Дзæуджыхъæуы райдыдта, Ирыстонæй Украинæйы сæрмагонд хæстон операцийы чи фæмард, уыцы зынгхуыст лæппуты номарæн мемориалон комплексы арæзтад. Мемориал арæзт цæуы поселок Спутникы фарсмæ, Скæсæйнаг уæлмæрды. Уым ныгæд сты, хæсты райдайæнæй фæстæмæ чи фæмард, уыцы лæппуты фылдæр хай. Уыдон та, официалон бæрæггæнæнтæм гæсгæ, ныртæккæ сты 386 адæймаджы.
Мемориалон уæлмæрд арæзт цæуы арæзтадон организаци «Альянс-строй»-ы хъæппæрисæй. Уыдон бахатыдысты Дзæуджыхæуы бынæттон администрацимæ, цæмæй амынд бынаты хъæбатыр хæстонты ном ахæм мадзалæй сæнусон кæной.
Номарæн мемориал арæзт цæуы хиуæтты, стæй хæрзаудæн фæрæзтæй. Специалисттæ куыд зæгъынц, афтæмæй арæзтад хъуамæ аххæсса уалдзæгмæ. Уый фæстæ та, пъланмæ гæсгæ, уыцы бынаты арæзт æрцæудзæн кувæндон.
НÆ КУЛЬТУРОН БЫНТЫЛ ТА БАФТЫД
Цæгат Ирыстон Кавказы регионты ‘хсæн культурон центрыл нымад кæй у, уымæн фидар бындур ис. Суанг революцийы размæ дæр Дзæуджыхъæуы – раздæры Владикавказы цардис, сæ ном дунейыл зындгонд кæмæн сси, ахæм ахуыргæндтæ, историктæ, фысджытæ, культурæ æмæ аивады зынгæ адæймæгтæ… Уыдоны фылдæр хай уыдысты æндæр адæмыхаттæй, кæцытæ уазæгуаты æрбацыдысты Владикавказмæ æмæ, Ирыстон бауарзгæйæ, ам цæргæйæ баззадысты.
Нæ горæт хъæздыг у æрмæст йæ революцион ивгъуыдæй дæр. Кавказы, уæды Терчы облæсты, революцийы стырдæр арт сыгъдис Владикавказы. Ам ног цард аразыныл хъæбатырæй тох кодтой Мæскуыйæ æрвыст дунейы зындгонд революционертæ Серго Орджоникидзе, Сергей Киров, Яков Бутырин, Ной Буачидзе, Яков Маркус æмæ бирæ æндæртæ. Владикавказы уыдысты æмæ йыл уацмыстæ снывæзтой стыр фысджытæ: Пушкин, Лермонтов, Толстой, Грибоедов… Ам цардысты æмæ куыстой аивады архайджытæ Евгений Вахтангов, Михаил Булгаков æмæ сæ нымад чи фæуыдзæн. Уыимæ, бирæ хæстон разамонджытæ. Уыцы зынгæ адæймæгтæй бирæтæн абон цыртдзæвæнтæ ис Дзæуджыхъæуы, сæ нæмттыл ис уынгтæ. Цы хæдзæртты цардысты, уыдоныл конд æрцыд мемориалон къæйтæ, лæвæрд сын æрцыд культурон объектты статустæ, кæмæн федералон, кæмæн регионалон нысаниуæджы.
Ацы бонты та, официалон æгъдауæй, регионалон æмвæзады, культурон хæзнайыл нымад æрцыд Тамайы-фырты уынджы 49-æм хæдзар. Уым культурон-историон экспертизæйы бæрæггæнæнтæм гæсгæ, цард 1877 – 1878 азты зындгонд хæстон разамонæг, уырыссаг-туркаг хæсты хъæбатыр, сунжæйаг полчы сотник Александр Долгов. Ныртæккæ йæ ном хуыйны «Усадьба А. П. Долгова». Афтæмæй та нæ культурон бынтыл бафтыд радон цыртдзæвæн.
Ахæм объекттæн ис стыр культурон æмæ историон нысаниуæг, уыдон сты Ирыстоны ивгъуыд æвдисæг æмæ сæ хъæуы цæстыгагуыйау хъахъхъæнын.
Нæ уацх.
