Куыд æндæр нацийы минæвæрттæ, афтæ ирон адæмæй дæр алчи йæ райгуырæн бæстæйы цæргæйæ нæ баззайы, бирæтæ дзы цæрынмæ фæцæуынц зæххы къорийы алы къуымтæм, уыцы нымæцы Стыр Уæрæсемæ дæр. Уыдонæй бирæтæ цæрæнбонтæм баззайынц цæргæйæ, дыккаг райгуырæн бæстæйы хуызæн сын чи свæййы, уыцы бæстæйы, фæлæ уæддæр зæрдæйы тæгтæй фидар баст вæййынц сæ райгуырæн зæххимæ. Ахæмтæн æппынæдзух дæр бастдзинад вæййы се ‘мтуг ирон адæмимæ æмæ арæх абæрæг кæнынц сæ фыды уæзæг.
Не ‘мзæххонты сгуыхтдзинæдты тыххæй æхсызгон хабæрттæ нæм дард рæттæй куы æрæхъуысынц, уæд зæрдæ байдзаг вæййы цины æмæ сæрыстырдзинады æн-къарæнтæй æмæ сын фæцин кæнæм сæ алы æнтыстыл дæр. Иу ахæм кадджын ирон лæджы сгуыхтдзинæдты тыххæй нæм арæх æрæхъуысы Уæрæсейы зæххæй. Уый ныр 40 азæй фылдæр цæры Мæскуыйы.
Дзабиты Александр райгуырд 1944 азы Хуссар Ирыстоны Чеселты хъæуы. Цхинвалы 3-æм астæуккаг скъола каст фæуыны фæстæ службæ кодта Советон æфсады рæнхъыты. 1964 азы бацыд Хуссар Ирыстоны паддзахадон педагогон институты уы-рыссаг æвзаг, литературæ æмæ историйы факультетмæ. 1969 азы институт æн-тыстджынæй каст фæуыны фæстæ кусын райдыдта Знауыры районы Уахтъанайы астæуккаг скъолайы историйы ахуыргæнæгæй, уый фæстæ та – Хуссар Ирыстоны Облæххæсткомы Архи-вон управленийы зонадон кусæгæй. Фæлæ Дзабийы фырты йæ хъысмæт ахаста Уæрæсемæ æмæ йæ фæллойадон архайд уæлдай ирддæрæй раргом Мæскуыйы.
Дзабийы фыртæн кæд йæ къухты бафтыд æнтыстытæ, уæддæр ууыл не ‘рлæууыд æмæ 1993 азы ахуыр кæнынмæ бацыд Æддагон базарады æппæтуæрæсейон академимæ. 1997 азы академи каст фæуыны фæстæ йын лæвæрд æрцыд «Экономист со знанием иностранного языка по специальности Ми-ровая экономика»-йы квалификаци. 2002 азы Дзабиты Александр бахъахъхъæдта диссертаци ахæм темæйыл: «Совершенствование системы экспортного контроля в целях обеспечения национальной беопасности Российской Федерации». Уыцы аз ын лæвæрд æрцыд Экономикон зонæдты кандидаты ахуырадон къæпхæн «Мировая экономика»-йы дæсныйадыл, 2004 азы та йын лæ-вæрд æрцыд доценты ном.
1999 азæй фæстæмæ уый кæны зонадон-ахуыргæнæ-джы куыст Уæрæсейы паддзахадон базарадон-экономикон университеты. Лекцитæ каст ахæм дисциплинæтæй куыд «Международные расчеты и финансирование», «Организация и регулирование внешнеэкономической деятельности», «Стратегия развития инновационной внешнеэкономической политики России», афтæ ма таможнæйон хъуыд-дæгты фæдыл дисциплинæйæ. Уыцыиурæстæджы куыста Экономикæйы уæлдæр скъолайы æддагэкономикон бастдзинæдты Æппæтуæрæсейон зонад-иртасæн ин-ституты хистæр зонадон кусæджы, секторы сæргълæууæджы бынаты, цыран активон хайад иста рæзты инновацион хуызæгмæ (модель) Уæрæсейы æддагэкономикон политикæйы рахызты тыххæй фундаменталон иртасæнтæ бакусыны хъуыддаджы Уæрæсейы Федерацийы Хицауады бахæсмæ гæсгæ.
Дзабиты Александр ныр-тæккæ кусы Г. В. Плехановы номыл Уæрæсейаг экономикон университеты профессоры бынаты, лекцитæ кæсы æддагэкономикон политикæ æмæ таможнæйон хъуыдда-джы фæдыл. Ахуыргæнæ-джы куыст æмиу кæны зонад-иртасæн куыстимæ. Уый ныффыста 70 зонадон уацы æмæ 6 монографийæ фыл-дæр глобалон экономикон кризисы уавæрты Уæрæсе-йы æддагэкономикон политикæйы рæзты æмæ баххæст кæныны фæдыл. Куыд, зæгъæм, «Государственное регулирование внешней торговли России. Учебное пособие. – М: Международные отношения», «Основы государственного регулирования внешнеэкономической деятельности России. Учебник. – М: Экономика» (2012 аз), «Таможенно-тарифное регулирование внешнеторговой деятельности. Учебное пособие. -М: издательство РГТЭУ» (2013), «Запреты и ограничения внешнеторговой деятельности. Учебное пособие. – М:Экономика» (2014 аз) æмæ афтæ дард-дæр.
Йæ зонадон куыстытæ иууылдæр мыхуыр æрцыдысты РИНЦ-ы кæнæ ВАК-ы журналты. Мыхуыры йын рацыдысты 54 ахуыргæнæн æмæ æххуысы чиныджы Уæрæсейы Федерацийы ахуырад æмæ зонады министрады уæлдæр ахуырадон уагдæтты ‘хсæн центры экономикон ахуырады грифимæ. Йæ ахуыргæнæн æмæ æххуысы чингуытæ сты тынг популярон Уæрæсейы экономикон уæлдæр ахуырадон уагдæтты.
Ныртæккæ Дзабиты Александр дарддæр активонæй архайы зонад-иртасæн æмæ ахуырадон-методикон куысты. Йæ комкоммæ къухдариуæгадæй æхсæз адæймаджы скондæй авторты коллектив мыхуырмæ цæттæ кæны таможнæйон хъуыддаджы кафедрæйы сæйраг дисциплинæйы фæдыл нырыккон ахуыргæнæн чиныг ахæм номимæ «Основы таможенного дела», зæгъгæ.
Дзабийы фырт нæ рох кæны йæ радтæг Ирыстоны æмæ йын куыддæр фадат фæвæййы, афтæ бабæрæг кæны йæ фыды уæзæг. Уый бирæ хæттыты лекцитæ ба-каст Хуссар Ирыстоны паддзахадон университеты студенттæн. Афтæ уыд дыууæ азы размæ дæр, Хуссар Ирыстонмæ йæ радон æр-цыды рæстæджы уый ХИПУ-йы экономикон факультеты студенттæн лекци бакаст таможнæйон хъуыддаджы æмæ æддагэкономикон ар-хайды фæдыл. Лекцимæ стыр цымыдисæй байхъуыстой æрæмбырдуæвджытæ æмæ сæ мæскуыйаг уазæгмæ лæвæрдтой сæ цымыдисгæнæг фарстытæ. Афтæ ма ахуыргонд йæ зонадон чингуытæй рæдауæй балæвар кæны ХИПУ-йы библиотекæйæн.
Дзабиты Александры цардвæндагимæ базонгæйы фæстæ, адæймаг дисы бахауы, уыйбæрц æнтыстытæ йæ къухты куыд бафтыдысты, ууыл. Куыд уынæм, афтæмæй уый йе ‘ппæт цард снывонд кодта зонадæн æмæ афтæмæй схызт зонады бæрзæндтæм. Хуыцау зæгъæд, æмæ нæм Мæскуы-йæ дарддæр цы хъуысой Александры æнтыстытæ.
ДЖИОТЫ Екатеринæ
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.