Гуырдзыстоны территорийыл цы био-логион лаборатори арæзт æрцыд, уый æцæгæй биологион хотых кæй у, уыцы фарстатыл æруынаффæ кæнынмæ æрбацыдысты Мыхуыр æмæ информацийы комитеты пресс-центрмæ Хъахъхъæнынады министры хæдивæг Сиукъаты Вадим, Фитосанитарон службæйы сæргълæууæг Мæргъиты Алан, профессор Кокойты Теймураз, Уæрæсейы æфсæддон базæйы медицинон службæйы хистæры хæдивæг Константин Солдатов æмæ РХИ-йы санэпидемстанцы хистæры хæдивæг Гаглойты Аннæ.
Сиукъаты Вадим куыд загъта, афтæмæй Америкæйы Иугонд Штаттæ Гуырдзыстоны 2006 азы Ричард Лугары номыл цы иртасæн лаборатори сарæзтой, уый у адæймагады ныхмæ, комкоммæ зæгъгæйæ та – Уæрæсе, Хуссар Ирыстон æмæ Абхазы республикæты ныхмæ. Рæстæгæй-рæстæгмæ нæ республикæйы хæдзарон фосыл цы низтæ фæзыны, уыдон иууылдæр фæзынынц ацы иртасæн лабораторийы архайды фæстиуæгæн. «Махмæ цы зонæнтæ ис, уымæ гæсгæ ахæм лабораторитæ АИШ цалдæр сарæзта Уæрæсейы арæнтæм хæстæг. Гуырдзыстоны дзы чи æрцыд арæзт, уый у иууыл стырдæр æмæ арæзт æрцыд Тбилисмæ 15 км. дæрддзæф. Уым хæстæг ис æфсæддон аэродром æмæ Хуссар Ирыстоны 2008 азы 8-æм августы хæсты цы мотофистæгон бригадæ хайад иста, уыцы æфсæддон хай дæр. Сиукъаты Вадим ма куыд радзырдта, афтæмæй Пентагон ацы лаборатори саразыныл бахардз кодта 350 милуан доллары. Лаборатори кусы активонæй, иу уысм дæр ын нæй æрлæуд. Æмткæй лабораторийы кусы 90 адæймаджы. Уыдонæй 70 сты Гуырдзыстоны æмбæстæгтæ, иннæтæ та фæсарæйнаг специалисттæ. Æфсæддон развæдæсгарджыты хъуыдымæ гæсгæ, Лугары лабораторийæн æвæрд цæуы 3-аг категорийы сусæгдзинады статуст. Уыцы статустæ æмткæй сты 4. Лабораторийæн æфсæддон характер кæй ис, уымæн æвдисæн сты бирæ факттæ. Цыбырдзырдæй, ацы лаборатори уадзы биологион æмæ бактериалон хæцæнгарз адæймагады ныхмæ. Пентагонæн йæхи мидæг арæзт кæй нæ цæуы ахæм лабораторитæ, уый æмбæрстгонд у, уымæн æмæ АИШ йæхи æмбæстæгты æнæниздзинадыл ауды. Уыдон цы фæнды хæстон проекттæ дæр скъуыддзаг кæной, уый фарс хæцынц Гуырдзыстоны политиктæ дæр. Гуырдзыстон зæгъы, зæгъгæ, ацы лаборатори ис Гуырдзыстоны Æнæниздзинад хъахъхъæныны дæлбар. Фæлæ раздæрау, уырдæм журналистты ничи уадзы», – дзырдта Сиукъаты Вадим.
«Хуссар Ирыстоны хуыты африкæйаг емынæйæ июнæй фæстæмæ амард 130 хуыйы», – фехъусын кодта пресс-кон-ференцийы Паддзахадон фитосанитарон цæстдарды службæйы хистæр Мæргъиты Алан.
Уый куыд загъта, афтæмæй хæдзарон фосыл алыгъуызон хæцгæ низтæ сарæх сты, Гуырдзыстоны биологион лаборатори куы скуыста, уæдæй фæстæмæ. «Хуыты африкæйаг емынæ ивгъуыд аз кæд Дзау æмæ Цхинвалы районы хуыты ныццагъта, уæд ныр та фæзынд Знауыры районы. Июнæй фæстæмæ емынæ ныццагъта, ацы районы 130 хуыйы бæрц. Анализтæ арвыстам Кропоткинойы ветеринарон лабораторимæ æмæ сбæрæг ис низы хатт. Мадзæлттæ исæм, цæмæй низ дарддæр ма парахат цæуа. Æвæрд æрцыдысты дезбарьертæ. Æмбарæн куыст уагъд цæуы цæрджыты ‘хсæн», – дзырдта уый.
Йæ ныхæстæм гæсгæ, хуытæй дарддæр амард ставдкъах фос дæр.
Мæргъийы фырт ма загъта, сентябры мæйы «Юго-сельхознадзор»-мæ ногæй информаци кæй æрбацыд Дзауы район Синагур æмæ Карзманы хъæутæй, кæцытæ сыхагиуæг кæнынц Гуырдзыстоны арæнимæ. Уым фæзынд хъулон æхсынкъ, кæцы тæссаг халсæрттæ æмæ дыргътæн. Ацы уырынгоны фотоæрмæджытæ æрвыст æрцыдысты Уæрæсемæ лабораторимæ, уырдыгæй æрцыд ахæм хатдзæг – ацы уырынгон у карантинон объект. Уымæ гæсгæ Гуырдзыстоны территорийы уадзæн пункттæй хъуамæ Ирыстоны территоримæ ласт мауал цæуой дыргътæ æмæ халсæрттæ.
Фитосанитарон службæйы хистæр журна-листты лæмбынæг базонгæ кодта хъулон æхсынкъы цардуагимæ. «Хъулон æхсын-къæн йæ бон у бон 4-5 км. атæхын, йæ бон у транспортмæ бахаугæйæ, сæрибарæй æндæр бынатмæ бафтын. Мах службæйы кусджытæ ивгъыд къуыри бынаты базонгæ сты ацы проблемæимæ. Куыд рабæрæг, афтæмæй Карзманы хъæуы арæныл цы гуырдзиаг хъæу Переу ис, уым дæр ацы уырынгон бынтондæр скуынæг кодта хал-сæрттæ. Мах æмгуыст кæнæм æфсымæрон республикæ Абхазы коллегæтимæ. Бæрæг куыд у, афтæмæй ивгъуыд аз та уым бабын кодта хъæууонхæдзарадон культурæтæ. Уырдыгæй мах райстам химикатты стыр парти. Уыдон байуæрстам Синагур æмæ Карзманы хъæуты цæрджытыл æмæ ныридæгæн архайынц, хъулон æхсынкъ цы бынæтты ис, уым химикаттæ бапырх кæныныл. Фæлæ, специалисттæ куыд амонынц, афтæмæй иууыл эффективондæрыл нымад цæуы, къухæй сæ æмбырд кæнын исты мигæнæнмæ æмæ сæ басудзын», – зæгъы Мæргъиты Алан.
Уый ма куыд зæгъы, афтæмæй фæстаг рæстæджы горæты иуæй-иу цæрджытæ хъаст кæнынц, ома, фæзынд горæты дæр ацы тæссаг уырынгон. Фæлæ, зæгъгæ, ацы уырынгонтæ сты 100 хуызы бæрц æмæ сæ алкæцы зианхæссæг нæу. Кæд æмæ, зæгъгæ, уæ зæрдæ фехсайа, уæд фехъусын хъæуы фитосанитарон службæмæ.
«Мах хъавæм æхсæнады ‘хсæн æмбарæн куыст ауадзынмæ, байуардзыстæм брошюрæтæ, цæмæй адæм зоной цы ‘гъдауæй тох кæнын хъæуы ацы тæссаг æхсынкъимæ», – загъта «Юго-сельхоз-надзор»-ы хæдивæг.
Университеты профессор Кокойты Теймураз та загъта, зæгъгæ, уымæ цы информаци ис, уымæ гæсгæ Гуырдзыстоны биологион лаборатори уадзы иртасæнтæ уæззау рынчын адæмыл. Кæй зæгъын æй хъæуы, рынчынтæн сæхи фæндмæ гæсгæ, æхцайы компенсацитæ бафидгæйæ.
«Æз 2014 азы бынæттон дзыллон информацийы фæрæзты фыстон, нæ республикæйы территорийыл кæй фæзынд конго-хъырымаг геморрогенон низы фæзынды цаутæ, уымæ гæсгæ куырдтон, цæмæй æхсæнадæмон организацитæ бакусой æмæ се ‘ргом аздахой уыцы низы фæзынды проблемæмæ. Домдтон, цæмæй бабæрæг кæной, уыцы лабораторийы куыст дæр. Мæнæн мæ бон афтæ зæгъын нæу, ома, уыцы лаборатори æмткæй диверсион куыст кæны. Чизоны дзы æцæгæй цæуы исты низы ныхмæ иртасæн куыстытæ дæр, фæлæ ахæм сусæггаг кæй ссис, уый адæймаджы хъуыдыйаг кæны», – загъта ахуыргонд.
«Югосетпотребнадзор»-ы хистæры хæдивæг Гаглойты Аннæ та афтæ загъта: «Мах комитет уыцы лабораторийы куыстмæ рагæй цымыдис кæны. Махæн фидарæй нæ бон зæгъын нæу, ома, уыцы тæссагдзинад комкоммæ уырдыгæй цæуы, фæлæ нæм фæстаг рæстæджы цы низтæ фæзынд адæмыл дæр, уый тыххæй нæм ис бирæ фарстатæ. Гуырдзыстоны информацион фæрæзтæ арæх радтынц информацитæ, ома онкологион низтæй Гуырдзыстоны иу районты мæлынц массон æгъдауæй. Фæлæ куыд зæгъын, афтæмæй ныртæккæ махмæ уыцы лабораторийы куысты тыххæй фаг ифнормаци нæй», – дзырдта Гаглойты Аннæ.
Уæрæсейы 4-æм æфсæддон базæйы медицинон службæйы хистæры хæдивæг Константин Солдатов та загъта: «Гуырдзыстоны территорийыл Пентагон цы биологион лаборатори сарæзта, уый лæууы Женевæйы конвенцийы массон æхсæнгарз саразыны ныхмæ. Махмæ цы зонæнтæ ис, уымæ гæсгæ Гуырдзыстоны лаборатори арæзт æрцыд Уæрæсейы арæнтæм æввахс æмæ сæрмагондæй кусы адæймагады ныхмæ. Ам иртасæн куыстытæ цæуы æрмæст низты ныхмæ нæ, фæлæ уыдон парахат кæныныл дæр. Зæгъæм, 2014 азы Гуырдзыстоны территорийыл конго-хъырымаг низæй фæрынчын 34 адæймаджы. Ацы биологон хæцæнгарзæй гæнæн ис ныццæгъдæн бирæ адæмы. Махмæ ма ис ахæм информаци, кæцымæ гæсгæ уыдон æнæофициалонæй бахæссынц вирустæ æмæ бактеритæ искæцы цæрæн пункттæм», – загъта Солдатов.
Уазæгты Марфа
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.