Ахӕм номимӕ ӕрӕджы Уанеты Захары номыл зонад-иртасӕн институты уагъд ӕрцыд зонадон конференци. Йӕ куысты хайад райстой зонадон кусджытӕ, фӕсарӕйнаг хъуыддӕгты министр Джиоты Ӕхсар ӕмӕ Хуссар Ирыстоны Россотрудничествойы сӕргълӕууӕг Сергей Комиссаров.

Зонад-иртасӕн институты директор Гаглойты Роберт конференци гомгӕнгӕйӕ, банысан кодта, зӕгъгӕ, докладгӕнджытӕ рӕгъмӕ рахӕсдзысты Республикӕ Хуссар Ирыстоны ног ӕмӕ нырыккон историйы фарстытӕ – Уӕрӕсейы Федераци нӕ республикӕйы хъысмӕт скъуыддзаг кӕныны рӕстӕджы ахсджиаг уынаффӕтӕ куы хаста, уыдӕттыл. Уыдоныл баст сты нӕ бӕстӕйы дарддӕры рӕзт, ӕдасдзинад ӕмӕ цӕмӕй Хуссар Ирыстон суа хъомысджын паддзахад.

Йӕ ныхӕстӕм гӕсгӕ ныртӕккӕ Хуссар Ирыстон Уӕрӕсейы хуссар арӕнтыл у ахӕм ахсджиаг иугӕнӕг территори, кӕцы иу кӕны Фӕскавказ ӕмӕ Разкавказы. Ныфс бавӕрдта, Уӕрӕсейы руаджы дунейы картӕйыл кӕй фӕзындзӕн иунӕг политикон баиугӕнд – Алани, ома баиу уыдзысты Ирыстоны дыууӕ хайы.

«Республика Южная Осетия невозможность и неизбежность признания: что дальше?» – ахӕм доклад сарӕзта философон зонӕдты кандидат, Ног ӕмӕ нырыккон историйы хайады къухдариуӕггӕнӕг Дзугаты Къоста.

Куыд банысан кодта, уымӕ гӕсгӕ 15 азы дӕргъы цӕрӕм Уӕрӕсе ӕмӕ уый фӕстӕ ӕндӕр бӕстӕты ‘рдыгӕй нымад паддзахады.1989 азы 23 ноябры нӕ къухы цы бафтыд, уымӕн объективон ӕвдисӕнтӕм гӕсгӕ саразӕн нӕ уыд. Материалистон цӕстӕнгасӕй цардуагон ахсджиаг хӕстӕ бӕстон кӕнынӕн нӕ уыд нӕдӕр демографион, нӕдӕр финансон-экономикон ӕмӕ нӕдӕр ӕфсӕддон фӕсауӕрцтӕ. Фӕлӕ Хуссар Ирыстоны адӕммӕ разынд фаг зонд, хъарутӕ ӕмӕ Фыдыбӕстӕмӕ уарзондзинад ӕмӕ фӕлӕууыдыстӕм ӕмӕ сӕххӕст нӕ цӕрӕнбонты бӕллиц.

«Фидар хӕрзӕгъдаудзинады бындурыл, егъау удуӕлдай хъаруты руаджы нӕ къухты бафтыд паддзахадон хӕдбардзинад банымайыны хъуыддаг. Ӕмӕ банысан кодтам, политикон-барадон уавӕрты 15 азы размӕ цы ног хӕрзгъӕд паддзахад сарӕзтам, уый», – дзырдта уый.

Зӕрдыл ӕрлӕууын кодта, паддзахаддзинад саразыны райдиантыл цы патриоттӕ лӕууыд, уыдоны – Хъуылымбегты Торез, Гасситы Знауыр, Хуыбылты Валери, Гӕззаты Вадим, Коцты Гри, Битарты Зоя ӕмӕ ӕндӕртӕ.

Ныхасгӕнӕг ма дзырдта, мидӕггагон ӕмӕ ӕддагон политикӕйы цы фактортӕ цӕуы, уыдоны фӕдыл. Уымӕн ӕмӕ негативонӕй ӕндавынц хуссарирыстойнаг ӕхсӕнадыл. Æмæ ӕрсидт, цӕмӕй социалон хызӕгты дам-думгӕнджыты ныхмӕ закъонмӕ гӕсгӕ мадзӕлттӕ ист цӕуа.

«Южная Осетия: историко-политические аспекты и перспективы развития» – ахӕм докладимӕ ныхас кодта политикон зонӕдты кандидат, хистӕр зонадон кусӕг Плиты Сослан.

Уый ӕрдзырдта Хуссар Ирыстоны рӕзты историон-политикон аспекттыл, 1774 азӕй Ирыстон Уӕрӕсейы империйы скондмӕ куы бацыд, уырдыгӕй райдайгӕйӕ. Уыцы империйы ныппырхы фӕстӕ сырӕзт Националон совет ӕртӕ хайӕ – ныгуылӕн, астӕуккаг ӕмӕ хуссар хай. Хуссар хайы Националон советы сӕргъ лӕууыдысты зындгонд Санахъоты Мате, Гаглойты Рутен ӕмӕ ӕндӕр зынгзӕрдӕ революционертӕ.

Банысан ма кодта, Гуырдзыстон 1920 азы ирӕтты ныхмӕ цы геноцид сарӕзта, уым С. Орджоникидзейӕн стыр хайбавӕрд кӕй уыд. Абарста йӕ абоны бонимӕ – уӕд Гуырдзыстоны немыцаг ӕфсад лӕууыд, ныр та –  НАТО-йы ӕфсад.

«90-ӕм азты Гуырдзыстонӕн З. Гамсахурдиа куы къухдариуӕгад кодта, уӕд уый йӕ территорийыл аивта ӕппӕт советон закъӕттӕ, цӕй фӕстиуӕгӕн Хуссар Ирыстон, юридикон ӕгъдауӕй, сӕрибар ӕрцыд Гуырдзыстоны раз кӕцыфӕнды хӕстӕй. Уымӕ гӕсгӕ уыцы аз цы политикон уынаффӕтӕ ист цыдысты, уыдон уыдысты легитимон», – дзырдта ныхасгӕнӕг.

Абон, зӕгъгӕ, Гуырдзыстон кӕд нӕ хуссайраг сыхаг у, уӕддӕр фӕстӕмӕ йӕ политикон структурӕмӕ раздӕхынмӕ ӕппындӕр ницы хуызы нӕй гӕнӕн. Уымӕн ӕмӕ уымӕй истори фӕлхатт ӕрцӕудзӕн ӕмӕ та нӕ сывӕллӕттӕ ногӕй тох кӕндзысты нӕ хуссайраг сыхӕгтимӕ.

«Развитие российско-югоосетинских отношений в постсоветское время» – ахӕм доклад та сарӕзта ХИЗИИ-йы зонадон кусӕг Гаглойты Иринӕ.

Уӕрӕсейаг-хуссарирыстойнаг ӕмахастытӕ актуалон фарстытӕ сты. Фарсты зонадон иртасӕнтӕ уагъд цыдысты историон уӕрӕсейаг-хуссарирыстойнаг ӕмахастыты зонадон контексты.

80-ӕм азты кӕрон уӕрӕсейаг-хуссарирыстойнаг ӕма-хастытӕ хицӕн кӕнынц геополитикон реалитӕй: националон-сӕрибаргӕнӕн тох, Хуссар Ирыстоны ныхмӕ Гуырдзыстоны хӕст, автономиты ныхмӕ Гуырдзыстоны геноцидон политикӕ, РХИ-йы хӕдбардзинад банымайын, фидауынгӕнӕг тыхты операци ӕмӕ ӕндӕртӕ.

Йӕ ныхӕстӕм гӕсгӕ Хуссар Ирыстоны политикон процесстӕ уагъд цыдысты националон хибӕлвырдгӕнӕн Фыдыбӕстӕйон хӕсты контекстӕй, кӕцытӕн Октябры революцийы хӕдфӕстӕ аразын нӕ бантыст. 1922 азы Хуссар Ирыстоны хъуыды ӕнӕбахынцгӕйӕ, баконд ӕрцыд Гуырдзыстоны скондмӕ ӕмӕ националон рӕзт уагъд цыд Цӕгатӕй хицӕнӕй. Уымӕн, кӕй зӕгъын ӕй хъӕуы, уыд негативон фӕстиуджытӕ.

Гаглойты чызг дарддӕр йӕ ныхасы дзырдта Хуссар Ирыс-тоны нырыккон историйы цалдӕр этапыл. Ныртӕккӕ та, зӕгъгӕ, уӕрӕсейаг-хуссарирыстойнаг ахастытӕ активонӕй рӕзынц. Фӕлӕ уӕддӕр тӕссагдзинад ис. Уымӕн, ӕмӕ Гуырдзыстоны политикӕ нӕ ивы, йе ‘мцӕдисонтӕ та йӕ дарддӕр дӕр хотыхджын кӕнынц.

«Формирование и развитие политики РФ в отношении соотечественников и политико-правовые аспекты гражданства РЮО (1990-2008гг) – ахӕм уыд зонад-иртасӕн институты ӕвзонг зонадон кусӕг Коцты Заринӕйы доклад та. Йӕ ныхӕстӕм гӕсгӕ Советон Цӕдисы ныппырхы фӕстиуӕгӕн милуангай адӕймӕгтӕ систы лигъдӕттӕ. Раздӕры Советон Цӕдисы республикæтæй адӕм лыгъдысты Уӕрӕсейы Федерацимӕ. Хуссар Ирыстоны ныхмӕ гарзджын агрессийы фӕстиуӕгӕн дӕр мингай ирӕттӕ хуыздӕр цардагур лыгъдысты Уӕрӕсейы территоримӕ. Уымӕ гӕсгӕ ацы проблемӕ, ӕмфыдыбӕстӕйонты бартӕ бахъахъхъӕныны фадыджы домдта, цӕмӕй йыл ӕрцыдаид ӕмбӕлон куыст.

1999 азы Паддзахадон Думӕйы райстой закъоны проект «О государственной политике РФ в отношении соотечестенников за рубежом», кӕцы бӕлвырд кодта фӕсарӕнты уӕрӕсейаг ӕмфыдыбӕстӕйонты барадон статус.

Ӕмфыдыбӕстӕйонты бартӕ хъахъхъӕныны Уӕрӕсейы ногӕй райсгӕ фӕндӕттӕ Хуссар Ирыстонӕн дӕттынц ахсджиаг цардуагон нысаниуӕг. Уымӕн ӕмӕ дӕргъвӕтин рӕстӕджы хисӕрмагонд нормативон-барадон базӕимӕ уагъд цыд паддзахаддзинады рӕзт ӕмӕ уӕвынады курс.

Паддзахадон суверенитеты фӕдыл декларацийы уагӕвӕрдтӕ рӕзтысты «О гражданстве РЮО»-йы закъоны руаджы, кӕцымӕ гӕсгӕ фадат уыд ӕндӕр бӕстӕйы ӕмбӕстагдзинад райсынӕн. Уый ахъазгӕнӕг фӕцис Хуссар Ирыстоны ӕмбӕстӕгты тырнындзинадӕн – Уӕрӕсейы Федерацийы ӕмбӕстагдзинад райсынӕн. Хуссар Ирыстоны цӕрджытӕн уӕрӕсейаг ӕмбӕстагдзинад закъоны бындурыл райсын фадат радта Федералон закъон райсыны фӕстӕ.

Коцты чызджы ныхӕстӕм гӕсгӕ Хуссар Ирыстоны ӕмбӕстӕгтӕ уӕрӕсейаг ӕмбӕстагдзинадыл иузӕрдион кӕй сты, уый ахъазгӕнӕг у дыууӕварсон ахастытӕн – Хуссар Ирыстон ӕмӕ Уӕрӕсейы ӕхсӕн цӕдисад ӕмӕ интеграцийы гъӕд сфидар кӕнынӕн.

Зонадон конференцийы кӕрон бузныджы ӕмӕ ӕрлӕугӕ бӕрӕгбоны цытӕн арфӕйы фӕндиӕгтӕ зонадон кусджы-тӕн загътой фӕсарӕйнаг хъуыддӕгты министр Джиоты Ӕх-сар ӕмӕ Хуссар Ирыстоны Россотрудничествойы къухдариуӕггӕнӕг Сергей Комиссаров.

Нӕ уацх.

Добавить комментарий

Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *

Этот сайт использует Akismet для борьбы со спамом. Узнайте, как обрабатываются ваши данные комментариев.