Куыд ма хъусын кодтам, афтæмæй РХИ æмæ УФ-йы æхсæн социалон-экономикон æмгуысткæнынады фæдыл Æхсæнхицауадон къамисы 22-æм рабадты хайад райсыны тыххæй нæ республикæмæ 17 ноябры æрцыд уæрæсейаг делегаци, йæ сæргъ Хицауады сæрдары хæдивæг Александр Новак, афтæмæй. Президент Гаглойты Алан Александр Новакы йæхимæ райсыны фæстæ йæ куыст райдыдта Æхсæнхицауадон къамис.
Йæ куысты хайад райстой УФ-йы хицауады сæрдары хæдивæг, Уæрæсейы фарсæрдыгæй Æхсæнхицауадон къамисы æмсæрдар Александр Новак, экономикон рæзты министры хæдивæг Дмитри Вольвач, фæсарæйнаг бæстæтимæ æхсæнрегионалон æмæ культурон бастдзинæдты фæдыл президенты управленийы хистæр Игорь Маслов æмæ делегацийы æндæр уæнгтæ.
Хуссар Ирыстоны фарсæрдыгæй та – хицауады сæрдар, Хуссар Ирыстонæй Æхсæнхицауады къамисы æмсæрдар Джуссойты Константин, хицауады сæрдары фыццаг хæдивæг Джиоты Алан, хицауады сæрдары хæдивæг – финансты министр Тадтаты Дзамболат, президенты администрацийы къухдариуæггæнæг Мæргъиты Алан æмæ Æхсæнхицауадон къамисы хуссарирыстойнаг хайы æндæр уæнгтæ.
Президент Гаглойты Алан раарфæ кодта рабадты æппæт хайадисджытæн æмæ сын йæ цæст бауарзта æнтысгæ куыст.
“Цы уынаффæтæ хъуамæ райсæм, уыдон ахъаз кæндзысты республикæйы социалон-экономикон рæзтæн, Хуссар Ирыстоны цæрджыты фæрныгад бæрзонддæр кæнынæн”, – загъта уый.
Президент сæрмагонд бузныг загъта Александр Новакæн, рæстæг кæй ссардта Хуссар Ирыстонмæ æрцæуынæн.
“Махæн кæддæриддæр æхсызгон у, дæу фенын, цæттæ стæм конструктивон куыстмæ æмæ нæ разы чи лæууынц, уыцы хæстыл æруынаффæ кæнынмæ”, – загъта Гаглойты Алан.
Александр Новак йæ рады банысан кодта, зæгъгæ, бирæ рæстæджы нæ фембæлыны фæстæ Æхсæнхицауадон къамис раздæхт йæ куысты раздæры форматмæ æмæ уый та æндавы базарадон-экономикон æмгуысткæнынад сырæзын кæныны фæдыл разылæууæг хæстæ аскъуыддзаг кæныныл, нæ эффективон куыстыл.
Нæ бæстæтæ сты хæлæрттæ æмæ рæстæг кæй сфæлтæрдта, ахæм æмцæдисонтæ. Не ʻхсæн нæй гæнæн æмæ уой æнæаскъуыддзагкæнинаг хæстæ”, – загъта уый.
Афтæ ма зæрдыл æрлæууын кодта, зæгъгæ, ацы аз нæ дыууæ бæстæйæн дæр у нысаниуæгджын, раст 15 азы размæ Уæрæсе официалон æгъдауæй банымадта Хуссар Ирыстоны хæдбардзинад æмæ ацы цау сбæрæг кодта Хуссар Ирыстоны адæмы дарддæры фидæн.
“Ивгъуыд азты республикæйы къухты бафтыд зынгæ фæстиуджытæ нырыккон демократон æмæ экономикон æгъдауæй хæдбар паддзахад аразыны хъуыддаджы. Ныртæккæ активонæй цæуы инфраструктурæйы модернизацийы процесс, хуыздæр кæны паддзахадон разамынады структурæ, фидардæр кæнынц финансон сектор, социалон институттæ, бæрзонддæр кæны бæстæйы хъахъхъæнынхъомдзинад. Ацы вазыгджын фæндагыл æнтыстытæй кæнгæ у æмбæстæгты фæрныгады æмвæзад.
Александр Новак банысан кодта, зæгъгæ, куысты рæстæджы сæвзæргæ фарстытæ оперативон æгъдауæй скъуыддзаг цæуынц УФ-йы президенты администрацийы, хицауады, Æдасдзинады советы æмвæзадыл. Уымæй дарддæр ма æххæст æмархайд кæнынц дыууæ бæстæйы министрадтæ æмæ ведомствотæ. Куыд фехъусын кодта, афтæмæй Уæрæсе цæттæ у Хуссар Ирыстонæн æппæт хъæуæг æххуыс бакæнынмæ – финансон, экспертон, ресурсон æмæ зæгъгæ, политикон конъюктурæйы цы негативон процесстæ цæуы, уыдонмæ нæ кæсгæйæ йæ уæддæр ныфс ис, хуссарирыстойнаг партнерты æмбæлон архайдæй, бæлвырддæрæй та фыццаг рады дзырд цæуы Инвестицион программæтæ æмæ 2025 азмæ социалон-экономикон рæзты программæ, таможнæйон æмæ фиддонты къабæзты интеграцион процесстæ эффективонæй реализаци кæнын, афтæ ма уæрæсейаг финансон æххуысы хардзыл контроль фæтыхджындæр кæнын
“Дыууæфарсон æмархайды æмæ æмгуысткæнынады рæзты ахсджиаг факторыл нымайæм Хуссар Ирыстоны Инвестицион химææлвастдзинад бæрзонддæр кæнын. Уый мидæг уынæм Уæрæсейы регионтимæ базарадон-экономикон æмæ зонадон-техникон æмгуысткæнынад уæрæхдæр кæныны бындур”, – загъта Александр Новак.
Уый ма куыд банысан кодта, афтæмæй Æхсæнхицауадон къамис йæ куысты рæстæджы бирæ конкретон практикон хæстæ аскъуыддзаг кодта, кæцытæ дзуапп дæттынц Уæрæсе æмæ Хуссар Ирыстоны интерестæн æмæ, зæгъгæ, дарддæр ахæм уагыл куыст фадат ратдзæн къухыбафтгæ фæстиуджытæ бафидар кæнын. Афтæ ма фадæттæ фæзындзæн ног инициативæтæ æмæ бадзырдтæ æххæст кæнынæн.
Дарддæр рабадты хайадисджытæ æруынаффæ кодтой Хуссар Ирыстонæн 2023 азæн финансон æххуысы, инвестицион программæтæ æмæ 2022-2025 азтæн Республикæ Хуссар Ирыстоны социалон-экономикон рæзты паддзахадон программæ реализаци кæныны, афтæ ма республикæйы энергоифтонгады оптимизацийы фæдыл мадзæлтты планыл æмæ дыууæ бæстæйы таможнæйон æмархайды фарстытыл.
Рабадты фæстиуджыты фæдыл уыдис суагъæйыл къухтæ æрфыссыны церемони. Документы бын сæ къухтæ æрфыстой РХИ-йы хицауады сæрдар Джуссойты Константин æмæ УФ-йы хицауады сæрдары хæдивæг Александр Новак.
Рабадты тыххæй радзырдтой журналисттæн
Рабадты фæстæ журналисттæм рахызтысты Александр Новак æмæ Джуссойты Константин. Александр Новак куыд радзырдта, афтæмæй рабадты лæмбынæг æркастысты бирæ фарстытæм, кæцытæ хаудысты социалон-экономикон æмæ базарадон-экономикон æмгуыстад рауæрæхдæр кæнын, экономикæ æмæ инвестицион политикæ рæзын кæнын, кусæн бынæттæ саразын, бюджетмæ уæлæмхас æфтиæгтæ бахæссын, Уæрæсейы Федерацийæ цæуæг финанстыл контроль кæнын æмæ таможнæйон æмгуысткæнынады фарстатæ унификаци кæнынмæ.
“Мах ма афтæ æркастыстæм РХИ-йы социалон-экономикон рæзты программæ реализаци кæныны фæстиуджытæм æмæ банысан кодта, æппæт бæрæггæнæнтæ дæр æххæст кæй цæуынц. Æркастыстæм инвестицион проекттæм дæр. Ацы аз 18 проектæй 12 ныридæгæн эксплуатацимæ лæвæрд æрцыдысты. Мах бацыдыстæм ног цæрæн комплексмæ,уый дæр арæзт æрцыд Уæрæсейы финансон фæрæзтæй æмæ стыр æххуыс у, сæ цæрæнуатон уавæртæ фæхуыздæркæнинаг кæмæн сты, уыдонæн”, – загъта Александр Новак.
Уый ма банысан кодта Уæрæсе æмæ Хуссар Ирыстоны æхсæн ахастытæ стратегион, хæларадон кæй сты æмæ Уæрæсе дарддæр Хуссар Ирыстонæн кæй æххуыс кæндзæн, куыд экономикæйы къабазы, афтæ политикон æгъдауæй дæр.
Джуссойты Константин бузныг загъта Александр Новакæн æмæ банысан кодта Æхсæнхицауады къамисы æвæрццаг фæстиуджытæ.
“Фæнды мæ раарфæ кæнын æппæт уæрæсейаг коллегæтæн, кæцытæ хайад райстой Æхсæнхицауадон къамисы рабадты. Райст æрцыдысты иттæг ахсджиаг уынаффæттæ Хуссар Ирыстоны социалон-экономикон рæзты фæдыл. Мæн ныфс ис, абон цы уынаффæтæ райстæуыд, уыдон реализаци кæй æрцæудзысты. Хицауад æппæт амæлттæй дæр уымæн ахъаз кæндзæнис” – загъта Хицауады Сæрдар.
АЗЫЛДЫСТЫ ИНВЕСТПРОГРАММÆЙЫ ОБЪЕКТТЫЛ
Президент Гаглойты Алан уæрæсейаг делегацийы уæнгтимæ, сæ сæргъ фæсарæйнаг бæстæтимæ æхсæнрегионалон æмæ культурон бастдзинæдты фæдыл УФ-йы управленийы хистæр Игорь Маслов, афтæмæй азылдысты Инвестпрограммæйы фæлгæтты республикæйы арæзтцæуæг объекттыл. Райдианы уыдон бацыдысты завод «Вибромашинæ»-мæ æмæ базонгæ сты куыстуаты фадæттимæ. Заводы директор Бестауты Тамаз сын радзырдта цехты куысты æмæ сæ плæнтты тыххæй. Йæ ныхæстæм гæсгæ, план цæуы заводы хицæн æмæ хицæн кондадтæ бакæнын, цехтæй сæ иуы та дургуысткæнæн куыстуат байгом кæнын.
Игорь Маслов бацымыдис кодта, ацы проект реализаци кæнгæйæ дзы цал кусæн бынаты уыдзæн, æмæ сæ рауадзгæ продукци та кæм хъуамæ реализаци кæной, уымæ.
Хорз уаид æмæ развæлгъау бæрæг куы уаид, продукци уæй кæм цæуа, уый. Хъуамæ йын æлхæнджытæ уа, куыд бынæттон, афтæ республикæйæн æддейæ базары дæр.”, – банысан кодта Игорь Маслов.
Уый ма загъта, зæгъгæ, Хуссар Ирыстонмæ æрцæудзæнис афæдзы фæстæ æмæ базонгæ уыдзæн кондады процессимæ.
Паддзахады сæргълæууæг радзырдта, дурты иууыл зынаргъдæр хуызтæ æвдыст кæй æрцыдысты дунеон равдысты Минводы æмæ сын стыр аргъ кæй скодта Уæрæсейы хицауады сæрдар Михаил Мишустин.
***
Дарддæр азылды хайадисджытæ бацыдысты æмæ базонгæ сты “Ир-базальт”-ы куыстуаты архайдимæ. Ам план цæуы кондадон хъомысадтæ фæфылдæр кæнын æмæ сын уый тыххæй лæмбынæг радзырдта заводы директор Джиоты Роман. Афтæ ма сæ базонгæ кодта, куыстуаты куысты уавæртимæ дæр. Загъта, зæгъгæ, цæмæй æххæст хъомысадæй скусой, уый тыххæй хъæуы уæлæмхас ифтонггæрзтæ самал кæнын.
“Афæдз æмæ æрдæджы размæ мах ам куы уыдыстæм, уæд дызæрдыг кодтам, завод кæй скусдзæн. Куыстуаты разамынады стыр ныфс кæй уыд, уымæ гæсгæ проекты æвварс рахæцыдыстæм æмæ йын рахицæн æрцыдысты финансон фæрæзтæ. Æмæ нын тынг æхсызгон у, финансон фæрæзтæй нысанмæздæхтæй пайда кæй æрцыд. Бузныг бæстæйы разамынадæн, проекты æвварс кæй рахæцыдысты, уый тыххæй” – банысан кодта Игорь Маслов.
***
Президент Гаглойты Алан æмæ Уæрæсейы делегацийы уæнгтæ ма бабæрæг кодтой ахæм арæзтцæуæг объекттæ, куыд Присы хъæуы консерваразæн завод, горæты Леуахийы сæрты хид æмæ Мзиугомы сывæллæтты лагерь. Базонгæ сты, арæзтадон куыстытæ сæ куыд æххæст цæуынц, уыимæ.
БЕСТАУТЫ Валя
