КУЫСТУАТ ХЪУАМÆ КУСА
ÆХХÆСТ ХЪОМЫСÆЙ
Цхинвалы хойрагисæн куыстуатæн йæхи истори ис. Советон дуджы уый æнтысгæйæ архайдта. Ардæм нæ уæды областы быдырты æркæнгæ нæмыгон культурæты тыллæг ластой æмæ уагъта æндæр æмæ æндæр хъæууонхæдзарадон продукци.
Ивгъуыд æнусы 90-æм азты зындгонд трагикон цауты фæстиуæгæн ацы куыстуат дæр раууатмæ æрцыд, фæлæ уыцы тыхст рæстæджы республикæйы разамынад бацархайдта æмæ дзы æвæрд æрцыд ног хъомысджын куырой. Уый райдыдта продукци уадзын, фæлæ бирæ нæ фæкуыста – фехæлд æмæ æрлæууыд йæ куыстæй. Афтæмæй та йæ сæр хъæууон цæрджыты тынг хъуыдис, уæлдайдæр та нæмыгон культурæты чи тыдтой, уыцы фермерон хæдзарадты. Æрæджы уыдон фехъуыстой æхсызгон цау – скуыста ногæй куырой æмæ рауагъта фыццаг фæлварæн продукци. Ацы куыстуат ныртæккæ хуыйны паддзахадон унитарон куыстуат «Ногкуыстгæнæг кондадты комплекс» æмæ ныртæккæ цы уавæры ис, цы проблемæтыл æмбæлы, уыдæттимæ базонгæ Президент Гаглойты Алан. Йемæ ма уыдысты Хицауады Сæрдары хæдивæг – эконо-микон рæзты министр Тадтаты Дзамболат, хъæууон хæдзарады министр Мæргъиты Алан æмæ паддзахадон унитарон куыстуат “Ирагропромсервис”-ы директор Мамытаты Вахтанг.
Мæргъиты Алан радзырдта куыстуат сæндидзын кæныны фæдыл цы куыст бакодтой, уый тыххæй. Уынаффæ цыдис куыстуат скусын кæныны фæдыл цæттæгæнæн мадзæлтты тыххæй. Ацы фарст аскъуыддзаг кæнын фадат ратдзæн, хъæууонхæдзарадон продукци уадзджытæн сæ продукци реализаци кæнынæн, скъуыддзаг æрцæудзæн æркæнгæ продукци æфснайын æмæ йæ ногæй бакусыны проблемæ. Хъæууон хæдзарады министрад райста къорд коммерцион фæндоны Уæрæсейы æнгæс куыстуæттæй æмæ æввахс рæстæджы йæ кусджыты къорд ацæудзысты Уæрæсемæ, куыстуаты ифтонггæрзты куысты процессимæ базонгæ кæныны тыххæй. Уый ма президентæн радзырдта куыстуаты эффективондзинад фæбæрзонддæр кæныны æмæ æнæмæнгхъæуындзинады тыххæй, цæмæй ифтонг æрцæуа республикæйы хæлцадон æдасдзинад.
Министр ма банысан кодта, куыстуат æххæст хъомысадæй скусын кæныны тыххæй цы сæйрагдæр фарстытыл бакусын хъæуы, уыдон.
“Мах æппæт тыхтæ дæр аздахын хъæуы паддзахадон унитарон куыстуат “Ногкуыстгæнæг кондадты комплекс”-ы хъомысадтæ скусын кæнынмæ, цæмæй фермертæ цы продукци уадзынц, уый реализаци кæныны фадат сын уа”.
“Абоны бонмæ Хуссар Ирыстоны территорийыл цы нæмыгонты тыллæг райсынц, уый куыстгонд цæуы фосæн, фæлæ мæ ныфс ис куырæйтты комплекс куы скуса, уæд нæ бон кæй уыдзæн хæлцадон продукци уадзын дæр æмæ цы ссад æрыссæм, уый йæ гъæд æмæ йæ миниуджытæм гæсгæ дæр мæгуырау кæй нæ уыдзæн, æддейæ цы ссад ласæм, уымæй,” – загъта Мæргъиты Алан.
Гаглойты Алан куыд загъта, афтæмæй Хуссар Ирыстоны территрийыл æркæнгæ нæмыгонты тыллæджы гъæд бæрзонд стандарттæн дзуапп куы дæтта, уæд республикæйы разамынад хъæуæг æххуыс кæндзæн фермертæн.
“Хъæуы аразын æргъты ахъуыдыгонд политикæ. Цæвиттон, абон комбихоллæгтæ ласт цæуынц Уæрæсейæ æмæ бынаты ахæм продукцийы аргъ бæрзонддæр куы уа, уæд цæрджытæ, кæй зæгъын æй хъæуы, æлхæндзысты æрласгæ комбихоллæгтæ,”- загъта Президент.
Паддзахады сæргълæууæг æвæрццаг аргъ скодта паддзахадон унитарон куыстуат «Ирагропромсервис”- ы куыстæн.
“Техникæйæ ифтонг кæныныл дзырд куы цæуа, уæд абоны бонмæ ацы здæхты цæуы бæрæг куыст. Мах, гæнæн уæвгæйæ, сараздзыстæм æппæтдæр, цæмæй хъæуты чи цæрынц, уыдоны цард фæхуыздæр уа,” – загъта Гаглойты Алан.
Егъау кондадон хъомысадимæ ног куырой самал кæнын, къух ратдзæн экономикон æгъдауæй дæр.
Президент бахæс кодта, цæмæй æппæт фарстатыл дæр бакуыстæуа, бацæттæ кæной фæндæттæ æмæ йæм бавдисой цæттæ хыгъдтæ æввахс рæстæджы.
ФЫЦЦАГ РАДЫ – ХЪÆУУОН
ХÆДЗАРАДМÆ ХАУÆГ ПРОЕКТТÆ
Чысыл æмæ астæуккаг амалиуæгады субъектты хатырон кредиткæнынады программæйы фæлгæтты фыццаг рады æркастæуыд хъæууон хæдзарадмæ хауæг проекттæм.
Цхинвалы районы Присы хъæуы фермертæ ныр дыккаг аз кусынц сæ проект хъуыддаджы ауадзын æмæ йæ сæххæст кæныныл. Банысангонд программæйы фæлгæтты уыдон райстой кредит ставдкъах фос дарыны фæдыл фермерон хæдзарад саразыны тыххæй. Ныртæккæ ацы хæдзарады ис 30 сæры. Куыст цæуы фермерон хæдзарады æнæкъуылымпы куыстæн уавæртæ аразыныл.
Æрæджы фермертимæ фембæлдысты республикæйы хъæууон хдзарады разамонджытæ æмæ базонгæ сты хæдзарады куыстимæ.
Фермерон хæдзарады минæвæрттæ радзырдтой сæ куысты тыххæй, афтæ ма сæ проект реализаци кæнгæйæ цы проблемæтыл æмбæлынц, уыдоны тыххæй дæр.
Фермертæн ныфс бавæрдтой, сæ проект хъуыддаджы реализаци кæнынæн сын кæй æххуыс кæндзысты, цæмæй сæ разы цы хæс æрæвæрдтой, уый æххæст æрцæуа.
Фермертæ, æппæт зындзинæдтæм нæ кæсгæйæ, сæ разы лæууæг хæстæ сæххæст кæнынмæ кæй тырнынц, уый тыххæй сын бузныг загъта хъæууон хæдзарады министр Мæргъиты Алан.
Фермерон хæдзарадты нымæц фылдæр кæнын иттæг ахсджиаг æмæ хъæуæг у нæ республикæйæн. Уымæ гæсгæ министрад йæ фадæттæм гæсгæ, дарддæр цæттæ у, нæ республикæйы фермертæй йæ проект райтынг кæнын кæй фæнды, уыдонæн æмбæлон æххуыс бакæнынмæ. Республикæйы фермерон хæдзарадты архайды уавæртæ фæхуыздæр кæныны нысанæн, министрад кусы паддзахадон унитарон куыстуат “Ирагро-промсервис”-ы машинæтракторон парк фæногдæр кæныны фарстатыл, кæцы фадат ратдзæн фермертæн хъæууонхæдзарадон куыстытæ афоныл æмæ гъæдджынæй бакæнынæн. Афтæ ма абон активон куыст кæуыл цæуы, уыцы фыццаградон хæстæй иу у паддзахадон унитарон куыстуат “Ногкуыстгæнæг кондадты комплекс”-ы хъомысадтæ сног кæнын, цæмæй скъуыддзаг æрцæуа республикæйы территорийыл, кæй æркæнынц, уыцы нæмыгон культурæты æфснайын æмæ дарддæр бакусыны фарст. Ацы куыстуат скусын кæнын хъæууонхæдзарадон продукттæ уадзджытæн фадат ратдзæн се `ркæнгæ продукци реализаци кæнынæн, фадат сын уыдзæн хи æркæнгæ хомысæй ссад æмæ комбихоллæгтæ уадзынæн.
ХЪÆУУОНХÆДЗАРАДÆН –
ХЪÆУÆГ КАДРТÆ
Хъæууон хæдзарады куыст цæмæй æнтыстджын уа, уый тыххæй æнæмæнгхъæуæг у æмбæлон кадртæй йæ ифтонг кæнын. Уыцы хъуыддаг бахынцыдтой хъæууон хæдзарады министрад æмæ Цхинвалы бирæпрофилон колледж æмæ сæ æмархайды фæлгæтты ацы ахуыргæнæн уагдоны организаци æрцыдысты хъæууонхæдзарадон æмæ арæзтадон техникæйы машинисты курсытæ.
Фидæны трактористтæн курсытæ райдыдтой ацы мæйы. Курсыты рæстæджы хъусджытæн цыбыр æмгъуыдмæ лæвæрд цæудзæнис хъæуæг информаци хъæууонхæдзарадон техникæйыл кусыны фæдыл. Уый у хæрзвадат æмæ хъæуæг, чи кусынц, уыцы специалисттæ – механизатортæн дæр.
Мæй æмæ æрдæджы дæргъы курсыты хайадисджытæ райсдзысты æмбæлон цайдагъдзинæдтæ, ахуыр кæндзысты спецтехникæйы техникон сконд, уымæ зилын, цалцæг кæнын æмæ йæ скъæрыны тыххæй зонындзинæдтæ. Сæрмагонд хъусдард здæхт цæуы фæндагон змæлды æдасдзинадмæ дæр. Курсытæ æмæ практикон ахуыртæ фæуыны фæстæ, ам чи ахуыр кæны, уыдон райсдзысты бæлвырдгæнæнтæ.
Трактортæ æмæ æндæр хъæууонхæдзарадон техникæйыл кусыны фæдыл зонындзинæдтæ райсын кæй фæнды, уыдонæн сæ бон у бацæуын Цхинвалы бирæпрофилон колледжмæ, кæнæ та республикæйы хъæууон хæдзарады министрадмæ.
БÆРÆГ КÆНЫНЦ
ТЕХНИКÆЙЫ УАВÆР
Æрбалæууыд уалдзыгон-быдырон куыстыты рæстæг. Уыдон куыд ацæудзысты æмæ сæ фæззыгон бæркад цахæм уыдзæн, уый бирæ кæнгæ у нæ республикæйы быдырты цы хъæууонхæдзарадон техникæ кусы, уый куыстæввонг куыд у, уымæй. Ацы хъуыддагмæ бæрндзинады цæстæй кæсы республикæйы хъæууон хæдзарады министрад æмæ мадзæлттæ исы техникæйы цæттæдзинадмæ.
РХИ-йы хъæууон хæдзарады министрады зайæгойгуысты æмæ механизацийы управлени дарддæр бæрæг кæны, ведомствойы дæлбар уагдæтты балансыл чи сты, уыцы хъæууонхæдзарадон техникæйы уавæр.
Уалдзыгон-быдырон кампанимæ техникæ æмæ агрегаттæ куыд цæттæ сты, уый басгарыны нысанæн ныртæккæ бæрæг цæуы пад-дзахадон унитарон куыстуат “Ирагропромсервис”-ы балансыл чи ис, уыцы техникæ.
“Хъæууонхæдзарадон техникæйы инвентаризаци æмæ техникон уавæр цахæм у, уый бабæрæг кодтой Знауыры районы, афтæ ма Дменис æмæ Тъбеты хъæуты дæр. Æввахсдæр бонты та басгæрст æрцæудзысты, “Ирагропромсервис”-æн Уелит æмæ Цъинагары цы механизацион бригадæтæ ис, уыдон ” – загъта Мамытаты Вахтанг.
Зæгъын хъæуы уый дæр æмæ банысангонд управленийы кусджытæ кæй басгæрстой “Паддзахадон унитарон куыстуат Мелиораци”-йы балансыл уæвæг техникæйы уавæр дæр.
ЦÆТТÆ КÆНЫНЦ
ДОНХÆРГÆНÆН СЕЗОНМÆ
Паддзахадон унитарон куыстуат æрвылаз дæр бакæны республикæйы донхæр системæ цалцæг æмæ сыгъдæг кæныны фæдыл куыстытæ. Ныр дæр та ахæм куыстытæ æххæст кæнынц ацы куыстуаты кусджытæ. Фыццаг уал æрæвнæлдтой Чъехы донхæргæнæны ссыгъдæг кæнынмæ.
“Мелиораци”-йы сæйраг инженер Джиоты Александр куыд зæгъы, афтæмæй ахæм куыстытæ æххæст цæуынц донхæргæнæн къанауты æндæр рæтты дæр, цæмæй донæй пайда кæныны фадат уа хъæууон фæллойгæнджытæн сæ зæххы фадгуытæ донхæр кæныны тыххæй.
Куыстуат, гæнæн уæвгæйæ, аразы æппæтдæр, цæмæй æввахсдæр бонты фæуой ацы куыстытæ иууылдæр. Джиойы фырты ныхæстæм гæсгæ донхæргæнæн сезон райдайдзæн ацы мæйы дыккаг æмбисы.
БЕСТАУТЫ Валя
