Зындгонд уацхæсджыты мысинæгтæ 11 азы фæстæ

Антон Степаненко, телеканал “Россия 24”-ы æфсæддон уацхæссæг:

11 азы. Уый бирæ дæр у æмæ цъус дæр. Цыдæр моменттæ мæ ныры онг дæр нæ рох кæнынц. Зæгъæм, оператор Кирилл Бутыринимæ æхсæвæр куыд хордтам æмæ нæм æнæнхъæлæджы куыд фæсидтысты фидауынгæнджытæм кадртæ исыны тыххæй. Мæ зæрдыл лæууынц штабы цур фыццаг срæмыгъдтытæ. Уый фæстæ уазæгдонмæ куыд лыгъдыстæм æмæ «тарелкæ» куы æвæрдтам. Къухын фонарты рухсмæ комкоммæ эфиры куыд цыдыстæм. Диссаг уый у, æмæ уæд хъуыды дæр нæ кодтам хæстыл, фæлæ æгъа-тыр, карз хæст уæддæр райдыдта.

Цхинвалы цытæ цыд, уый масштаб бамбæрстам 9 августы райсомæй, кадртæ исыны тыххæй горæтмæ куы рахызтыстæм, уæд. Дисы нæ ныппæрста Цхинвалы уынд – 7 августы цы хуызæн уыд æмæ 9 августы цы хуыз райста, уый. Ноджы ма – къæхты бын гильзтæ æмæ нæмгуыты схъистæ.

Ахæм диссаг æз никуы федтон Цхинвалы размæ дæр æмæ уый фæстæ дæр, æгæрыстæмæй, æндæр хæстыты дæр.

Мæ зæрдыл лæууы хæстæй иу афæдзы фæстæ имправизацигонд музей Сталины уынджы хæлд хæдзары. Мæ зæрдыл лæууынц, Хуссар Ирыстонмæ æрцæуæг фидауынгæнджыты хæстæджыты цæсгæмттæ, кæцытæ æрцыдысты Цхинвалмæ, цæмæй феной, сæ хæстæджытæ кæм тох кодтой æмæ кæм фæмардысты, уыцы бынæтты.

ХъуысатыТимур, ПТРК «Алания»-йы директор, РЦИ-Аланийы Журналистты цæдисы сæрдар:

«2008 азы августы фыццаг бонæй фæстæмæ ПТРК «Алания»-йы информацион программæты службæ куыста сæрмагонд режимы. Арæх-иу нæ бахъуыд регионалон «Вести»-йы экстренон алæ-вæрдтæ адæттыны сæр. Иухатт æхсæвы фыццаг сахатыл, цæмæй бригадæ æмбырд кæныныл рæстæг ма хардз кæнæм, уый тыххæй æз мæхæдæг рацыдтæн комкоммæ эфиры æнæ режиссертæ æмæ оператортæй, уыдоны бæсты рацыдысты нæ директор Тæболты Сергей (уæд æз куыстон йæ хæдивæгæй) æмæ продюсер Бутаты Тамерлан. Фидауынгæнæг тыхты ирон батальоны командир Фриты Хъазбег нæ студиимæ комкоммæ бастдзинады руаджы ра-дзырдта, зæгъгæ, гуырдзиаг снайпертæ æхсын райдыдтой, æрмæст тыхон службæгæнджыты нæ, фæлæ сабыр цæрджыты дæр, æхсын райдыдтой минæтæй дæр, фехъусын чындæуыд цæфты тыххæй дæр…

Цæуын хъуыд Цхинвалмæ æмæ мах сфæнд кодтам командировкæйы мæн арвитын… нырма уал 6 августы, фæлæ йæ аргъæвтам, æмæ та ногæй – æнæсплангонд эфиртæ… 7 августы изæрæй исæн аппаратурæйы æнæхъæн комплект уыдысты нæ службæйон «семерка»-йы багажникы. Æмбисæхсæв ПТРК-йы ног хабæртты бригадæйы растын кодтой фæдисы.

Тæболты Сергей нын фехъусын кодта, зæгъгæ, Хуссарæрдæм фæцæуы Цæгат Ирыстоны сæргълæууæг Мамсыраты Таймураз, уæд уый уыд улæфынмæ Кисловодскы æмæ, такси баххуырсгæйæ, рараст Транскамы ‘рдæм.

«Ис æм æрмæстдæр иу бынат», – загъта шеф æмæ æз хъуыды дæр нæ акодтон, афтæмæй йын загътон, зæгъын, цæуынмæ æз цæттæ дæн.

Алагиры сбадтæн «патрулька»-йыл æмæ уадидæгæн араст стæм. Ручъы æфцæг куы æрцæй-цыдыстæм, уæд нын нæ фæндаг æрæхгæдта «Нива». Спецслужбæты кусджытæ нын радзырдтой, зæгъгæ, уæ размæ гуманитарон æххуысы колоннæ цыд æмæ бахаудтой æхстыты бын, ис дзы уды зиæнттæ дæр. Спецслужбæйы кусджытæ хъавыдысты махма ауа-дзын… «Кæд уым адæм мæлынц, уæд æз хъуамæ уым уон», – карзæй сын загъта Мамсырайы фырт, æмæ та дарддæр араст стæм.

Уæд НТВ талф-тулфтæй фехъусын кодта, зæгъгæ, дам, Цæгат Ирыстоны сæргълæууæджы машинæ бахауд бомбæзгъæлсты бын. Уый тыххæй нын радзырдта НТВ-йы сæрмагонд корреспондент Максим Березин, фæстейæ нæ куы æрбаййæфта, уæд. Березин куы базыдта, раст информаци нæ радтой, уæд телефонæй адзырдта Мæскуымæ æмæ аивтой мæнг информаци.

Зары фæндагыл Дзауы рынчындонмæ ласын райдыдтой фыццаг цæфты. Мæ объективмæ бахауæг рыгæвдылд æмæ тугамæхст лæппуйæн райдыдтой операци аразын.

Уалынмæ уæлдæфы фæзындысты гуырдзиаг хæдтæхджытæ, уыдон фенгæйæ, мах амбæхстыстæм. Хæдтæхджытæ бомбæтæ æрæппæрстой æмæ фæстæмæ атахтысты.

Телефонтæ кæд рæстмæ нал куыстой, уæддæр мæм куыддæрты фæдзырдта канал «Russia Today»-ы телеоператор Кокайты Æхсар. Уый 7 августы æхсæв йæ коллегæтимæ рарвыстой Хуссар Ирыстонмæ хæдтæхæгыл, кæцы тахт Мæскуыйæ Тбилисмæ. Хæст кæй райдыдта, уый базыдтой уæлдæфы. Ахъуыды ма кæнут, цы уавæры уыдысты уæрæсейаг журналисттæ, кæцытæй иу уыд ирон. «Russia Today»-ы къорд уыцы зындоны æхсæв Хуссар Ирыстонмæ æрбаирвæзт стыр зынтæй.

Ашраф Эль Саббах, публицист, журналист æмæ тæлмацгæнæг:

Кæд 11 азы рацыд, уæддæр æз тынг хорз хъуыды кæнын Саакашвилийы режимы фыдракæндон цаутæ, мæ зæрдыл арæх æрлæууы 2008 азы 8 август, уымæн æмæ мах Мæскуыйæ æртахтыстæм Тбилисмæ 7-æм августæй 8-æм августы æхсæв æмæ фыццаг минутæй фæстæмæ æппæт дæр федтам нæхи цæстæй.

Нæ исæн къорд дыууæ мæйы бæрц цард Цхинвалы æмæ хæсты хабæрттæ хæццæ кодтам дунемæ, цæмæй адæм федтаиккой, чысыл адæмтæ сæхи æмæ сæ зæххытæ куыд хъахъхъæнынц, куыд фæуæлахиз сты, агрессор та Хуыцауæй рохгонд къуымы куыд бабырыд.

Ольга Кирий, уæрæсейаг тележурналист:

Хæсты хæдразмæ æз уыдтæн радон улæфты æмæ тынг дард. Фæлæ телеуынынады ног хабæртты куы федтон автобусты, кæцытæ Хуссар Ирыстонæй ластой адæмы, уæд бамбæрстон, уый серьезон хъуыддаг кæй у. Æз бахатыдтæн нæ телеканалы къухдариуæгадмæ, цæмæй мæм куыстмæ фæсида æмæ мæ арвита Цхинвалмæ. Уый размæ мын уыцы горæт тынг æввахс ссис.

Цхинвалмæ æрцæугæйæ, федтон афтид уынгтæ. Адæм цардысты хæдзæртты бын ныккæндты. Уый уыд 7 август. Уый фæстæ цаутæ «лыгъдысты» тынг тагъд. Журналисттæ ацыдысты фидауынгæнæг тыхты базæмæ, цæмæй интервью райстаиккой командæкæнынадæй. 23.00 сахаты фæстæ райдыдтой æхстытæ. Уый уыд хæсты райдиан, кæцы нæ уырнгæ дæр нæ кодта.

Абоны онг дæр ма æрæмысын бынæттон цæрджыты, лæппуты, кæцытæ, сæ цардыл нæ ауæрдгæйæ, хъахъхъæдтой сæ райгуы-рæн зæхх. Уый алкæмæн дæр хъуа-мæ цæвиттон уа. Хъайтартæ, кæцытыл фæфыссынц чингуытæ. Мæ сæрæй уын ныллæг кувын. Абоны онг дæр мæ зæрдыл лæууынц зарæгæй ныхæстæ: «Цхинвал – это наша земля! Цхинвал, защитим мы тебя!». Амондджын ут, бирæ хъи-зæмæрттæбавзарæг адæм, уыцы уынгты кæддæриддæр зæлæд сывæллæтты худт.