Дзыллон информацийы фæрæзты бон æндæр æмæ æндæр бæстæты нысан кæнынц алыгъуызон рæстæджыты. Ацы нысаниуæгджын бон æрвылаз дæр цытджын æгъдауæй нысан æрцæуы Республикæ Хуссар Ирыстоны дæр. Ныр æй цалдæр азы дæргъы Хуссар Ирыстоны фæнысан кæнынц 23-æм июлы, уымæн æмæ 1906 азы 23-æм июлы рухс федта фыццаг «Ирон газет»-ы фыццаг номыр.
Раздæр, дæргъвæтин азты дæргъы мыхуыры боныл нымад цыд 5-æм май. Цалдæр азы размæ РХИ-йы журналист Харебаты Батрадз афтæ фыста мыхуыры раздæры боны тыххæй. «Æрвылаз дæр-иу 5-æм майы нысан кодтон дыууæ нысаниуæгджын цауы – мыхуыры кусæджы бон æмæ ме ‘ввахс хæлар, курдиатджын журналист æмæ иттæг хорз адæймаг Хуриты Гивийы райгуырæн бон. Æмæ ацы бон кæд ивд æрцыд æмæ дзыллон информацийы кусæджы бон банысан кæнæм 23-æм июлы, уæддæр мæнæн 5-æм май баззад нысаниуæгджын бонæй, мæ хæлары райгуырæн бон кæй уыд, уымæ гæсгæ. Æмæ кæд абон Гиви не ‘хсæн нал ис, уæддæр мæ цæмæдæр гæсгæ 5-æм майы бафæнды телефон райсын, æмæ-иу раздæр куыд кодтон, афтæ йын раарфæ кæнын…».
Уавæрæй спайда кæнгæйæ мæ абон цыбыртæй радзурын фæнды газет «Хурзæрин»-ы коллективы зын, фæлæ ахсджиаг æмæ хъæуæг куысты тыххæй. Газеткæсджытæ йæ куы зониккой, цас стыр фыдæбон бахъæуы газеты иу номыр рауадзыныл, уæд стырдæр аргъ кæниккой журналистты, иумиагæй сисгæйæ, газет «Хурзæрин»-ы алы кусæджы куыстæн дæр сæйраг редакторæй райдайгæйæ æмæ рæнхъон кусæгæй фæугæйæ. Уый æрмæстдæр фæрсырдыгæй зыны афтæ, ома, цы хъæуы газеты номыр рауадзынæн, фæлæ уый бынтон афтæ нæу. Газет цæмæй газеткæсджытæм фæхæццæ уа, уый тыххæй йыл уæззау фыдæбон бахъæуы. Нырма уал уацхæсджыты хъæуы афойнадыл æрмæджытæ бацæттæ кæнын, мыхуыргæнджытæ сæ хъуамæ смыхуыр кæной компьютертыл, бакæсой сæ хайадты редактортæ æмæ сæ уый фæстæ хъуамæ средакци кæной сæйраг редактор æмæ сæйраг редакторы хæдивæг, уыдон сæ хъуамæ радтой секретариатмæ, ома, редакицийы къæбицмæ. Уым бæрнон нымæрдар æмæ йæ хæдивджытæ Æлборты Агуындæ ӕмӕ Гуыцмӕзты Евелинӕ хъуамæ макеттæ саразой æмæ сæ бадæттой версткæгæнджытæм. Уырдыгæй та макеттæ бахауынц корректортæм, уыдоны æмрæнхъ газеты номыр кæсы радгæс редактор дæр. Æппæт уыцы процедурæты фæстæ газеты макеттæй калькæтæ рауадзынц æмæ сæ арвитынц типографмæ мыхуыр кæнынмæ. Уæдæ, зынаргъ газеткæсæг, ды йæ бамбæрстай, цас фыдæбон бахъæуы газеты иу номыр рауадзыныл. Бирæ хæттыты газеты номырыл дзуаппдæттæг радгæс редактор æмæ корректортæ сæ куысты уæлхъус баззайынц суанг æхсæвы 9-10 сахаттæм дæр. Уый уымæн, æмæ цæмæй, сымах, нæ зынаргъ газеткæсджытæ, уæ къухмæ райсат уæ уарзон газеты радон номыр æмæ та дзы бакæсат алыгъуызон цымыдисон æмæ нæ республикæйы цард æвдисæг æрмæджытæ.
1989-2008 азты гуырдзиаг-ирон конфликт райдайынæй фæстæмæ газет «Хурзæрин»-ы коллектив куыста уæззау уавæрты. Бирæ хатт-иу цырагъы рухсмæ дæр архайдтам газеты номыр рауадзыныл, уазалы-иу нæ къухты æнгуылдзтæ дæр нал хатыдыстæм, афтæмæй. Нæ коллегæтæй-иу бирæтæ сæ къухтæ «ахъарм кодтой» цырагъы хъарммæ. Фæлæ, ныр газет нымад хæдбар паддзахады уадзæм æмæ, кæй зæгъын æй хъæуы, нæ уавæртæ дæр бирæ фæхуыздæр сты. Дæргъвæтин хæстон уавæрты кусгæйæ æмæ æрмæстдæр сæ фыссæн систæй хотыхджын уæвгæйæ, Хуссар Ирыстоны журналисттæ тырныдтой дунейæн рæстдзинад фехъусын кæнынмæ æмæ сын æнтысгæ дæр кодта.
Йæ райгуырдæй фæстæмæ газет «Хурзæрин» æмдзу кæны ирон адæмимæ йæ рæзты фæндагыл. Йæ Ирыстоны риссаг фарстытыл дзургæйæ, риссы йæхæдæг дæр, фæлæ уыцыиу рæстæджы ирон адæмæн у ныфсы хос.
Газеты фæрстыл мыхуыр цæуынц алыгъуызон характеры æрмæджытæ. Арæх газет “Хурзæрин”-ы фæрстыл мыхуыр æрцæуынц æддагон авторты æрмæджытæ. Зæгъæн ис афтæ дæр, æмæ ирон газеты фæрстыл æддагон автортæн мыхуыр кæй цæуынц иууыл фылдæр æрмæджытæ. Нæ республикæйы ис ахæм адæймæгтæ, кæцытæн сæ хæдзæртты ссарæн ис газет «Хурзæрин»-ы алы номыр дæр, уымæн æмæ йæ сæ цæст аппарын нæ бауарзы. Дзауы районы цæрæг Тыбылты Таймураз æмæ йæ цардæмбал Джиоты Зæлинæ сты ирон газеты рагон хæлæрттæ, уыдон æрвылаз дæр рафыссынц газет «Хурзæрин». Дыууæ цардæмбалы ныхæстæм гæсгæ, уыдон æнæрхъæцæй фенхъæлмæ кæсынц постхæссæджы æрбацыдмæ. «Рагæй кæсæм нæ уарзон ирон газет «Хурзæрин», бирæ цымыдисон æрмæджытæ дзы бакæсæм, фæлæ дзы уæлдай цымыдисæй фенхъæлмæ кæсæм, Райгуырæн бæстæйы сæрвæлтау се ‘взонг цард чи радта, уыдоны тыххæй номарæн уацтæм. 23-æм июлы, дзыллон информацийы фæрæзты кусæджы боны нæ фæнды раарфæ кæнын нæ уарзон газеты коллективæн. Уадз, фылдæр уын бынтысæд уæ бæрнон куысты ирон адæмы фæрныгадæн», – фыссынц нæм Тыбылты бинонтæ.
Ацы нысаниуæгджын боны мæ фæнды æрæмысын, ирон мыхуыры уæхскуæзæй чи фæкуыста æмæ абон нæ фарсмæ чи ис, уыдонæй цалдæры. Куыднæ хъуамæ æрæмысæм газет «Хурзæрин»-ы раздæры бæрнон нымæрдар Дыгъуызты Гришайы, йæ хæдивæг – Гуыбеты Юрийы, мыхуыргæнæг, уæздан сылгоймаг Беппиты Дуняйы æмæ бирæ æндæрты. Дæргъвæтин азты дæргъы кæимæ фæкусай, уыдон тынг æввахс адæймæгтæ свæййынц кæрæдзийæн. Афтæ кæй у, уый уæлдай тынгдæр фæбæрæг вæййы, нæ фарсмæ куынæуал вæййынц, уæд. Сæрмагондæй мæ фæнды нæ уарзон æмкусæг, алкæмæн дæр мадызæнæджы хуызæн чи уыд, нæ уыцы худгæбыл æмæ сабыртæ Туаты Ларисæйы кой ракæнын. Зын у Ларисæйы тыххæй ивгъуыд афоны дзурын. Уый йæ уындæй бæргæ рухс кодта йæ коллегæты зæрдæтæ, фæлæ хъысмæтæн цы загъдæуа, хæрзæвзонгæй йæ æгъатыр мæлæт атыдта йæ бинонты, йæ уарзон адæмæй.
Абон мæ фæнды раарфæ кæнын мæ уарзон коллективæн сæ бæрæгбоны цытæн. Бирæ азты дæргъы æнæнизæй фæцæрут, уæ зæрдæтæ рухс кæнæд уæ цардæй, фæразон стут æмæ дарддæр дæр зындзинæдтæн цы фæразат, уыцы амонд уæ уæд. Бирæ азты æнæнизæй лæггад кæнут уæ газеткæсджытæн!
Джиоты Екатерина
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.