Хъазахъаг династийы бындурæвæрæг Тургиты мыггагæй уыд хæххон Дыгургомы цæрæг Али. Уый йе мхъæуккæгтимæ 1810 азы æрцард Мæздæджы быдыры. Ам æрлидзæг ирæттæ бындур æрæвæрдтой Дыгургомы дыууæ хъæуы Дзæрæстæ æмæ Москæйы цæрджытæ. Уыцы хъæутæ 1824 азы банымадтой Терчы скондыл æмæ систы станицæтæ. Али æмæ иннæ æрлидзæг адæм активон хайад истой Кавказы хæсты – фæтых сты Шамилы æфсады къордыл æмæ хорзæхджын æрцыдысты Уæрæсейы ордентæ æмæ майдантæй. Зæгъын хъæуы уый дæр, Али æмæ йæ фырттæм нæ уыд ахуырдзинад, фæлæ хорзæхтæ æмæ нæмттæ райстой се сгуыхтдзинад æмæ хъæбатырдзинады, стæй Уæрæсейыл тынг æнувыд кæй уыдысты, уый фæстиуæгæн. Алийы хъæбултæ æмæ хъæбулы хъæбулы хъæбултæ хайад истой Райгуырæн бæстæйы сæраппонд Фыццаг дунеон хæсты, афтæ ма тугкалæн Æмбæстагон æмæ Стыр Фыдыбæстæйон хæсты. Йæ хъæбулы хъæбул Тургиты Косерхан Темболаты чызг сси ирæттæй фыццаг дохтыр. Уый райгуырд 1885 азы Новоосетинскæйы станицæйы. 1898 азы бинонтæ цæрынмæ ацыдысты Пятигорскмæ, Косерхан 1905 азы уым каст фæци сылгоймæгты гимназ. 1906 азы йæ ахуыр адарддæр кодта Петербурджы сылгоймæгты медицинон институты. Студенттимæ революцийы сæрыл кæй дзырдта, уый тыххæй 2 азы рацух æрцыд ахуыргæнæндонæй æмæ йæ ахуыр каст фæци 1914 азы.
Ахуыр каст фæуыны фæстæ æрыздæхт Пятигорскмæ, куыста та Константиновы слободæйы хосгæнæн пункты сæргълæууæгæй. Фыццаг дунеон хæсты рæстæджы 1914 азы 1 октябрæй йæ арвыстой лазареты Æппæтуæрæсеон цæдисы куыстмæ Пятигорскмæ. 1920 азы Косерхан аздæхт Новоосетинскы станицæмæ æмæ дзы куыста дохтырæй, 1923 азы та уый Дзæуджыхъæумæ горæты рынчындоны гинекологийы хайады уыд ординатор æмæ 1925 азы та сси Беслæны районон рынчындоны акушер-гинеколог. 1926 азы Тургиты чызг фæстæмæ аздæхт Дзæуджыхъæумæ æмæ нысан æрцыд фыццаг æмæ æртыккаг амбулаторийы гинекологæй. 1939 азы мартъийы мæйы та нысан æрцыд горæты рынчындоны акушерон-гинекологон хайады ординаторæй, фæстæдæр сси йæ разамонæг. 1939 азы кæроны йæ ракодтой Дзæуджыхъæуы сылгоймæгты æртыккаг консультацийы хистæры бынатмæ. Уыцы иурæстæджы ма Косерхан йæ дæсныйады фæдыл кодта 1928 азæй ахуыргæнæджы куыст медицинон техникумы.
Стыр Фыдыбæстæйон хæсты рæстæджы Тургиты чызг 1941 азы августы мæйы мобилизаци æрцыд æмæ йæ снысан кодтой Мæздæджы районы дохтыр-санитарон хайы хъахъхъæнынады арæзтады къухдариуæг-гæнæгæй. Цыбыр рæстæгмæ Терчы рахис фарсы былгæрон сырæзт хъахъхъæнæн хахх. Уый стыр ахъаз фæци 1942 азы Цæгат Ирыстоны цур немыцаг-фашистон тыхæйисджыты ныддæрæн кæныны карз тохты.
1942 уæззау æмæ карз азты Цæгат Ирыстоны немыцаг оккупанттæй ссæрибар кæныны фæстæ Косерхан активон хайад иста медицинон уагдæттæ сæндидзын кæныны. 1941-42-æм азты хъахъхъæнæн арæзтæдты æмæ Цæгат Ирыстоны территорийыл госпиталтæ сорганизаци кæныны куысты йæ активон хайадисты тыххæй Тургиты Косерхан хорзæхджын æрцыд «Кавказ ссæрибар кæнын» æмæ «Хæстон сгуыхтдзинæдты тыххæй» майдантæй. 1945 азы Косерхан Цæгат Ирыстоны æнæниздзинад хъахъхъæныны адæмон комиссариатæй райста «Æнæниздзинад хъахъхъæныны иттæг хорз кусæг»-ы риуылдарæн нысан, хорзæхджын ма æрцыд Цæгат Ирыстоны Уæлдæр Советы Президиумы майдантæ æмæ Кады грамотæтæй, лæвæрд ын æрцыд «Цæгат Ирыстоны сгуыхт дохтыр»-ы кадджын ном. 1957 азы Тургиты К. ацыд пенсийы, 1976 азы та ахицæн цардæй.
Тургиты Косерхан медицинон уагдæтты фæкуыста 60 азæй фылдæр, кад æмæ намысджынæй фæлæггад кодта йæ радтæг адæмæн, нæ хæлæг кодта æппæт йæ тых æмæ зонындзинæдтæ æмбæстæгты æнæниздзинад хъахъхъæныны сæраппонд æмæ йæ ном цæрдзæн адæмы зæрдæты.
Æрмæг мыхуырмæ бацæттæ кодта
ХУЫБИАТЫ Никъала
