Æнæ нозтæй цæрын чи нал фæфæразы, уыдонæй стæмтæ бацагурынц сæхæдæг дохтыры æххуыс. Афтæ сæм фæкæсы, цыма адæймаг куы нуаза, уæд уым диссагæй ницы ис. Уыдонмæ гæсгæ, адæймаг цалынмæ расыгæй уынджы нæ ахауа кæнæ та иу авгыл алцыдæр раттыны онг не ‘рцæуа, уæдмæ йын алкоголик схонæй нæй. Фæлæ уый афтæ нæу.
Бæлвырд у, нозтуарзаг адæймаг бынтон уæззау уавæрмæ цалынмæ æрхауы, уæдмæ бирæ рæстæг кæй рацæуы, уый. Æцæгдзинад та у ахæм: æнæ нозтæй цæрын кæй нал фæразы, адæймаг уый цас раздæр бамбара йæхæдæг, уыйбæрц æнцондæр уыдзæн йæхицæн схос кæнын.
Уæрæсейы Æнæниздзинад хъахъхъæныны министрады бæрæггæнæнтæ куыд æвдисынц, афтæмæй бæстæйы цæрæг нæлгоймæгтæн сæ 40 проценты карз нозтæй пайда кæнынц алы бон дæр. Уæдæ нуазаг сылгоймæгты нымæц дæр къаддæр нæу. Уæрæсейы цæрджытæй 2 милуан адæймаджы сты алкоголизмæй рынчын. Йæ гъæд мæгуырау кæмæн у, ахæм карз нозты аххосæй алы аз дæр амæлы æппынкъаддæр 500 мин адæймаджы. Ацы нымæц уыдзæн ноджы фылдæр, зæгъæм, уазал рæстæджыты расыгæй уынджы чи ахауы æмæ амæлы, кæнæ нозт йæ буары кæцыдæр хай кæмæн фехалы æмæ уый аххосæй чи амæлы, уыдоны дæр, стæй иннæ ахæм цаутæ куы банымайæм, уæд. Уæдæ цал æмæ цал адæймаджы амæлы нозты аххосæй! Цæвиттонтæ ис дарддæр дæр æрхæссæн. Уымæ гæсгæ, уæ хæстæг кæнæ зонгæмæ нозтмæ лæмæгъдзинад бафиппайдтат, зæгъгæ, уæд æм иуварсæй ма кæсут, фæлæ йын баххуыс кæнут æмæ йæ фæхонут специалистмæ.
Кæй зæгъын æй хъæуы, кæддæр алы адæймаг дæр нозтæй фæхъæстæ вæййы. Æмæ йæ иуæй-иутæ ныууадзынц фыццаг агуывзæ баназыны фæстæ, чидæртæ та йæ адарддæр кæнынц, чи та дзы искуы иу хатт аназы, исты цины хъуыддаг куы вæййы, уæд. Аназыны цаутæ цалынмæ стæм уой, уæдмæ баназыны фæстæ дыккаг бон адæймагæн нозт æнад у, зæгъгæ, афтæ цалынмæ уа, уæдмæ дзы зæрдæхсаинагæй ницы ис. Фæлæ нуазын арæхæй-арæхдæр куы райдайа, зæгъæм, алы фæлладуадзæн бон дæр куы нуаза, æмæ йæ куыстмæ цæуын хъæуы, кæнæ йæм æхца нал ис, кæнæ йæм йæ бинонтæ загъд кæнынц, зæгъгæ, йæ нозт æрмæстдæр уый тыххæй куы уадза, уæд ацы ран дзурæн ис, адæймаг алкоголизмы 1-аг къæпхæнæй рынчын кæй у, ууыл. Ахæм адæймаг йæ низыл фылдæр хатт нæ сæтты, æз иннæтæй арæхдæр нæ нуазын, зæгъгæ, ууыл лæуд вæййы, цæвиттонæн та æрхæссы йæхи хуызæтты, «бирæ чи нæ нуазы», ахæмты.
Адæймаг цалдæр къуырийы кæнæ цалдæр мæйы дæргъы алы бон дæр куы нуаза, аф-тæмæй йын нозт æнад куы нæ кæна, уæд ацы ран ныхас цæуы алкоголизмы 2-аг къæпхæныл. Адæймаг райдайы нуазын боны дыккаг æмбисы, изæрырдæм, æмæ раздæр нуазы бирæгæйттæй, дарддæр та нозты бæрц фæкъаддæр кæны, йæ расыг куыд нæ цæуа æмæ иудадзыгдæр нозтджын куыд уа, афтæ. Фæлæ нозтæй ахæм рынчынæн дæр вæййы «рухс» бонтæ, ома, адæймаг нал фæнуазы, йе ‘хца куы фæвæййынц кæнæ йе ‘нæниздзинадмæ гæсгæ йæ бон куы нал вæййы, уæд. Фæлæ йæм уæддæр фæфæнды ануазын. Нозтимæ цыдæриддæр баст уа, уый цæуы йæ зæрдæмæ. Йæ хуыздæр æфсæнттæ сты: «дохтыртæ дæр æй амонынц», кæнæ та «мæ фыды фыд дæр нуæзта æмæ тынг хорз фæцард» æмæ æндæр ахæмтæ. Уый хыгъд, нуазыны хъуыддаг цыдæриддæр къуылымпы кæны, зæгъæм, йæ бинонтæ йæм хыл кæнынц кæнæ йæ йæ куыст хъыгдары, уыдæттæ та йæ зæрдæмæ нæ цæуынц.
Уæдæ адæймаг суткæйы дæргъы æхсæвæй-бонæй æнæ нозт нал фæразы æмæ йæ нозт æппындæр нал цæуы, зæгъгæ, уæд ацы ран дзурæн ис алкоголизмы 3-аг къæпхæныл. Раздæр-иу куыд уыд, афтæ нозтæй йæ зæрдæ ныр нал хæццæ кæны, уымæн æмæ организм сахуыр карз нозтыл, æмæ йын марг нал у. Фæлæ ахæм адæймагæн йæ хъуыддаг хорз нæу, афтæ йæм фæкæсы, цыма уыцы уæззау уавæрæй йæ нозтæй уæлдай ницыуал фервæзын кæндзæн. Æнæ нозтæй цæрын чи нал зоны, ахæм адæймаджы æппындæр ницыуал фендавы, йæ алыварс цытæ цæуы, уыдæттæ уынгæ дæр нал кæны, æрмæст фæцардхуыз вæййы нозты хабар, исты фынджы кой куы фехъусы, уæд. Уæдæ бæрæгбонты агъоммæ та бынтон цин кæнын райдайы, уымæн æмæ йæ æмбары, бæрæгбоны алчидæр ануаздзæн æмæ йын йæ нозт цæстмæ ничи бадардзæн.
Бирæ иртасджытæ-иу сфæнд кодтой сбæлвырд кæнын, нозтмæ æмхицдзинад æмæ адæймаджы удысконд кæрæдзиимæ куыд баст сты, уый. Фæлæ уыцы бастдзинад раиртасын сæ къухы нæ бафтыд. Расыггæнаг свæййы, зæгъæм, хуымæтæг адæймаг дæр, стыр ахуыргонд дæр. Уæдæ удыскондæй аразгæ дæр нæу, адæймагæй расыггæнаг рауайа æви нæ, уый. Бæлвырд у æрмæстдæр иунæг хъуыддаг – нуазаг адæймæгтæ свæййынц кæрæдзийы хуызæн сæ бакастæй дæр, сæ уды скондæй дæр, сæ зондахастæй дæр. Æмæ уæ хæстæг кæнæ зонгæ ахæм сагъæссаг уавæры цæмæй ма бахауа, уымæй йæ бахъахъхъæндзыстут, специалистмæ йæ рæстæгыл куы бакæнат, æрмæстдæр уæд.
