22-æм июны 82 азы сæххæст Стыр Фыдыбæстæйон хæстыл райдианыл Уæрæсейы афтæ æндæр бæстæты ардтой сæ сæртæ нывондæн чи æрхаста, уыцы хæстонты рухс нæмттæ.
Беларуси никуы ферох кæндзæн фашистон Германийы æрбабырст, уыцы тугкалæн хæст, уыцы мæлæтхæссæг сау бонтæ. Уым кæддæриддæр стыр кадимæ банысан кæнынц Уæлахизы бæрæгбон æмæ сæ сомбоны фæлтæрты та хъомыл кæнынц, цæстыгагуыйау кæй хъахъхъæнынц æмæ рыг абадындæр кæуыл нæ уадзынц, сæ уыцы историйыл.
Беларусæгтæн традицион ссис, дардыл йæ кой кæмæн айхъуыст, уыцы Бресты фидар. Æнусон арты раз уæрæх мысæн мадзæлттæ вæййы. Беларусийы адæмы геноциды райдайæн боны, 22-æм июны, æгас республикæйы ацыдысты мысæн мадзæлттæ. Уым хайад райстой 30 фæсарæйнаг официалон делегацийы. Се ‘хсæн уыд Хуссар Ирыстоны делегаци дæр нæ бæстæйы Фæсарæйнаг хъуыддæгты министр Джиоты Æхсар æмæ Уæрæсейы Федерацийы Хуссар Ирыстоны æххæстбарджын минæвар Гасситы Знауыры хайадистæй. Хуссарирыстойнаг адæмы номæй нæ дипломаттæ дидинджытæ сæвæрдтой мемориалон комплекс «Брестская крепость-геройы»-ы раз. Мысæн мадзæлтты фæлгæтты ма хуссарирыстойнаг делегаци хайад райста конференцийы. Уым цымыдисон чиныг «Срока давности не имеют…»-æн презентаци уыд. Чиныджы дзырд цæуы Советон Цæдисы адæмты ныхмæ фашизмы фыдракæндтæ. Уыдоны фæдыл Уæрæсе æмæ Беларусийы прокурортæ æмæ фæдысгарджытæ æрæмбырд кодтой æрмæджытæ æмæ сæ хæссынц чиныгкæсджыты тæрхонмæ.
Бресты фидары традицион у цытджын караулы ралæуд. Хайад дзы исынц æрмæстдæр г. Бресты скъолаты хуыздæр ахуыргæнинæгтæ æмæ афтæмæй арынц Фыдыбæстæйон хæсты бы-дырæй чи нал æрæздæхт, Бресты фидар хъахъхъæнгæйæ йæ мæлæт чи ссардта, уыдоны рухс нæмттæ. Алы бон дæр райсомæй изæрмæ, ссæдз минутæй ссæдз минутмæ караулы ивынц 25 ахуыргæнинаджы.
Бресты фидар æрмæст тохы бынат нæу. Уый у æппæт хæстонты хъæбатырдзинад æмæ æхсардзинады символ, Стыр Фыдыбæстон хæсты райдианы трагикон цауты символ. Уæд не-мыцаг фашисттæ бамбæрстой, Советон æфсад басæттын афтæ æнцон кæй нæу Петр Гавриловы (Советон Цæдисы Хъайтар) хуызæн хъайтартæ кæм ис, уыдон цæттæ кæй сты Райгуырæн зæхх куыдфæндыйæ дæр бахъахъхъæнынмæ.
Абон Бресты фидары фенæн ис хæсты фæдтæ. Уым цы егъау мемориалон комплекс сарæзтой, уый адæймаджы хъуын барц абадын кæны. Цымыдисон скульптурон композици «Жажда», зæгъгæ, дзурæг у, ам дойныйæ чи хъизæмар кодта, афтæмæй знаджы ныхмæ чи лæууыд, уыдон стыр хъæбатырдзинадыл. Уый арæзт у афтæ: салдат фæстаг тыхтæй архайы, йæхи тынг ивазы, цæмæй йе фсæддон худы дон истыхуызæттæй самал кодтаид. Ныр уыцы егъау каскæйы адæм сæвæрынц дидинджытæ. Фидары территорийыл ма сты 823 хæстонты ингæнтæ дæр. Уыдонæй æрмæст 201 бæрæг сты сæ нæмттæ. Адæймаг дисы бахауы сæ музеймæ бахизгæйæ дæр. Уым æвæрд сты хæсты æвдисæндартæ, фыстæджытæ, хисæрмагонд дзаумæттæ æмæ боныгтæ. Къултыл хæстонтæ цы фыстытæ ныууагътой, уыдон бахауынц цæсты. Сæрмагонд бынат ссардтой музейы ахæм рæнхъытæ: «Я умираю, но не сдаюсь. Прощай, Родина! 20 июль 1941 г». Ацы ныхæстæ тугæй фыст сты. Дунеон историйы æрмæстдæр уырыссаг æвзагыл фыст æрцыдысты.
ЦХУЫРБАТЫ Ларисæ
