Гуырвидыц æмæ хæрзуаг сылгоймаджы цур балæууыны амонд кæмæ æрхаудта, уыдонæй-иу алчидæр цыма йæхæдæг йæхи мидæгæй балвæста, афтæ зынди фæрсæрдыгæй кæсæгмæ. Театры æмæ царды хъæддыхдзинадæн стыр нысаниуæг ис. Фæлæ ацы сылгоймаг уыдис дунескондæн йæ рæстаг равæрды дæнц. Æрмæстдæр йæ æрдзон курдиаты фæрцы труппæмæ ист чи æрцыд, ахæм провинциалон чызг.
Цыдæриддæр ын бантыстис – æнтысгæ та йын бирæ бакодта – алцыдæр йæ къухы бафтыд йæ хисæрмагонд фæллой æмæ чъындыгомау, фæлæ хаттæй-хатт та рæдау хъысмæты фæрцы. Курдиатæй дарддæр, Адырхаты чызджы Сфæлдисæг схорзæхджын кодта æнæфау балетон формæ æмæ фыдæвзарæнтæй нæ тæрсæг куыстуарзондзинадæй. Уæлæрвтæ æмæ советон ахуырад бацархайдтой, цæмæй Вагановы училищæйы педагогтæ курдиаттæ агурæн балцытæй сæ иуы цæгатирыстойнаг хъæууон чызгыл сæ цæст æрывæрой.
Хæрзæрæджы йæ 85-азон юбилейон изæры Адырхаты Дзантемыры чызг Светланæ мы-сыдис, уырыссаг æвзаг куыд æвзæр зыдта, йæ мад йемæ Ленинградмæ кæй нæ ацæудзæн, уый йын куыд ничи загъта æмæ æнæхъæн фæндаг йæ цæссыгтæ куыд нæ басур сты.
Дарддæры ахуыры æмæ царды сæ куыст бакодтой Светланæйы удысконд æмæ хъысмæт. Училищæйы 17-аздзыд рауагъдон куыста Челябинскы æмæ Одессæйы театрты. Цæгат Ирыстоны АССР-ы литературæ æмæ аивады Декадæйы фæстæ 22-аздзыд балеринæйы райстой Мæскуыйы Стыр театрмæ æмæ йын уайтагъд «Лебединое озеро»- йы Одетта-Одиллийы парти радтой.
Таурæгътæм гæсгæ схъæлбæрзонд уагыл хæст æмæ æнæввæрсон Галина Уланова йæ цæст æрывæрдта хæрзæрыгон балеринæйыл æмæ-иу дзы арæх раппæлыд. Советон Цæдисы сæйраг театрмæ Адырхаты чызг бахаудта XX-æнусы сæйраг балетон ахуыргæнæг Асафа Мессереры (æнæхъæн дуне йæ хуыдтой балетон гуру) къласмæ. Æмæ кæд балетыл Светланæйы Ленинграды ахуыр кодтой, уæддæр Мессереры чиныг, мæскуыйаг балетон скъолайы хуыздæр чиныг, «Уроки классического балета»-йы иллюстрацитæм хаст æрцыдысты æнæфау æмæ тæмæссаг Светланæйы къамтæ.
Стыр театры солисткæйæ фæкуыста 1988-æм азы онг – 28 азы йе рттиваг курдиат радта ацы легендарон сценæйæн. Йæ хуыздæр куыстыты номхыгъды сты æппæты зындæр классикон партитæ: Одетта-Одиллийæ рахизгæйæ, дарддæр уыдысты «Спящая красавица»-йы Фея, Китри («Дон Кихот») æмæ Æрхуы хохы Æфсин «Дурæйконд дидинæг»-ы (Хозяйка Медной горы «Каменный цветок»). Эталононæй баззадысты йæ ролтæ Эгина «Спартак»-ы æмæ Мехмене-Бану «Легенды о любви»-йы. Уыцы ролты Светланæ иумæ сбыдта академион балеты сыгъдæг хаххытæ, антикон æмæ скæсæйнаг æнкъарæнтæ. Хъыгагæн, Эгинайы ролæй кино æмæ видеолентæты баззадысты æрмæстдæр цалдæр скъуыддзаджы, къамтæ æмæ ма æвдудон, æвидигæ театралон таурæгътæ.
Светланæ стыр сценæйæ куы рахызт, уæд ГИТИС-мæ ахуыр кæнынмæ бацыд æмæ 90-æм азты йæ цардæмбалимæ хисæр-магонд труппæ сарæзта. Фæлæ, æппынфæстаг, Стыр театры педагогы куыстæн йе ппæт тыхтæ дæттын райдыдта. Афтæ зæгъæн ис, æмæ йæ ахуыргæнинæгты сæрыл кæддæриддæр хъазуатон тох фæкодта, цæмæй сæ бафиппайой, цæмæй сæ курдиатæн аккаг аргъгонд цæуа, уый сæраппонд йæ тыхтæ никуы æвгъау кодта. Анна Антоничева, Екатерина Крысанова, Евгения Образцова, æртæ Анастасийæйы – Сташкевич, Яценко, Горячева, Мария Семеняченко – ацы курдиатджын балеринæты фæлтæртæ профессионалон æгъдауæй рæзыдысты йæ цыргъдзаст æмæ лæмбынæг ахасты фæрцы..
Парадоксы хуызæн уæм фæкæсдзæн, фæлæ Адырхаты Светланæйы цард раргом кодта классикон балет æмæ хохаг чызджы уаг куыд фидар баст сты, уый. Хохаг чызг йæ тухитæ рæгъ-мæ нæ хæссы, уымæн æмæ йæм худинаг кæсы – классикон балеринæ та йæ травмæтæ æмæ зындзинæдтæ фæсæмбæрзæн фæуадзгæйæ, сценæмæ рахæссы æрттивгæ циндзинад, рæсугъддзинад, æмæ æнтыстдзинад. Светланæйæн йæ бон уыдис фылдæр партитæ акафын, ноджы тынгдæр, арвау хъуамæ нæрыдаид йæ кад, фæлæ йæ бон цы уыди, уый цæсгомджынæй сарæзта. Никуы равдыста сценæйыл дæр æмæ царды дæр, куыд бирæ тыхтæ домдта йæ алы æнтыстдзинад дæр. Йæ ахуыргæнинæгтæн ныууагъта тынг бирæ зонындзинæдтæ. Йæхæдæг та Стыр театры хай уыдзæн кæддæриддæр. Афтæмæй йæ базыдтам, афтæмæй йæ бахъуыды кæндзыстæм.
————————————
Царды фæзилæнтæ
Адырхаты Светланæ райгуырдис 1938 азы майы мæйы 12-æм боны Цæгат Ирыстоны Хуымæллæджы хъæуы .
1955 азы каст фæцис Ленинграды хореографион училищæ (ныртæккæ Ваганова Агриппинайы номыл уырыссаг балеты Академи).
1955-1958 азты уыдис Глинкæйы номыл Челябинскы опера æмæ балеты паддзахадон академион театры солисткæ. 1958-1960 азты Одессæйы оперæ æмæ балеты паддзахадон (ныртæккæ националон) академион театры солисткæ.
1960 азæй 1988 азы онг – Паддзахадон Академион Стыр театры балетон труппæйы солисткæ. 2001 азæй куыста Стыр театры балетмейстер-репетиторæй.
Советон Цæдисы Адæмон артисткæйы ном ын лæвæрд æрцыд 1984 азы. Уыимæ ма хорзæхджынгонд у ордентæ “Знак Почета” (1960), Трудового Красного Знамени (1976), II къæпхæны орден “За заслуги перед Отечеством”-ы майданæй (2014).
——————————————————
Адырхаты Дзантемыры чызг Светланæ не ‘хсæнæй фæхъуыд уæззау низы фæстиуæгæн. Советон Цæдисы Адæмон артисткæйæн знон, 30 сентябры, 11 сахатыл фæстаг хæрзбон загътой Стыр театры æмæ йæ бавæрдтой Мæскуыйы Троекуровскæйаг уæлмæрды йæ цардæмбалы цур.
