Æрæввахс ис æппæты хъæлдзæгдæр бæрæгбонтæй сæ иу – Ног азы бæрæгбон. Цхинвалы Æрыгон натуралистты станцы кусджытæ дæр сæ хъомылгæнинæгтимæ нысан кæнынц ацы традицион бæрæгбон. Алы къорд дæр сæрмагондæй бацæттæ кодта мадзал. Станцы хъомылгæнæг Джиоты Нанæ куыд загъта, афтæмæй сæ бæрæгбонон мадзæлттæ ныртæккæ сты ног сценарийыл æвæрд.
«Раздæры азтимæ абаргæйæ йæ хицæндзинад уый мидæг ис æмæ дзы традицион Митын Дада æмæ Митын Чызг нæ архайынц. Ацы сценаримæ гæсгæ мадзалы райдианы алы къорды амонæг дæр сывæллæтты базонгæ кæны, нæ рагфыдæлтæ сæ ногазон бæрæгбонтæ куыд нысан кодтой, уый историимæ», – радзырдта Джиоты Нанæ.
Сывæллæттæм уый æвзæрын кæны стыр цымыдис. Хуымæтæджы хъæлдзæгдзинадæй дарддæр ма ахæм методæн ис ахсджиаг хъомыладон нысаниуæг. Æрыгон натуралисттæ сæ уарзон хъомылгæнинæгтæм байхъусынц æмæ уал дзыхæйдзургæйæ базонгæ вæййынц, нæ фыдæлтæм ацы бæрæгбоны цы сæрмагонд традицитæ æмæ æгъдæуттæ уыдис, уыдонимæ, стæй та сын фенын кæнынц цæстуынгæ æрмæджытæ дæр. «Хъомылгæнджытæ сывæллæттимæ сарæзтой рагон ирон æгъдæуттыл дзурæг алыгъуызон æрмæджытæ, куыд, зæгъæм ногбонон традицион уæливых Æртхурон, басылтæ (сырдты, цæрæгойты æмæ адæймæгты муляжтæ хыссæйæ кондæй). Райдианы хъомылгæнæг радзуры уыдонимæ баст æгъдæутты тыххæй, рахæссынц сæ сывæллæтты размæ æмæ сын сæ фенын кæнынц цæстуынгæйæ. Уый фæстæ сывæллæттæ радзурынц ирон æмæ уырыссаг æмдзæвгæтæ, сæххæст кæнынц ирон кæфтытæ æмæ равдисынц сæ арæхстдзинад рагон ирон хъæзтытæй», – загъта Нанæ.
Банысан кæнын хъæуы – ахæм сценарийыл нырма ничи снывæста ногазон мадзæлттæ æмæ уымæй сты уникалон. Уæлдæр куыд загътам, афтæмæй рæзгæ фæлтæр бæлвырддæрæй зондзысты нæ истори, не ‘гъдæуттæ æмæ фидæны сæ кæстæртæн сæ бон уыдзæнис сæ адæттын.
Ногазон мадзæлттæ ахæм хуызы ауадзыны идейæ фыццаг хатт фæзынд станцы къорд «Мой край»-ы амонæг Тедеты Ингæмæ. Тынг фæцыд иннæ ахуыргæнджыты зæрдæмæ дæр æмæ йæ сарзынмæ бавнæлдтой стыр зæрдиагæй. Куыд зæгъынц, афтæмæй сæ тынг фæнды ирон традицитæ æмæ культурæ сывæллæттæн бацамонын, бæрæгбонон мадзал уыдонимæ бастæй кæй снывæстой, уый сын ахъаз фæуыдзæн сæ хъуыдыкæнынады фæфидар æмæ фæарфдæр кæнынæн.
Æрыгон натуралистты станцы ногазон мадзæлтты цы хъомылгæнинæгтæ архайынц, уыдон сты 9 азæй 13 азы кары онг. Се ‘ппæт дæр стыр цымыдисæй æххæст кæныц сæ ролтæ национ культурæ æмæ традицитимæ бастæй ирон национ дарæсы. Тынг хъæлдзæгæй ацæуынц ногазон мадзæлттæ. Сабитæ сæхæдæг куыд зæгъынц, афтæмæй сæ зæрдæмæ тынг фæцыд ног хуызы Ногазон бæрæгбон. Базыдтой тынг бирæ цымыдисон цаутæ нæ рагон историйæ æмæ ма, нæ рагон æгъдæуттæй мах фæлтæртæм чи æрхæццæ ис, уыдоны мидис дæр.
Хуыгаты Миленæ
