Аразгæ интеллект: йæ абоны уавæр æмæ перспективæтæ
1962 азы 15 мартъийы АИШ-ы конгрессы фыццаг хатт сдзырдтой фæлхасгæнджыты барты тыххæй, кæцытæ æдзухдæр хæлд цыдысты. Уæрæсейы та — фæлхасгæнджыты бартæ хъахъхъæныны тыххæй фыццаг райдыдтой дзурын 1994 азæй. Бæрæг куыд у, афтæмæй фæлхасгæнджыты проблемæты сконд æмæ мидис ивынц азæй азмæ.
Хуссар Ирыстоны фæлхасадон хъусдарды комитеты фæлхасгæнджыты бартæ хъахъхъæныны управленийы хистæр Санахъоты Жаннæ куыд зæгъы, афтæмæй иууыл актуалондæр проблемæты æмрæнхъ фæзынынц ногтæ. Афтæ кæй у, уымæ гæсгæ фæлхасадон организациты дунеон федераци æрвылаз дæр расиды Фæлхасгæнджыты æппæт дунеон боны темæйæ. 2024 азы æвзæрст сæйраг темæ у: «Фæлхасгæнджытæн рæстаг æмæ бæрнон аразгæ интеллект» бирæтæ гæнæн ис æмæ бацымыдис кæной — кæм мах æмæ кæм аразгæ интеллект?
Фæлæ, махмæ куыд кæсы, уымæй нæ цардмæ аразгæ интеллекты бацыд у бирæ уæрæхдæр. Пайда дзы кæнынц куыд профессионалон архайды, афтæ алыгъуызон хиирхæфсæнты дæр. Абон æнæ мобилон телефонтæй нæ цардыл ахъуыдыгæнæн дæр нæй. Æрмæст сæ хъæлæс кæмæн хъуысы нæ смартфонтæй, уыцы зондджын æххуысгæнджытæ, куыд Алиса, Siri æмæ æндæртæ, сты ирд цæвиттонтæ аразгæ интеллектæн. Афтæ ма нæ мобилон ифтонггæрзты цы алыгъуызон, афтæхуыйнæг приложенитæ ис, уыдон дæр бындуриуæг кæнынц, аразгæ интеллектыл. Ахæм интеллекты алгоритмтæй активонæй пайда кæнынц медицинон диагностикæйы æмæ уый дохтырæн фадат дæтты дырыс диагноз сæвæрынæн. Аразгæ интеллекты æххуысæй æххæст цæуынц иттæг вазыгджын хирургион операцитæ. Бангтæ та аразгæ интеллектæй пайда кæнынц, цæмæй раргом кæной фæливæн архайдтытæ, саргъ кæной, кредит чи исы, уыдонæн сæ фидынхъомдзинад æмæ ноджы æндæр ахæм хъуыддæгты.
Аразгæ интеллекты пайдайы тыххæй дзырд цæуы нæ царды æппæт къабæзты дæр: зонад, культурæ, æфсæддон хъуыддаджы, тæрхондонон системæйы, хъæууонхæдзарады, сæудæджерады, ахуырады, базарады æмæ афтæ дарддæр. Аразгæ интеллект фæивта æлхæныны амæлттæ дæр. Фæлхасгæнджытæ арæхæй-арæхдæр хъæуæг товартæ æлхæнынц онлайн-фæзуæтты дистанцион æгъдауæй. Ахæм интеллект фæхуымæтæгдæр кодта фæлхасгæнджыты цард: ног фадæттæ байгом кодта компанитæн сæ уæййæгты гуырахст фæфылдæр кæныны фæдыл.
Санахъоты чызг ма куыд зæгъы, афтæмæй бизнесыл аразгæ интеллекты æндæвдады иууыл зындæр аспект у персонализацигонд маркетинг, кæцы компанитæн фадат дæтты сæ клиентты тыххæй стыр гуырахсты зонæнтæн анализ аразынæн, продуктты рекламæ бæрæг кæнынæн. Онлайн-рекламæмæ кæсгæйæ цал æмæ цал хатты афæрсæм мах нæхи, æз дæр куы хъуыды кодтон йæ балхæныныл, зæгъгæ. Æппæт уыдæттæ сты аразгæ интеллект. Уый бæстон кæны интернеты алыхуызон сайты мах цы агурæм, уыдоны.
Цæвиттон кæд æмæ кæддæр сымах интернеты агуырдтат сæрыхъуынтæ сургæнæн, уæд æнæ бафиппайгæ нæ фæуыдаиккат, ахæм сургæнæнты алыгъуызон моделты æдзухон рекламæ. Ам æмбарын хъæуы уый, æмæ уыцы рекламæ æнæнхъæлæджы кæй нæ вæййы, фæлæ кæй у, уæ зæрдæмæ дзы фылдæр кæцы цæуы, уымæн аразгæ интеллекты алгоритмты анализ саразыны фæстиуæг. Товары ахæм агуырды бындур сты компьютерон уынынады технологитæ. Уыдоны æххуысæй æмбырд цæуы æлхæнджыты тыххæй информаци — сæхи куыд дарынц, уæйгæнæн залы куыд змæлынц, цахæм товартæ сæ фæнды балхæнын. Аразгæ интеллекты алгоритмтæй пайда кæнгæйæ уæрæсейаг компанитæн дæр сæ бон бацис фæлхасгæнджытæм товар тагъдæр фæхæццæ кæнын æмæ æлхæныны процесс схæрзвадатдæр кæнын. Нырыккон технологиты руаджы фæлхасгæнджытæн сæ бон у, цы дарæс сæ фæнды балхæнын, уый сæхиуыл, виртуалон æгъдауæй, æрбарын æмæ хæдзарæй нæ рахизгæйæ фенын, куыд сыл фидауы, уый.
Аразгæ интеллекты рæзтæн, æнæ дызæрдыгæй ис бирæ хорздзинæдтæ, фæлæ уыцы иурæстæджы уымæй пайда кæнгæйæ фæлхасгæнджыты æдасдзинадæн тæссаг фæстиуджытæ дæр ис. Уымæн æмæ ахæм интеллекты технологитæ кусынц персоналон зонæнты алгоритмтæ ахуыркæныны бындурыл. Ахæм системæтæ, гæнæн ис, æмæ «ахуыр цæуой» æддейæ æрбайсгæ информациты бындурыл æмæ сæ саразджытæй хæдбарæй архайой. Уымæ гæсгæ ис бынат фæлитой архайдтытæ, дезинформацийæн. Зонын хъæуы уый дæр æмæ кæй ис ахæм чат, кæцы клиенттæн æххуыс кæны алыгъуызон хæстæ æххæст кæнынæн. Фæлæ уыцы иурæстæджы, гæнæн ис, æмæ чатæй пайдагæнæджы бон ма суа расты зылынæй ахицæн кæнын æмæ реалон фактты бæсты радта æрымысгæ факттæ. Афтæ кæй у, уымæ гæсгæ, гæнæн ис, фæлхасгæнджытæ ма райсой раст информаци æмæ раст хатдзæгтæ ма саразой, аразгæ интеллектыл æгæр кæй баууæндыдысты, уый аххосæй.
«Афтæ кæй рауайы,уымæ гæсгæ фæлхасгæнджытæ хъуамæ зоной, цахæм тасдзинæдтæ сæм æнхъæлмæ кæсы. Уæлдайдæр та, уый хынцгæйæ æмæ нырма аразгæ интеллекты барадон статус закъонон æгъдауæй бæлвырд кæй нæу. Æмæ ма афтæ бæрæг кæй нæу, бæрндзинад чи хæсдзæнис мæнг информаци парахат кæныны тыххæй», — загъта Санахъоты Жаннæ.
БЕСТАУТЫ Валя
