Кæм æй агурой, кæмæй йæ курой…

Нæ зонын, зæрдæйæн хъæд ис, фæлæ мæнмæ «нæй нæм» дзурын тынг зын кæсы. Мæ ныхас у куыстагур адæмы тыххæй, куыстагур, ома æгуыст. Ахæмтæ та æрмæст мыхуыр æмæ информацийы фадыджы ис тынг бирæ. Æмæ адæймагæн афтæ зын нæ уаид, хуымæтæджы æгуыст адæм куы уаиккой, уæд, фæлæ æцæг ирон мыхуыры дзырдмæ иттæг хорз чи сарæхсид, ахæмтæ вæййынц. Æгæрыстæмæй сæм вæййы канд журналисты дæсныйад нæ, фæлæ ма иу кæнæ фылдæр уæлæмхас ахуырады дæр.

Кæмæ хауы ацы фарст?

Раст зæгъгæйæ, æгуыст адæмы фарст мах куыстуатмæ, ома газет «Хурзæрин»-ы редакцимæ иттæг нæ хауы, фæлæ дуаргæрон къæмдзæстыг «хæрзиуæггур» адæймаджы куы фенын, уæд мæ зæрдæйы тугтæ ныттæдзынц, уымæн æмæ йæ зонын, хъæудзæн мæ нæ хистæримæ иумæ «ницы куыст нæм ис» зæгъын. Ацы æрыгон адæймæгтæй бирæтæ сты æгуыст 10-15 азы дæргъы, æмæ ацы зындзинад чи бавзæрста, уый йæ зоны, уый дудгæбоны рыст æмæ уды афтиддзинады хос кæй у. Райсом раджы дæ хуыссæнуаты рабадгæйæ куы зонай, ацы бон никæй хъæуыс, ницы фæллойы аккаг суыдзынæ, æхсæнад æнæ дæу кæндзæн цардмæ йæ балцы кой, хъысмæты нау царды денджызы уылæнтæ сæтдзæн, фæлæ ды уыдæттæй уыдзынæ æнæхай, уæд адæймагмæ цæрын нал фæцæуы, фæнды йæ тагъддæр куы баизæр уаид æмæ та фынæйы саххатты рохуаты куы аныгъуылид. Æнамонд у ахæм адæймаг, æмæ æхсæнады амонд та иугай адæймæгты амондæй кæнгæ у.

Цавæр дæсныйад у кадджындæр?

Уæдæ æгуыст адæймæгты куыстæй сифтонг кæныны сæраппонд ницы куыст цæуы хицауады ‘рдыгæй, зæгъгæ, уый зæгъæн нæй. Æрвылаз дæр Уæрæсейы ахуыргæнæдæтты хицæнгонд æрцæуы цалдæргай ахуыры бынæттæ цæмæй нæ республикæйы куыстуæттæ цы кусджытæй цух сты, ахæм дæсныйæдтыл сахуыр кæной фæсивæды, фæлæ, цардыл никæй бар цæуы, уый æрдзон тых у, æмæ адæм æвзарынц сæ ныхфыстмæ гæсгæ, науæд та сæ зæрдæмæ тынгдæр чи цæуы, ахæм дæсныйæдтæ: юрист, журналист, ахуыргæнæг, фæткхъахъхъæнæг. Иу дзырдæй, фылдæр бартæ æмæ кад цы дæсныйæдтæн ис, уыдон. Æмæ уыдæттыл кæй бар цæуы! Æрыгон адæймаг нæ бæллы сау кусæг суæвынмæ, фæлæ алкæйдæр фæнды ахуыр адæймаг суæвын. Чизоны уыдонæй алчи нæ рауайы ахуыргонд, фæлæ уæддæр фæсивæдæн сæ фылдæр ацæуынц ахуыры фæндæгтыл… Афтæмæй уæлдæр ахуыры гакк кæмæ нæй, уый ницæуыл нымад у. Æмæ, раст зæгъгæйæ, уым æвзæрæй ницы ис, уымæн æмæ бирæ размæцыд бæстæты ныртæккæ цыфæнды куыст дæр домы уæлдæр ахуырдзинад.

Кæм æй агурой?

Кæй зæгъын æй хъæуы, адæттæ иумæйаг хабæрттæ сты, фæлæ мæ сæрмагондæй фæнды ныхас æрæфтауын, куыд æмæ цы хуызы ис фæсивæды куыстæй сифтонг кæнын, сæрмагондæй та мыхуыр æмæ информацийы къабазы дæсныйадыл кусын кæй фæнды уыдон. Æмæ ничи сразы уыдзæн, æрмæст адæмæн куыст нæй, зæгъгæ, уый тыххæй газеттæ æмæ журналтæ саразыныл, фæлæ хъуыддаг уый мидæг ис, æмæ ныртæккæ хъуаг стæм газеттæ, журналтæ æмæ телевизион программæтæй дæр. Кæмæн ис, уый йæ фыдæл-тæн дæр дугътæ уадзы, зæгъгæ, ис ахæм æмбисонд, фæлæ нæ фыдæлтæ рухсаг, ацы ран дзырд нырыккæттыл цæуы.

Цы ис саразæн? Ног газеттæ нæ хъæуы, æви нæ?

Рагæй цæуы дзырд литературон газет рауадзыныл. Ацы фарстыл зæрдиагæй архайдта фыссæг Бекъойты Майя, фæлæ хъуыддаг цыдæр аххосæгтæм гæсгæ ныкъуылымпы ис. Стæй Цхинвалы районы раздæры сæргълæууæг Плиты Аланмæ дæр йæ рæстæджы уыди районы мыхуыры орган рауадзыны фæнд, фæлæ уыцы хъуыддаг дæр финасты аххосæй ныннымæг ис. Æниу æвзæр нæ уаид, алкæцы районæн дæр йæхи мыхуыры орган уадзын, æмæ ууыл та хъуамæ бацархаиккой районты разамонджытæ. Уый ахъаз уаид сæ бæрны уæвæг адæмимæ хуыздæр бастдзинад ссарынæн, стæй сæ ныхас адæммæ цæмæй хъуыса, уымæн дæр. Æви æрмæстдæр æвзæрстыты тæккæ агъоммæ хъæуы адæмимæ иумæйаг æвзаг арын…

Телеуыныады фадæттæ

Уырдыгæй рацу, аргъауы куыд дзырдæуы, уыйау, æмæ нæ телеуынынады дæр хорз фадæттæ ис культурæ, истори, аивад, литературæ, поэзи æмæ æндæр ахæмты фæдыл программæтæ саразынæн, æрмæст ирон æвзагыл. Æвзæр нæ уаид уæлмхас каналтæ дæр дзы куы фæзынид, уæд. Куыд уынæм, афтæмæй Уæрæсейы дæр æмæ иннæ бæстæты дæр иу каналыл ничи банцад. Цæмæй иделоги раст æвæрд æрцæуа уымæн та сæйраг ахъазгæнæг у телеуынынад. Хъуамæ инофрмацийыл куыст цæуа сæрмагондæй, культурæ, æгъдау, аивад, экономикæ  уыдæттæн та хъуамæ хицæнгонд цæуа сæрмагонд рæстæг. Ис нæ телеуынынады ахæм алæвæрдтæ, фæлæ дзы сæрмагонд канал никæцы темæйæн ис.

Кинематограф

Цалдæр азы размæ Хуссар Ирыстоны арæзт æрцыд националон киностуди дæр йæ сæргълæууæг Остъаты Зурабимæ, фæлæ йын финансты аххосæй райрæзын нæ бантыст. Куыднæ стæм хъуаг национ киностудийæ ныртæккæйы информацийы дуджы, кæд æмæ информацийы къабазы чи фæуæлахиз уа, уый уыдзæн уæлахиз алы хъуыддаджы дæр! Алкæцы къабазы дæр хъæуы информаци, зонад уа æви политикæ, экономикæ уа æви культурæ. Æгомыгæй ныртæккæ хъуыддæгтæ ничиуал аразы, науæд иу паддзах йæхимидæг йæ искæйуæтты цалынмæ цагъта, уæдмæ йыл уыдон схæцыдысты æмæ йæ ныммардтой. Информаци та ныртæккæ фылдæр баст у телеуынынад æмæ кинематографимæ. Уый тыххæй дзырдæуы фильм «Человек с бульвара Капуцинов»-ы. Уыцы ран бынæттон цæрджытæ цалынмæ кинематографмæ æрæмхиц сты, уæдмæ уыдысты æнæуаг æмæ æнæгъдау. Рæсугъд чызг Дианæ дæр иннæтау уыди хъæдысырды хуызæн, фæлæ фæстагмæ йæ хуыссæнуаты цы урс кæттагæй пайда кодта, уый нал бахæлæг кодта, цæмæй сын йе ‘мбæлттимæ равдыстаиккой кино. Кино цы у, уый куы бамбæрстой, уæд сæ зондахаст цæхгæр фæивта хорзæрдæм. Ацы ран культурæйы фадыджы арæзт æрцыд æцæг фæфæлдæхт.

Хъæуы нæ нæхи кинематограф?

Стыр ахсджиагыл нымадта кинематограф В.И.Ленин дæр. Уый дзырдта: «Аивады хуызтæй æппæты ахсджиагдæр у кино». Кæй зæгъын æй хъæуы, махæй кино чи нæ федта, ахæм адæймаг нал ис, не стæм абон хъæддæгтæ дæр, фæлæ нæхи къухæй арæзт, нæ истори æмæ æгъдæуттæй ист сюжеттæ тынг бахъариккой нæ адæмы зæрдæтæм, æмæ дзы ахæм аивадæн æмбал нæ уаид. Науæд цас хъуамæ бадæм æцæгæлон киноаивады фынгтыл…

Тынг ахсджиаг у хæдбар мыхуыры органты куыст дæр, уæлдайдæр та хæдбар телеуынынады куыст, ахæмтæ та нæм уæвгæ дæр нæй. Уый, кæй зæгъын æй хъæуы, хицауады аххос нæу, уымæн æмæ хицауад кæй сараза, уыцы мыхуыры органтæ куыд уыдзысты хæдбар! Ацы ран хъæуы адæмæн сæхи фидар хъæппæрис. Хъæппæрис цы адæймаджы зæрдæйы цæры, ахæмтæ та вæййынц адæмы разæй цæуджытæ, сæ фæндон æвдисджытæ. Адæмы фæндон нæй зæгъгæ, уæд хъæппæрис дæр нæ райгуырдзæн.

Паддзахадон радио. Кæм сты архивтæ?

Радио. Нæй нæм паддзахадон радиоканал дæр. Раздæр паддзахадон радиойы куыст чи кодта, уыдон ныхæстæй зонын, куыд хъæздыг архив сæм уыди, уый. Федтон сæ мæхи цæстæй дæр. Раздæры радикомитеты хатæнтæ йемы-дзаг уыдысты лентæйы тыхтæттæй… Радиойæ хъусын кодтой бирæнымæц радиоспектакльтæ, æндæр цымыдисон æрмæджытæ, æмæ ныртæккæ уыцы архив кæм ис, уый дæр базонинаг фарст у. Культурæйы ацы къабазы дæр сфæлдыстæуыд æцæг классикон хæзнатæ. Уыдон куынæ уой, адæм куынæ хъусой Баллаты Владимир, Медойты Светланæ, Годжыцаты Исахъ æмæ æндæр классикты зарджытæм, уæд нырыккон æрмæджытæ цыфæнды хорз ма уой, уæддæр кайд уыдзæни нæ удыхъæды рæзт, нæ адæмон хиæмбарынад. Чизоны искæмæ чысыл хай дæр фаг кæсы, фæлæ хуыздæр уаид, нæ фыдæлты хъæздыг фынгæй нæм стырдæр хæйттæ куы ‘рхауид, стæй æвзæр нæ уаид, нуазæнæй-иу куы ацаходиккам. Цас фылдæр уыйбæрц хуыздæр сырæзиккам нæ уды æмæ нæ зондыхъæдæй дæр. Уый тыххæй та агурын хъæуы нæ культурæйы хæзнатæ æмæ бынтæ. Афтæ хъуамæ кæна хорз бындар. Науæд æвзæрæн бын ма ныууадз, зæгъгæ, уыцы æмбисонд ныл æрцæудзæн.

Æгуыст адæм цæуынц æндæр бæстæтæм

Уæдæ æгуыст адæмы зындзинад кæй зæрдæмæ хъары, уыимæ ма хицауадæй бæрн æвæрд кæуыл ис, уыдон хъуамæ зоной, æгуысты хъуыддаг карзæй кæй æндавы миграцийы уавæрыл дæр. Адæм æндæр бæстæтæм  æппæтæй дæр фæцæуынц цардагур, стæй куыстагур. Афтæмæй уæлдæр цы фадæттыл дзырдтон, уыдон сты ныридæгæн æрдæгарæзт. Хъæуы ма сыл иучысыл ацархайын…

Науæд кæм агурой, кæмæй курой куыст нæ фæсивæд?

Годжыцаты Нелли