Хъуыддагон баныхæстæ, ахсджиаг  сразыдзинæдтæ

14-15 июны Санкт-Петербургы уагъд цыдис Дунеон экономикон форум, кæцыйы хайад райста нæ республикæйы делегаци РХИ-йы Президент Гаглойты Аланы сæргълæудæй. Ацы форумы нæ делегацийы хайадисты æмæ йæ куысты фæстиуджыты тыххæй «Спутник Хуссар Ирыстон»-ы пресс-конференцийы журналисттæн радзырдта Хицауады сæрдары хæдивæг -экономикон рæзты министр Тадтаты Дзамболат.

Ирон адæмы геноциды боныл 103 азы кæй сæххæст, уымæ гæсгæ пресс-конференцийы хайадисджытæ, иу минут æмырæй алæугæйæ ссардтой йæ амæттæгты рухс нæмттæ.

Форумы делегацийы хайадистыл дзургæйæ, Тадтаты Дзамболат банысан кодта, куыд æппæт делегацитæн, афтæ Хуссар Ирыстоны делегацийæн дæр кæй уыдис уникалон цау, дзырд дзы кæй цыдис, Уæрæсейы экономикæ цы фæдыздæхтыты рæздзæнис, уыдоныл Уæрæсейы экономикæйы цы ивындзинæдтæ цæуы, уыдон нæ экономикæйыл дæр бæрæгбæрцæй кæй æндавынц. Цы фембæлдтытæ уагъд æрцыдысты, уыдон тыххæй Тадтайы фырт, загъта, зæгъгæ, форумы фæлгæтты уыдон фембæлдысты Республикæ Никарагуайы делегациимæ. Нæ республикæты æхсæн ис хъарм хæларадон ахастытæ. Уæрæсейы Федерацийы фæстæ нын уыдон банымадтой нæ паддзахадон хæдбардзинад. Никарагуа мах фæхуыдта бæрæг мадзæлттæм, кæцыты тыххæй фæстæдæр фехъусын кæндзыстæм”, – загъта уый.  Нæ республикæйы делегаци фембæлд Омскы областæй делегаттимæ сæ сæргъ губернаторы хæстæ æххæстгæнæг Витали Хоценко, афтæмæй.

– Афтæ ма мах фембæлдыстæм Хъырымы делегациимæ дæр сæ сæргъ Хъырымы Республикæйы Министрты Советы сæрдары хæдивæг, Уæрæсейы президенты цур республикæ Хъырымы æдзухон минæвар Георги Мурадов, афтæмæй”, – загъта Тадтаты Дзамболат.

Уый ма куыд радзырдта, афтæмæй фембæлд уыдис Ленинграды областæй делегаттимæ губернатор Александр Дрозденкойы разамындæй æмæ Свердловскы областы делегациимæ йæ сæргъ Евгени Куйвашев афтæмæй.

Хицауады Сæрдары хæдивæджы ныхæстæм гæсгæ нысаниуæгджын фембæлд уыд Уæрæсейы Федерацийы транспорты министр Витали Савельевимæ.

Æппæт ацы фембæлдтыты фæлгæтты, Тадтайы фырт куыд радзырдта, афтæмæй уынаффæ цыдис республикæйæн проблемон фарстатыл, кæцытæ хаудысты æхсæнпаддзахадон ахастытæм. Æмæ æппæт фарстыты фæдыл дæр кæрæдзи бамбæрстой. Уый ма куыд загъта, афтæмæй Уæрæсейы Федерацийы æртæ субъектимæ къухтæ æрфыстæуыд базарадон-экономикон, культурон æмæ зонадон-техникон æмархайды фæдыл сразыдзинæдтыл. Хъырымы республикæимæ та къухтæ æрфыстæуыд дыууæфарсон æмкуысткæнынады тыххæй сразыдзинад реализаци кæныны планыл.

Зындгонд куыд у, афтæмæй план цæуы Уæрæсе æмæ Хуссар Ирыстоны `хсæн паддзахадон арæныл уадзæн пункты реконструкци. Пресс-конференцийы Хицауады сæрдары хæдивæг куыд фехъусын кодта, афтæмæй уый фадат ратдзæн ныр йæ бон цас у, уымæй 5 хатты фылдæр машинæтæ уадзын.  Реконструкцигæнæн куыстытæ план цæуынц 2023-2024 азты. Уый у иттæг ахсджиаг фарст республикæйæн. Æрмæст уый тыххæй нæ, æмæ арæны сæрты хизæг æмбæстæгтæн хæрзвадатдæр уыдзæн ахизын æмæ сæ бирæ сахатты кæй нал хъæудзæн лæууын, фæлæ ма хорзæрдæм бандавдзæн товартæ ласыныл, афтæ ма республикæмæ туристтæ цæуыныл. Куыд бамбарын кодта, афтæмæй проект æххæст кæндзæн Уæрæсейы транспорты министрад. Зæрдыл æрлæууын кодта ивгъуыд аз августы мæйы Президент Гаглойты Алан фыстæг кæй ныффыста Уæрæсейы хицауады Сæрдар Михаил Мишустины номыл, кæцыйы банысан кодта республикæ цы зындзинæдтыл æмбæлы арæны сæрты хизыны фарстыты æмæ уымæ гæсгæ æхсæнады кæй æвзæры æндыгъд уавæр. Фыстæгæн дзуапп ссис арæныл ахизæнты реконструкцийы программæмæ ацы проект бахæссыны тыххæй резолюци. Ацы фарст ис сæрмагондæй Уæрæсейы транспорты министр Витали Савельевы контролы бын.

“Проект практикон æгъдауæй у куыстгонд æмæ ис паддзахадон экспертизæйы. Реализаци куы æрцæуа, уæд дæллаг Зæрæмæджы уадзæн пунктыл афæдзы дæргъы ахизæн уыдзæн 958 125 автомашинæйæн, ома, суткæйы 25-26 мин автомашинæйæн. Ныр та дзы суткæйы дæргъы хизы æрмæстдæр 450 машинæйы, фæлæ уæддæр ауадзынц уымæй дыууæ хатты фылдæр машинæтæ”, – загъта Тадтайы фырт.

Афтæ æмæ Хуссар Ирыстон æмæ Уæрæсейы æмбæстæгтæ хиздзысты нырыккон уадзæн пунктыл.

Петербургы дунеон-экономикон форумы дзырд цыдис Хуссар Ирыстоны территорийыл зæххы хъæздыгдзинæдтæ къахыны фæдыл куыстытæ æххæст кæнын æмæ сæ уый фæстæ реализаци кæныны фæдыл дæр. Министр куыд банысан кодта, афтæмæй ацы къабазы системон рæзтæн хъæуы  комплексон паддзахадон программæ аразын æмæ, зæгъгæ, ахæм программæйы проект ис.Тадтайы фырт куыд банысан кодта, афтæмæй Хуссар Ирыстоны территори фаг ахуыргонд нæу, фæлæ фæстаг рæстæджы уымæ здæхт цæуы стыр хъусдард. Уымæн æмæ республикæйы разамынад хæс æрæвæрдта, цæмæй бæстон æрцæуа суверенон национ экономикæ. Уый та нысан кæны дардæмгъуыдон перспективæйы хи фæрæзтæй цæрын.

Ацы куысты ахсджиагдæрыл уый нымайы территориты геологион æгъдауæй сахуыр кæнын. Иууыл хуыздæр иртæст æрцыдысты республикæйы ныгуылæн æмæ цæгат-ныгуылæн хæйттæ. Министр куыд дзырдта, афтæмæй республикæйы фылдæр хъусдард здахын хъæуы æрзæткъахæн сæудæджерадмæ. Фæлæ финансон хъуагдзинад кæй æййафы нæ республикæ, уымæ гæсгæ нырма зын у ахæм иртасæнтæ ауадзын. Ахæм иртасæнтæ ауадзæн ис бизнесимæ иумæ.

Дарддæр министр радзырдта республикæйы территорийыл цахæм æрзæтгуырæнтæ ис æмæ сæ фæсауæрцтæ цас сты, уыдæтты тыххæй. Æрзæткъахæн сæудæджерадмæ инвестортæ æрбахоныны тыххæй дзургæйæ, Тадтаты Дзамболат радзырдта Петербурджы форумы кæй фембæлдысты акционерон æхсæнад “Кристал”-ы генералон директор Владимир Матюшкоимæ. Ацы компани кусы хуызджын згъæртæ уадзыныл æмæ регистраци у Цæгат Ирыстоны. «Компани нæм бахатыд, цæмæй сын ахъаз кæнæм ахæм згъæртæ кусын сорганизаци кæнын, куыд æрхуы, никель æмæ æндæр хуызджын згъæртæ дæр”, – загъта Дзамболат. Йæ ныхæстæм гæсгæ ма ноджы ис иу проект, кæцыйыл хицауад кусы. Уый у, æрдзон дурдиабаз къахын æмæ уадзын сорганизаци кæнын. Ацы дуры, тынг агурынц арæзтады къабазы.

Пресс-конференцийы дзырд цыдис туризмы фæдыл агентад саразыны тыххæй дæр. Тадтайы фырт ныхæстæм гæсгæ туризмы къабазы паддзахадон политикæ хъуамæ бæстон кæна экономикон рæзты министрад, реализаци та – туризмы фæдыл агентад. Парламент æмæ адæммæ йæ ныстуаны Президент Гаглойты Алан туризмы рахуыдта перспективондæр къабæзтæй сæ иу æмæ экономикон рæзты министрадæн бахæс кодта, цæмæй фæндæттæ бакусой туризмы рæзты фæдыл агентад саразыны тыххæй.

“Экономикон рæзты министрад практикон æгъдауæй бакуыста æппæт нормативон-барадон документтыл. Мах зонæм, цахæм хъуамæ уа ацы агентад æмæ цы хъуамæ куса”, – банысан кодта Хицауады Сæрдары хæдивæг – экономикон рæзты министр.

         БЕСТАУТЫ Валя