(Фыссæг æмæ ахуыргонд Хозиты Барисыл сæххæст 65 азы)
Ирыстон чысыл у, армыдзаг сты йæ адæм дæр, фæлæ нæ дунейы къуымты кæм нæ зонынц, ахæм бынæттæ бирæ нæй. Уымæн æмæ нын царды алы къабазы дæр кад æмæ ном чи скодта, ахæмтæ нæм бирæ ис. Уæлдай арфæйагдæр сты, дун-дунеты хорздзинæдтæй Ирыстоны цæрын æмæ йæ адæмæн лæггад кæнын чи равзæрста, сæ хъыг, сæ цинæй хайджын чи у, ирон æгъдау æвæллайгæ чи хæссы, уыдон.
Уыдонæй у зынгæ журналист æмæ ахуыргонд, Уæрæсейы Фысджыты æмæ Журналистты цæдисты уæнг, филологон наукæты кандидат, газет «Рæстдзинад»-ы сæйраг редактор Хозиты Барис дæр. Барис у Ирыстоны сфæлдыстадон интеллигенцийы раззагдæр минæвæрттæй иу.
Хозийы-фырты æнæнымæц куыстытыл нæ цæст куы ахæссæм, уæд адæймаг æрцæуы ахæм хъуыдымæ: иу адæймагæн уыйас саразын йæ къухы куыд бафтыд? Æрмæст йæ ахуыры фæндæгтæ кæуылты сты.
Райгуырд æмæ йæ сабибонтæ Рассветы хъæуы арвыста фидæны ахуыргонд. Кæд æй иннæ сывæллæтты уæлдай ахуырмæ дæр æмæ сфæлдыстадон куыстмæ дæр ничи разæнгард кодта, уæддæр курдиат дуры бынæй дæр стоны. Скъолайы фæс-тæ, Советон æфсады службæ кæнгæйæ Германы, йæ зæрдæ журналистикæмæ кæй æхсайдта, уымæ гæсгæ уым каст фæцис æфсæддон уацхæсджыты скъола. 1977 азы ахуыр кæнынмæ бацыд ЦИПУ-йы филологон факультетмæ, фæлæ нæм уæды рæстæджы журналистикæйы фа-культет кæй нæма уыд, уымæ гæсгæ æрвыст æрцыд Ленинграды Паддзахадон университеты журналистикæйы факультетмæ. Уыцы ран 1987 азы каст фæцис аспирантурæ дæр. Уырдыгæй райдыдта зонад æмæ сфæлдыстадон куыстмæ йæ фæндаг. Уым 1987 азы каст фæцис аспирантурæ дæр. Йе ʻмкурсон æмæ хæлар, не ʻмзæххон, Сергей Архиповимæ йæ ахуыры азты мысинæгты зæгъы: «Это были наполненные смыслом и знаниями годы нашей творческой молодости. Нас сближало не только то, что мы были родом из Осетии, но и естественное желание стать профессиональными журналистами. И каждый из нас шел к своей цели последовательно, усердно и гармонично» («Северная Осетия», 2 июнь, 2021 год).
Ахуыргонд журналисты уацхъуыдтæ зæрдиагæй мыхуыр кæнынц «Литературная Россия», «Красная звезда», «Вестник ЛГУ», «Научная жизнь Кавказа», «Поиск», «Вузовские вести», «Дарьял», «Мах дуг» æмæ бирæ æндæр мыхуыры органтæ. Йе сфæлдыстады апп у публицистикæ. Уыцы жанры сси Фысджыты цæдисы уæнг дæр.
Барис хъомыладон куыст дæр рагæй кæны. Бирæ азтæ ЦИПУ-йы аивæдты факультеты деканæй бакусгæйæ, ахуыры процессмæ бахаста бирæ ногдзинæдтæ. Йæ хъæппæрисæй ам арæзт æрцыд дыууæ хайады: «Изобразительное искусство на рубеже веков» æмæ «Актерское искусство на современном этапе». Арæзт дзы цыд алыхуызон конференцитæ, ахуырадон программæтæ, цæстуынгæ æрмæджытæ, альбомтæ… Уæды рæстæджы ЦИПУ-йы аивæдты факультет ссис Хуссар Уæрæсейы хуыздæр ахуырадон уагдон. Æрмæст нывкæнынады аивады тыххæй Хозийы-фырт ныффыста цыппор зонадон куыстæй фылдæр. Йæ зонадон-иртасæн агурæнтæм хауынц: журналистон сфæлдыстады теори æмæ методикæ, мыхуырон фæрæзты жанртæ, журналистон дæсныйад, культорологи, аивадиртасынад, литературон критикæ.
Хозиты Барис у 300 фылдæр наукон æмæ наукон-популярон куыстæй фылдæры автор. Уыдонæй 22 сты чингуытæ – ахуыргæнæн пособитæ, библиографион амонæнтæ, хрес-томатитæ, наукон монографитæ: «Елбыздыхъо Бритаев: жизнь и творчество», «Ирон литературæ: 1917 – 1956 азтæ», «Осетинский афоризм», «Теория и практика перевода: библиографический указатель», «Земля, космос, человек», «Осетинская филология: история и современность», «Арв, цæссыг, стъалы», «Массмедиа и информационные потребности аудитории»… Зонадон-сфæлдыстадон портреттæ ныффыста Джусойты Нафийыл, Мæхæмæтты Ахуырбегыл, Къомайты Риммæйыл, Бли-ты Максыл, Джыккайты Шамилыл, Хъодалаты Герсаныл, Плиты Грисыл, Æл-даттаты Батрадзыл, Гуыриаты Тамерланыл æмæ бирæ æндæртыл.
Хицæнæй æрдзурыны аккаг у Барис ЦИПУ-йы журналистикæйы факультеты доцент уæвгæйæ, стæй та кафедрæйы сæргълæууæгæй кусгæйæ, цас сарæзта, уый. Бирæ сфæлдыстадон фæсивæдæн бауарзын кодта журналистикæ, кæцытæ абон Ирыстоны кадыл кад æфтауынц.
Куыд литературæ, журналистикæ æмæ культурологи иртасджыты хуыздæртæй иу, афтæ Барисы ном хаст æрцыд ахæм чингуытæм, куыд: «Кто есть кто в Осетии», «Народы великой России: Осетины», «Знаменитые люди Кавказа» æмæ «Журналисты России».
Барисæн æнгом бастдзинæдтæ ис нæ бæстæйы сфæлдыстадон æмæ наукæйы зынгæ адæймæгтимæ. Уыдон сты: Уæрæсейы Фысджыты цæдисы сæрдар Николай Иванов, Петербурджы паддзахадон универстиеты ахуыргæндтæ Г. Жирков, Л, Громова, М. Шишкина, Хуссайраг федералон зылды университетæй – А. Станько, Е. Ахмадулин… Ноджы ма йын хæлар ахастытæ æмæ хъуыддаджы бастдзи-нæдтæ ис Ставрополы, Мордовийы, Азербайджаны, Башкирийы, Воронежы æмæ бирæ æндæр регионты университеттæ æмæ сфæлдыстадон цæдистимæ.
«Хозиты Барис у, Ирыстоны профессионалон журналистикæйы, литературон критикæ æмæ национ филологон наукæйы хуыздæр традицитæ дарддæр хæссæг. Наукон-иртасæн культурæйы бæрзæндмæ кæй схызти, уый у йæ удуæлдай куысты фæстиуæг… Барисы монографиты, чингуыты, уацтæ æмæ очеркты ирдæй зынынц национ литературæйы лыггæнинаг фарстатæ, нырыккон уавæр æмæ сæ дарддæры рæзынад… Куыд ахуыргæнæг, афтæ у сфæлдыстадон фæсивæды раст хъомылгæнæг. Уый журналистикæйы кафедрæйы сæйраг дæсныйæдтæй кæсы лекцитæ, аразы практикон, семинарон ахуыртæ. Æппæт предметтæй дæр тынг хорз арæхсы ахуыргæнæн æрмæг бацамонынмæ, методикон, цымыдисаг дæнцæджытæ хæсгæйæ. Студенттæн дæтты йæ зонындзинæдтæ, йæ тых, йæ хъару, йæ уды фарн», – фыссы ЦИПУ-йы журналистикæйы факультеты декан Хæбæлаты Фатимæ («Рæстдзинад», 16 июнь).
Хозиты Барис наукæ æмæ литературон критикæмæ стыр хайбавæрд кæй бахаста, уый тыххæй йын аккаг аргъ æрцыд. Хорзæхджын æрцыд кадджын нæмттæй: УФ-йы æмæ РЦИ- Аланийы культурæйы сгуыхт архайæг, Хуссар Ирыстоны наукæйы сгуыхт архайæг, хорзæхджын у майдан «Ирыстоны намысæн»-æй. Уыимæ бирæ Кады грамотæтæ, дипломтæ…
Ацы бонты нæ хæлар, ирон фарны лæг Хозиты Барисыл сæххæхст 65 азы. Уый у сфæлдыстадон кары тæмæн æмæ йæм дарддæр æнхъæлмæ кæсæм наукæ, аивад, литературæмæ йæ уæзгæ хуынтæм.
Барис, дæ юбилейы фæдыл дын зæрдиаг арфæ чи ракодта, уыдонимæ ис газет «Хурзæрин» дæр. Хуыцау зæгъæд, æмæ дын дæ сæдæ азы юбилейы рæстæджы дæ фидæны æнтыстытæн куыд кувæм. Уыцы кармæ та дæ курдиат цæхæр калæд…
Джусойты Нинæ
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.