыдис, фæлæ Уæрæсейы нырыккон фæсивæд та хорзырдæм дисы æфтауынц.

–  Уымæн æмæ нæ ферох кодтам нæ советон дуг. Уымæн æмæ нæ ныййарджытæ нæ хорз хъомыл кодтой, нæ ахуыргæнджытæ нæ хорз ахуыр кодтой. Уымæн æмæ Стыр Фыдыбæстон хæсты трагеди цы бинонтыл нæ бандæвта, ахæмтæ нæм нæй. Мах фæлтæр йæ сабибонты хæсты тыххæй информаци иста хъæугæ контексты æмæ цас хъуыд, уыйбæрц. Хъыгагæн, 90-азты æмæ 21 æнусы  райдайæн дæс азы чи райгуырд, рæзыд, уыцы фæлтæртæ æндæр идеологион уавæрты сырæзтысты. Ныртæккæ мах хъæуы уыцы идеологон уæрмы фæстиуджытæ аиуварс кæнын.

– Мах, ома, Уæрæсе æмæ Хуссар Ирыстоны æмбæстæгтæ,  кæрæдзийы тыххæй алцыдæр раст æмбарæм, иуæрдæм кæсæм. Разы дæ мемæ?

– Кæй зæгъын æй хъæуы, разы дæн. Аннæрдæм чи кæсы, уыдон дæр нæхи сты æмæ сæ раст фæндагмæ раздахын æнцон нæ уыдзæн, фæлæ йыл кусын хъæуы. Уæрæсейы ныхмæлæуджытæ сын стыр профессионалон æгъдауæй сæ мæгъзтæ афтæ схæццæ кодтой, ныхсадтой æмæ сæ ныртæккæ раст фæндагыл сæвæрын æнцон нæ уыдзæн. Информацион, педагогон, социалон æхсæнад æмæ органтæ хъуамæ кусой системон æгъдауæй, сæ алы къахдзæфыл арф хъуыдыкæнгæйæ. Уыцы куысты дзыллон информацийы фæрæзтæн ахсджиаг æмæ бæрнон бынат ис.  Знон уыдæттыл дзырдтам нæ коллегæтимæ æмæ сын æз загътон: «Куыддæр нын идеологи нал уыдис, афтæ фесæфтам нæ хъомысджын стыр паддзахад». Коллегæтæ мæ бараст кодтой, зæгъгæ – куыддæр нын нæ идеологи æндæрæй баивтой, афтæ фесæфтам нæ хъомысджын паддзахад. Абон идеологон хъуыддæгтæ дæр æрнывыл кæнын хъæуы æхсæнадон æмæ паддзахадон æмвæзадыл.

– Куыд бамбæрстон, афтæмæй, ДУНЕ-ХИД-ИРЫСТОН (МИР-МОСТ-ОСЕТИЯ) сараздзæн уæрæхгонд программæ. Журналистты номæй дын арфæ кæнын ацы бонты уагъд мастер-къласты тыххæй. Цавæр пълæнттæ ма уæм ис фидæнмæ?

– Ацы бонты ам цыдæриддæр цыди, уыдон иууылдæр уыдысты МИР-МОСТ-ОСЕТИЯ-йы æхсæндунеон форумы фæлгæтты. Дарддæр нæ фæндаг акæндзыстæм Абхазмæ.

Ноджыдæр æй зæгъын, диссаджы рæсугъд æмæ бæркадджын бæстæ у Ирыстон. Йæ адæм зæрдæхæлар, ахуыргонд, æгъдауджын. Æнæмæнг, не ‘мгуыстад фылдæр цы кæна, къаддæр нæ фæуыдзæн иу азмæ кæнæ 10 азы фæстæ дæр. Афтæ нæ фæнды æмæ афтæ хъуамæ уа.

– Стыр бузныг.

ДАМБЕГТИ Иринæ