Ивгъуыд азæй Дзауы районы нæ республикæйы Хицауады æмвæзадыл фæндон рахастæуыд, цæмæй райтынг æрцæуа картоф æрзайын кæныны хъуыддаг. Бæрæг куыд у, афтæмæй Дзауы районы æрдзон-климатон уавæрты ис тынг хорз гæнæнтæ ацы хъуыддаг райтынг кæнынæн. Уый зæгъынц ацы районы чи цæры æмæ ма раздæр дæр ацы куыстыл лæуд чи уыдис, уыдон дæр. Абон дæр ма æрхъуыды кæнынц коллективонæй куыд куыстой æмæ куыд гъæдджын, сæртæг картофы тыллæг истой, уый.
Ныртæккæ Дзауы районы кусынц картофы тыллæг æфснайыныл. Цахæм уыд тыллæгæрзад, стæй йæ дарддæр кæм реализаци кæндзысты æмæ ма сæм фидæны цы фæндтæ ис, уыдæтты тыххæй нын радзырдта Дзауы районы администрацийы сæргълæууæг Магкоты Уырызмæг. Уый куыд банысан кодта, афтæмæй ацы бонты æфснайд æрцыдис Итраписы хъæуы сын цы зæхх уыдис, уый æмæ райгондæй баззадысты æркæнгæ тыллæгæй.
«Ивгъуыд аз нын Хицауады уыди рабадттытæй сæ иуы хæсгонд æрцыд, цæмæй Дзауы районы райтынг кæнæм картофы куыст. Уымæн æмæ раздæрдæр районы цæрджытæ тыдтой картоф æмæ ныр дæр цæмæннæ хъуамæ фезмæлæм æмæ байтауæм? РХИ-йы Хицауады Сæрдар Пухаты Эрик уый тыххæй махæн загъта йæ фæндон æмæ йæ афтæ аскъуыддзаг кодтам, цæмæй республикæйы алы районы дæр райтынг уой, хъæууон хæдзарады фадыджы сæ чи цы фæдыздæхтыл ныллæууа, уыцы куыстытæ. Итраписы нын цы зæххы фадыг ис, уый развæлгъау бахуым кодтам ивгъуыд фæззæджы. Зыдтам æй ацы зæхх æнæхъуаджы лæууынæн æвгъау кæй у æмæ дзы уалдзæджы байтыдтам картоф», – загъта Магкоты Уырызмæг. Уый ма нын куыд радзырдта, афтæмæй хъæууон администрациты къухдариуæггæнджытимæ æруынаффæ кодтой, цавæр проблемæтæ сын фæзындзæнис, кæмыты байтаудзысты картоф æмæ йæ тауыныы хъуыддаджы хайад чи райсдзæнис æмæ æндæр лыстæг фарстатыл дæр. «Алы хъæууон администрацийæн дæр рахицæнгонд æрцыд зæххытæ, ома, сæ алкæмæндæр бахæс кодтам, цæмæй æнæмæнгдæр бакусой цы зæххы фадгуытæ рахицæн æрцыдысты, уыдоны. Кæй зæгъын æй хъæуы, картофы тауинаг нæм нæ уыд. Мах Дзæуджыхъæуæй æрластам «Елизавета» чи хуыйны, уыцы тауинаджы мыггаг æрдæг лæвар æмæ иннæ æрдæг та хæсæй. «Бавария»-йы агрофап дæр нын баныфсæвæрдта цы нæ хъæуа æмæ цæмæй тыхсæм, уым нæ фарсмæ кæй æрбалæудзысты. Мах цалдæр хатты уырдæм арвыстам нæ хъæууон хæдзарады управленийы кусджыты æмæ-иу мæхæдæг дæр хайад райстон консультациты. Бузныг нæ фарсмæ чи балæууыд æмæ нын чи баххуыс кодта, уыдонæн.
Мах нæ администрацийы кусджытимæ иумæ хайад райстам картоф садзыны куысты. Таугæ та йæ кодтам техникæйы руаджы.
Уымæй дарддæр ма Цъыруйы хъæуы цы æртæ гектары зæхх ис, уым дæр ныссагътам дыууæ тоннæйы картоф. Афтæ æндæр хъæуты дæр, уыдон нымæцы Хслеб, Эрцъо æмæ Синагуры хъæуты. Æмææ уæддæр райгондæй баззадыстæм, уымæн æмæ нырма сарæзтам фыццаг къахдзæф æмæ фидæны нæ хъуыддæгтæ уыдзысты ноджы хуыздæр», – загъта районы администрацийы сæргълæууæг.
Ацы хъуыддаджы иууыл сæйрагдæр уыд адæм бирæ азты дæргъы фæстæ ногæй кæй рахызтысты коллективонæй ахæм хъæууонхæдзарадон куыстмæ æмæ зиуты рæстæджы хорз зæрдæйы равгимæ кæй куыстой. Адæм куыд фæзæгъынц, цыфæнды куыстыл дæр æмхуызонæй æнцондæрæй фæтых уыдзыстæм, зæгъгæ. Æмæ, æцæгæйдæр, цæрджытæ ацы куыстмæ рахызтысты фæндонæй, райгæйæ. Уымæн æмæ Дзауы районы фæстаг 20 азы ахæм иумиаг куыстмæ никуыуал ничи рацыдис. Ныртæккæ та ахæм рæстæг у æмæ хъæуы кусын. Цы тыллæг систам, уыдон бафснайдтам раздæры АТК-йы. Уый 2004 азы лæвæрд æрцыд æфсæддонтæн æмæ сæм ивгъуыд аз бахатыдыстæм, цæмæй нын æй радтой æмæ дзы саразæм хъæууон хæдзарады базæ, уымæн æмæ нын Сырх дзуары комитет цы техникæ радта, уыдон дæр сты адæмы цæхæрадæтты, бынат сын кæй нæй, уый тыххæй. Ныр уым бынат рахицæн кодтам æмæ дзы нæ картоф дæр бафснайдтам. Ныртæккæ æвзæрст цæуы, 20 тоннæйы картофы систам, уый. Ацы картофтæй мах æнæаргъæй радтдзыстæм æвæрæз, цыбыркъух бинонтæн, афтæ ма се ‘фснайыныл чи куыста, уыдонæн дæр, скъолатæн, рæвдауæндон æмæ рынчындонæн. Картоф садзыныл цы æхцайы фæрæзтæ бахардз кодтам, уыдон та сисдзыстæм, цы ма дзы среализаци кæнæм, уымæй. картофæй ма цы баззайа, уыдон куы ауæй кæнæм, уæд уымæй.
Цалдæр боны фæстæ та æрæвналдзыстæм картоф æфснайынмæ Цъыруйы æмæ уыйадыл нæ куыст фæуыдзыстæм. Дарддæр ма ацы картофтæй Цæгат Ирыстонмæ лабораторимæ æрвитдзыстæм, цæмæй сбæрæг кæной фидæнмæ ма садзынæн рабæздзæн нæ тауинаг, уый», – загъта Магкоты Уырызмæг.
Уый ма куыд загъта, афтæмæй сæм æрæджы агрономæй кусын райдыдта æрыгон лæппуйы. Банысан кæнын хъæуы уый, æмæ хъæууон хæдзарады чи хъæуы уыцы дæсныйæдтæ кæй нал æвзарынц нæ фæсивæд. Уый та ахъуыдыкæнинаг фарст у.
Цхуырбаты Ларисæ
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.