Зындгонд куыд у, афтæмæй нæ республикæйы апарахат энтеровирусон инфекци. Республикæ Хуссар Ирыстоны фæлхасадон хъусдарды комитет регистраци кæны, энтеровирусон инфекцийæ фæрынчын уæвыны цаутæ, кæцыты тыххæй зонæнтæ райсы республикæйы хосгæнæн-профилактикон уагдæттæй. Ацы аз январæй августы мæймæ регистраци æрцыдис 80 рынчыны. Уыдон иууылдæр сты сывæллæттæ – 15 азы онг кæуыл цæуы, ахæмтæ. Уыдонæй 11 сты ахуыргæнинæгтæ.
Энтеровирусон инфекци апарахат ис æгас дунейыл. Хъармдæр бынæтты ацы низæй рын-чын кæнынц афæдзы алы афон дæр, уазалдæр бæстæты та сæрд-фæззæджы.
Энтеровирусон инфекци хауы карз инфекцион низты къордмæ æмæ йæ равзæрын кæнынц эн-теровирусы алыгъуызон серотиптæ. Ацы хæцгæ низ, гæнæн ис эпидемион æгъдауæй сытынг уа. Адæймагыл, гæнæн ис, бахæца ахæм низæй рынчын кæнæ та нырма йæ низ кæмæн нæма рабæрæг, ахæм адæймагæй. Инкубацион рæстæг аххæссы дыууæ бонæй цыппæрдæс бонмæ. Энтеровирусон инфекци, сæйраджыдæр, парахат кæны доны, хæлцы, адæймагыл æмбæлгæйæ, афтæ ма уæлдæфон-æртæхон уавæрты дæр (ныхас кæнгæ-йæ, æхснырсыны рæстæджы). Вирус фæзыны доны хуыппы, туджы, сæты, клиникон æгъдауæй раргом уæвынæй цалдæр боны раздæр.
Энтеровирустæ сты тынг цæрдфæразон нæ алыварс уа-вæрты, уыдон цæрынц дон бынæтты æмæ уымæл мæры дыууæ мæйы бæрц, цæрæн хатæнты цахæм температурæ вæййы, ахæм сур бынæтты та иу боны бæрц. Куы сæ ныссæлын кæнай, уæд гæнæн ис, æмæ цæрой цалдæргай азты, уазалгæнæны сæ активондзинад нæ сафынц цалдæр къуырийы дæргъы. Энтеровирусты рахсидгæйæ кæнæ сыл хæдзары кæмæй пайда кæнынц, ахæм дезинфекцион фæрæзтæй бапырх кæнгæйæ, уайтагъд амæлынц.
Энтеровирус бахъыгдары адæймаджы æппæт органты дæр. Фæлæ сæйраджыдæр бахъыгдард вæййынц нуæрттæ, зæрдæ, игæр, ахсæны цур рæзынæг, хæцъæфтæ, цæстытæ. Ацы низæй, гæнæн ис, фæрынчын уа алчидæр, фæлæ дзы арæхдæр рынчын кæнынц сывæллæттæ. Уыдон æй хистæртæм абаргæйæ, зындæрæй сфæразынц.
Энтеровирусон инфекци цахæмфæнды хуызы ма уа, уæддæр, гæнæн ис фæзына тъæнгты фæриссы дзы гуыбын, вæййы йæм бæрзонд температурæ. Арæх регистраци æрцæуы энтеровирусон инфекцийы карз респираторон формæ, кæцыйы рæстæджы фыццаг дыууæ-æртæ боны буары температурæ схизы 38 градусмæ, фæзыны хуыфæг, æхснырсæг, хъуыр басырх вæййы æмæ фæриссы. Уый куыд фæтк, афтæ ацæуы иу къуыримæ.
Ноджы ма ис энтеровирусы иу формæ. Уый у синдром “къух-къах-дзых”. Фæзыны чысыл тæфсæг, адæймаг йæхи фæхаты лæмæгъ, цыма ихæн фæкæны. Ахæм уавæры рынчыны буарыл фæзынынц алыгъуызон тæппытæ – буар рафады, сдондыппыртæ вæййы æмæ фегом вæййынц. Уыдон, æгæрыстæмæй фæзынынц армытъæпæнтыл æмæ дæлфæдтыл дæр. Уыдон сты энтеровирусы потогеномион симптомтæ дæр. Рафады дзых-хъуыры сæтцъар дæр. Уыдон дæр фегом вæййынц æмæ сæ бынаты сæвзæрынц лыстæг хæлмæгтæ. Низ ацæуы уæлæнгæйтты æмæ адæймаг цадæггай сæнæниз вæййы.
Фæлхасадон хъусдарды комитеты эпидемиологион управленийы инфекцион низты фæдыл хайады хистæр Елдзарты Кристинæ куыд зæгъы, афтæмæй сæм цы зонæнтæ бацæуы хосгæнæн профилон уагдæттæй, уыдоны бындурыл сæ управленийы специалисттæ уадзынц эпидемийы ныхмæ мадзæлттæ, цæмæй энтеровирусон инфекци кæм фæзыны, уым локализаци æрцæуа æмæ дарддæр ма парахат кæна. Йæ ныхæстæм гæсгæ нæй спецификон профилактикæ. Æнæ спецификон профилактикæйы мадзæлттæй банысан кæнын хъæуы ахæмтæ:
– Рынчынты сæ низы райдианы фæхъæуы раргом кæнын æмæ сæ сизоляци кæнын.
– Арæхдæр хъæуы къухтæ æхсын, уæлдайдæр та къахæвæрæнæй рацæугæйæ, тезгъо кæныны фæстæ æмæ хæрды раз-мæ;
– Нуазын хъæуы æрмæстдæр фыцгæ дон, кæй уæй кæнынц, ахæм дон кæнæ та кранæй цæ-уæг хæрзгъæд дон;
– Дыргътæ кæнæ халсæрттæ хæрыны размæ сæ хъæуы бæстон æхсын æмæ сыл уый фæстæ фыцгæ дон ауадзын;
– Уымæл хæцъилæй хъæуы æфснайын æмæ рудзгуытæ байгом кæнын, рынчын кæм уыдаид, уыцы хатæнты;
Нæ хъæуы искæйы мигæнæнтæй пайда кæнын хæрды æмæ нуазыны рæстæджы;
– Нæ хъæуы бассейнты дон ныхъхъуырын (хлор дзы алыхатт нормæмæ гæсгæ нæ вæййы æмæ дзы, гæнæн ис, уой вирустæ).
Фæлхасадон хъусдарды комитеты кусджытæ фæдзæхсынц:
Энтеровирусон инфекцийæ рынчынтимæ контакты рæстæджы уæ хъус дарут уе `нæниздзинадмæ æмæ уæлдæр ранымад симптомтæй исты куы фæхатат, уæд æвæстиатæй бацæут дохтырмæ!
Уæхæдæг уæхицæн ма хос кæнут – уый тæссаг у уæхи æмæ уæ сывæллæтты æнæ-низдзинадæн дæр.
БЕСТАУТЫ Валя
