Дунеон форум «Южная Осетия. 15 лет признания Российской Федерацией независимости республик»-ы фæлгæтты хуссарирыстойнаг журналисттæн уагъд æрцыдысты мастер-класстæ. Уæрæсейаг специалисттæ Александр Хроленко æмæ Алена Август æрæмбыруæвджытæн радзырдтой, ныры дуджы цахæм ивындзинæдтæ цæуы æмæ куыд хъæуы архайын, цахæм информацион ресурстæй хъæуы пайда кæнын æмæ куыд æнæмæнгхъæуæг сты креативон идеятæ. Сдзуапп ма кодтой алыгъуызон фарстатæн дæр.
Фыццаг уал мастер-кълас ауагъта Александр Хроленко. Хуссар Ирыстоны бирæтæ сты зонгæ ацы дæсны журналистимæ – 2013-2014 азты куыста РХИ-йы Президенты администрацийы къухдариуæггæнæджы хæдивæгæй. Æфсæддон эксперт, хæстон архæйдтыты ветеран, 1 рангы капитан Александр Хроленкомæ ис егъау фæлтæрдзинад журналисты профессийы. Йæ аналитикон æрмæджыты нымæц ахызт иу минæй æмæ 30 азæй фылдæр та фæкуыста алыгъуызон рауагъдатты. Ныртæккæ дæр у РИА Новости-йы афæлгæсæг.
Йæ раныхасы æфсæддон эксперт анализ сарæзта 2008 азы хæстæн æмæ банысан кодта, зæгъгæ Уæрæсе æвæстиатæй баххуыс кодта Хуссар Ирыстонæн.
«Ис афтæ хъуыдыгæнджытæ, ома уæрæсейаг æфсæддонтæ æгæр бафæстиат кодтой, æрæгмæ æрхæццæ сты хæсты быдырмæ. Кæй зæгъын æй хъæуы, æппынæдзух дыл бомбæтæ куы калой, сармадзантæй дæ куы æхсой, уæд тынг æнхъæлмæ кæсдзынæ æххуысмæ, рæстæг дыл ныддаргъ уыдзæнис. Фæлæ æфсæддон хъуыддагимæ зонгæ чи у, уый йæ æмбары, бирæнымæц техникæ афтæ æнцон ракæнæн кæй нæу хæсты быдырмæ. 58-æм æфсады къухдариуæгад æвæстиатæй рахастой фæндон Хуссар Ирыстонæн баххуыс кæнынын тыххæй. Ӕмæ кæд нормативтæм гæсгæ, иууыл къаддæр, хъуамæ æртæ боны бахъуыдаиккой фæндагыл, уæд æмбæлон мадзæлттæ райсыны фæстиуæгæн æрхæццæ сты дыууæ бонмæ. Ахæм бирæнымæц æфсадæн ацы хъуыддаг саразын егъау æнтыстыл дзурæг у», – зæгъы Хроленко.
Гуырдзыстоны тыххæй та йæ хъуыды афтæ бамбарын кодта, ома сæ къухдариуæггæнджытæ алцыдæр хорз æмбарынц æмæ сæ авантюрæ саразынмæ никæй бон у сразæнгард кæнын. «Сæ президент Саломе Зурабишвилийы гуырдзиаг схонæн дæр нæй, уымæн æмæ Гуырдзыстоны фидæныл иу уысм дæр нæ хъуыды кæны. Ис ын европæйаг бæстæйы æмбæстагдзинад æмæ Тбилисыл сыгъд куы ссæуа, уæд ацæудзæн æмæ йæ цард дарддæр кæндзæн æндæр ран. Æниу ахæм политиктæ æндæр бæстæты дæр ис. Зæгъæм Молдавийы президентæн та у Румынийы æмбæстаг. Фæлæ Гуырдзыстоны цы æмбаргæ политиктæ ис, уыдон разы не сты дыккаг фронт æрбакæныныл, кæд æмæ ныр иу азæй фылдæр АИШ алы амæлттæй архайы йе рбакæныныл, уæддæр. Тыхæй спайда кæнын Гуырдзыстонæн нысан кæны Уæрæсеимæ схæцын, уымæн æмæ Хуссар Ирыстон æмæ Абхазы уæвынад кæнынц уæрæсейаг æфсæддон базæтæ. Ӕмæ Уæрæсейы та Гуырдзыстоны гарзджын тыхтæ скуынæг кæнынæн бахъæудзæн 30 мин æфсæддоны бæрц, кæцыты сæрмагонд æфсæддон операцийæ дæр сæ бон у æнцонтæй ракæнын æмæ, иумийагæй сисгæйæ, фронты уавæрыл æвзæрырдæм ницы бандавдзæн уыцы хъуыддаг».
Хроленкойы ныхæстæм гæсгæ Гуырдзыстон куы сфæнд кæна хæст расидын, уæд гæнæн ис æмæ ма ноджы фылдæр территоритæ фесафа æмæ ма, æгæрыстæмæй, куыд хæдбар паддзахад, афтæ йæ къахыл дæр мауал слæууа. Кæд æмæ гуырдзиаг нацийы минæвæрттæй бирæтæн ирæттæ, уырыссæгтæ, абхазæгтæ сты æнæуынон, уæддæр сæм махæрдыгæй ахæм ахаст нæй. Фидæны нæ уæддæр исты бастдзинæдтæ саразын бахъæудзæнис, сыхаг бæстæтæн æндæр гæнæн нæй. Ӕмæ уыцы хъуыддаджы махæн æнцондæр уыдзæнис къахдзæфтæ саразын. Гуырдзиæгтæ та хъуамæ фидарæй бамбарой, сæ раздæры къухдариуæггæнджытæ кæй æруагътой егъау рæдыдтытæ æмæ фæстæмæ раздахæн кæй ницæмæн уал ис. Цалынмæ ныгуылæн бæстæты амындтытæм хъусой, уæдмæ бирæ хæттыты æййафдзысты зиæнттæ. Англосаксты гуырдзиæгтæ хъæуынц æрмæстдæр сæ глобалон политикæ сæхи фæндиаг ауадзыны тыххæй æмæ сæ куыд бафæнды, афтæ сæ пайда кæнынц. Ӕрæджы АИШ-ы хъæппæрисæй ИНО рахаста ницæйаг резолюци, цæмæй Уæрæсе йæ гарзджын тыхтæ ракæна Хуссар Ирыстонæй æмæ Абхазæй. Ӕмæ ахæм къахдзæфты фæстиуæгæн гуырдзиаг националистты ноджы сразæнгард кæнынц æнæсæрфат митæ саразынмæ.
Хуссар Ирыстонæн хæдбар паддзахадæй уæвын пайдадæр у æви Уæрæсейы скондмæ бахизын хуыздæр уаид? Ацы фарстæн Хроленко дзуапп радта, ома ныридæгæн Хуссар Ирыстонæн ис алыварсон æххуыс Уæрæсейæ.
«Ирыстоны æмбæстæгтæ сæрибарæй цæуынц Уæрæсейы территоримæ, ахуыр кæнынц, кусынц, уæрæсейаг гарзджын тыхты сæрибарæй службæ хæссынц, алыгъуызон лготæтæй пайда кæнынц. Уæрæсе Ирыстоны æддагон знæгтæй хъахъхъæны æмæ йын финансон æххуыс кæны. Ирыстоны ма хъæуы æрмæстдæр йæ экономикæ сфидар кæнын. Уымæй уæлдай ма хуссарирыстойнаг хæстонтæ активон хайад исынц Украинæйы цæуæг хæстон архæйдтыты, Путин сæ паддзахадон хорзæхтæй дæр схорзæхджын кæны. Уый та ууыл дзурæг у æмæ Хуссар Ирыстонæн кæй ис тынг æнгом ахастытæ Уæрæсеимæ. Чизоны фидæны æрцæуа ахæм рæстæг æмæ Хуссар Ирыстон бахиза Уæрæсейы скондмæ. Фæлæ уал хъуамæ цæрæм абоны бонæй, аразæм хорз уавæртæ кæстæр фæлтæртæн».
Дæсны журналисты ныхæстæм гæсгæ ныры дуджы æфсæддон тематикæйыл æрмæджытæ ныффыссынæй никуыдæм алидздзыстæм – рæстæджы домæн у.
«Цæмæй дæ уац, корреспонденци, аналитикон текст адæммæ фæхæццæ уа æмæ йæ æнæзивæгæй бакæсой, уый тыххæй дын фыст хъуамæ уа хуымæтæг æвзагыл. Уымæй уæлдай ма дæхи хъуамæ хизай мæнг дам-думтæй, уавæрмæ бакæсай алыварсонæй, равдисай дзы цалдæр хицæн хъуыдыйы. Афтæмæй де рмæг рауайдзæнис гъæдджын, æнцонкæсæн. Раздæрмæ абаргæйæ ныр Хуссар Ирыстоны дзыллон информацийы фæрæзтыл нал ис алыгъуызон деструктивон элементты æндæвдад. Ӕмæ уый хорзыл дзурæг у. Абоны бон паддзахадон информацийы фæрæзтæ æвдисынц æрмæстдæр паддзахады политикæ, дзурынц паддзахады æнтыстытыл, æхсæнады æнгом кæнынц», – загъта кæронбæттæны Александр Хроленко.
Политтехнолог, PR æмæ CR фæдыл эксперт, психолог æмæ журналист Алена Август та радзырдта æрæмбыруæвджытæн Уæрæсейы журналистты æмæ æхсæнады архайды тыххæй, цахæм ног проекттæ сæм фæзынд фæстаг азты медиайы сферæйы, уыдæттыл. Ныры интернеты дуджы архайын хъæуы ног домæнтæм гæсгæ, пайда кæнын хъæуы ног методтæй. Алена Август куыд æмбарын кæны, афтæмæй абоны бон кæстæр фæлтæртæм историон тексттæ, легендæтæ, эпостæ зын адæттæн сты. Уымæ гæсгæ хъæуы æрымысын ног цымыдисон, креативон контенттæ, цæмæй дзы æнæзивæгæй пайда кæной æмæ зонгæ кæной хъæугæ информациимæ.
«Ӕз стыр цымыдисимæ бакастæн Нарты кадджытæ, фæлæ кæстæр фæлтæры нал æрбадын кæндзынæ æмæ йын нæ бакæсын кæндзынæ чиныг – фæлтау смартфонæй кæнæ компьютерæй ахъаздзæнис. Афтæмæй та уæ фыдæлты эпос æрмæст уæхицæн нæу пайда , фæлæ ма йæ инннæ нацитæ дæр куы бакæсиккой, уæд дзы бирæ хорз информаци райсиккой. Ӕввахсдæр базонгæ уаиккой ирон адæмы культурæимæ æмæ традицитимæ, цæмæй хицæн кæнут иннæ кавказаг адæмтæй, уыдæттимæ. Уæрæсейы хæрзцъусæй сты зонгæ Нарты кадджытимæ æмæ исты контент æрымысын хорз уаид. Ӕрмæст хъуамæ уа цымыдисон, гъæдджын, æхцондзинад хъуамæ дæтта. Ӕмæ информацийæн та ис ахæм миниуæг æмæ тынг тагъд парахат кæны».
Политтехнологы ныхæстæм гæсгæ Уæрæсейы регионты къухдариуæггæнджытæ егъау хъусдард аздæхтой социалон хызæгтæм, уымæн æмæ йæ бамбæрстой, адæмы фылдæр хаймæ хъæугæ информаци фæхæццæ кæнын интернеты руаджы æнцондæр кæй у. Стæй ма адæмы тыхстдзинад дæр интернеты руаджы тагъддæр базондзынæ æмæ дын фадат уыдзæн оперативонæй баххуыс кæнынæн, проблемæ аиуварс кæнынæн. Комкоммæ зæгъгæйæ, социалон хызæгтæ бастдзинад сарæзтой хуымæтæг адæмæн къухдариуæггæнджытимæ. Фæлæ вæййы афтæ æмæ сæ кæрæдзи нæ фембарынц. Ӕмæ уæд та фæхъæуы журналистты, политтехнологты æххуыс, кæцытæ хуымæтæг æвзагыл бамбарын кæдзысты цæрджытæн хъæугæ информаци.
Алена Август уазæгуаты фыццаг хатт нæй Хуссар Ирыстоны – 2017 азы президентон æвзæрстыты рæстæджы дæр ам уыд.
«Хуссар Ирыстоны цæрджытæ бирæ азты дæргъы цы хъизæмæрттæ бавзæрстой, уыдон сæрты ахизгæйæ, абон сæрбæрзондæй размæ цæуынц. Ис уæм ног арæзтæдтæ, хуыздæрырдæм ивы республикæ æмæ уый у иууыл сæйргадæр. Ардæм мæ алыхатт дæр фæфæнды æрæздæхын», – загъта Алена.
ДЖИОТЫ Алыксандр
