Нæ республикæ кæд гыццыл у, уæддæр дзы уыййас цымыдисон бынæттæ ис æмæ туристтæй нæ цух кæнæм. Цыфæнды стыр регионы дæр махмæйы хуызæн историон, культурон, архитектурон цыртдзæвæнтæ арæх нæй. Æрмæст нæ рагон историон мæсгуытæм, кувæндæттæм уынынмæ цæуынц алы рæттæй.
Бирæ сты нæ культурон бынтæ Дзæуджыхъæуæн йæхи мидæг дæр. Уымæн æмæ ацы горæты царди бирæ зынгæ адæм, кæцытæ историйы ныууагътой стыр фæд. Ныр дæр та Цæгат Ирыстоны культурон объекттæ хъахъхъæнын æмæ сæ пайда кæныны комитет рахаста уынаффæ, Къостайы уарзон чызг Попова Анна цы хæдзары цард, уый паддзахадон ре-естрмæ бахæссын, цæмæй культурон бынты объектыл нымад æрцæуа. Ацы агуыридурæй арæзт дыууæуæладзыгон хæдзар ис Байаты Чермены уынджы, абоны онг дæр ис хорз уавæры.
Æнудæсæм æнусы 80 азты Къоста æнæкæрон уарзтæй бауарзта уырыссаг чызг Аннæйы, фæлæ, хъыгагæн, йæ уарзт уыд æнæдзуапп. Поэт арæх бадт хæдзары размæ, цæмæй йæ музæйы фена. Бирæ æмдзæвгæтæ йыл фæфыста. Æвæццæгæн, чызг дæр æнæуарзгæ нæ уыд Къостайы, фæлæ Поповатæн сæ дин æндæр кæй уыд, уымæ гæсгæ Аннæйы моймæ нæ, фæлæ Къостаимæ ныхас кæнын дæр нæ уагътой. Аннæ зæрдæрисгæйæ фыста: «Всю жизнь я жаждала встретить человека с высоким умом и с богатой душой… И вот на пути своем я встречаю Коста, который подходит тому типу друзей моего духовного идеала, которому так стремилась моя душа. Но нам не по пути».
Аннæ каст фæцис Дзæуджыхъæуы гимназ, зыдта тынг бирæ. Æвæццæгæн, йæ зондахаст, йæ хъуыдыкæнынадмæ гæсгæ, æввахс лæууыд Къостамæ. Æрмæст йæ бон нæ бацис, цы адæмимæ цардис, уыдоны фæндоны сæрты ахизын. Фæлæ басомы кодта, мой кæй никуы скæндзæн, уый тыххæй, æмæ йæ дзырдæн хицау разынд: 80-азыккон чызгæй амард уæлдæр амынд хæдзары, бынтон иунæгæй баззад, афтæмæй.
Къостайы чызджытæ уарзтой æнахуыр уарзтæй. Куырдтой дзы æмдзæвгæтæ æмæ къамтæ, æрвыстой йын сæхи къамтæ, фæлæ дзы иумæ дæр ахæм ныфс нæ разынд, цæмæй йæ хъысмæт тохгæнæг æмæ хауæггаг поэтимæ сбæтта.
Ахæм у цыбырæй ацы хæдзары истори. Махæн та зынаргъ сты, цыдæриддæр Къостайы номимæ баст сты, уыдон. Поэты чи уарзта, уыцы чызг кæм райгуырд, йæ цард кæм арвыста, уыцы хæдзары ном æнусон скæнын, культурон хъахъхъæнинаг бынты номхыгъдмæ йæ бахæссынæй ноджыдæр уæлдай кад скæниккам генийы номæн.
Джусойты Нина
