«Спутник Хуссар Ирыстон»-ы пресс-центры ауагъдæуыд телехид Мæскуы – Минск – Сухум – Цхинвал ахæм темæйыл: «Æнæарæнтæ партнердзинад». Телехиды инициатор уыд Æппæтуæрæсейаг æхсæнадон-паддзахадон организаци «Союз женщин России».
Телехиды фæлгæтты мадзалы хайадисджытæ уынаффæ кодтой сылгоймæгты змæлд рæзын кæныны фадæттыл, радзырдтой сæ архайды тыххæй, банысан кодтой ныры вазыгджын дуджы сылгоймаджы ахсджиаг роль.
Телехиды Цхинвалæй хайад райстой Зассеты Жаннæ – Хуссар Ирыстоны æхсæнадон организаци «Сыл-гоймæгты лига»-йы сæрдар, Гаглойты Белæ – историон зонæдты кандидат, Ахуырад æмæ зонады министрады национ ахуырады хайады сæйраг консультант, «Сылгоймæгты лига»-йы уæнг; Гаглойты Элиса – филологон зонæдты кандидат, РХИ-йы паддзахадон университеты уырыссаг æвзаджы кафедрæйы доцент.
Зассеты Жаннæ радзырдта Хуссар Ирыстоны «Сылгоймæгты лига»-йы куысты тыххæй. Банысан кодта йæ сырæзтæй, ома, 2008 азæй фæстæмæ цы кусы æмæ йын планмæ гæсгæ кусинæгтæ цы ис, уыдæттæ. Бузныг загъта телехиды организатортæн, сæ коллегæтимæ сын ныхасы фадат кæй ис, уый тыххæй.
«Дуне æмæ сылгоймæгтыл куы дзурæм, уæд мæм афтæ кæсы, æмæ дунейы сылгоймæгтæ æмхуызон сты сæ проблемæтæй, сæ бæллицтæй. Сылгоймæгтæ хайад исынц алы фадыджы дæр. Сæрбахъуыды рæстæджы сылгоймаг æрлæууы нæлгоймаджы фарсмæ æмæ бахъахъхъæны йæ бинонты, йæ райгуырæн бæстæйы. Афтæ уыд 2008 азы Хуссар Ирыстоны хæсты рæстæджы дæр. Сылгоймæгтæй бирæтæ райстой сæ къухмæ хæцæнгарз æмæ бахъахъхъæдтой сæ райгуырæн къуым. Уыдонæй бирæтæ хорзæхджын æрцыдысты республикæйы уæлдæр хорзæх «Уацамонгæ»-йæ.
2008 азы 20 сентябры бæрæгбонон парады рацыдысты зианджын, саударæг сылгоймæгтæ дæр. Уыдон сæ зиæнтты къамтимæ иумæ рахастой, уæрæсейаг салдаттæй Хуссар Ирыстоны хъахъхъæнгæйæ чи фæмард, уыдоны къамтæ дæр – сæ иуты къухты сæ мард хъæбулты къамтæ уыд, иннæты та – уæрæсейаг салдаттæй чи фæмард, уыдоны», – банысан кодта Зассеты Жаннæ æмæ уæрæсейаг салдаттæй ирыстойнаг зæххыл чи бабын, уыдон мæдтæн бузныг загъта æмæ сын ныфс бавæрдта, сæ æдзард хъæбулты нæмттæ рох кæй нæ уыдзысты ирон адæмæй.
Зассеон радзырдта, сæ организаци волонтерон куыст дæр кæй кæны, Стыр Фыдыбæстæйон хæсты æбæрæгæй цы хæстонтæ фесæфт, уыдон агурыны хъуыддаджы. Ацы хæрзаудæн хъуыддаджы сын тынг æххуыс кæнынц ахуырдзаутæ дæр. Йæ ныхæстæм гæсгæ сын ссарын бантыст 1519 æбæрæгæй сæфт хæстоны ингæнтæ. Уымæй дарддæр ма кусынц, Гуырдзыстоны агрессийы рæстæджы æбæрæгæй чи фесæфт, уыдон агурыныл дæр.
«Ныртæккæ организаци кусы дыууæ ахсджиаг проектыл, сæ иу хуыйны «Институт исторической памяти».
Ацы проект реализаци куы æрцæуа, уæд нын уы-дзæн сæрмагонд архив. Уым уыдзæн, 1749 азæй фæстæмæ Уæрæсейæн чи лæггад кодта, нæ уыцы æмбæстæгты тыххæй информаци. Æрæмбырд сæ кæндзыстæм æндæр æмæ æндæр архивтæй.
Дыккаг проект та у бинонты традициты тыххæй. Хаст æм æрцæудзæн Алайнаг намысы кодекс. Мах бахатдзыстæм Ахуырады министрадмæ, цæмæй ирон намысыл ахуыр кæной ахуырдзауты къласæн æддейæ форматы, урокты кæнæ та æндæр мадзæлтты хуызы», – радзырдта Зассеты Жаннæ.
Банысан ма кодта, зæгъгæ, ацы пилотон проект реализаци цыд сывæллæтты цæхæрадæттæй сæ иуы æмæ йын уыд æвæрццаг эффект.
Гаглойты Белæ радзырдта, ахуыргæнджытæ-мæдтæн алыварсон æххуыс бакæныны тыххæй цы программæ цæттæ кæнынц, уый тыххæй.
Банысан кодта, зæгъгæ, бинонтæ æмæ сывæллæтты чи бæтты, уый у педагог. Ахуырадон уагдоны куы вæййы сывæллон, уæд ахуыргæнæг у йæ дыккаг мад. Педагог йæ арæхстджын архайдæй сывæллоны цайдагъ кæны хорз миниуджытыл, хæрзæгъдауыл.
Куыд бамбарын кодта, афтæмæй программæ æххæсдзæн алы фадгуытыл дæр, æнæниздзинадæй административон секторы онг. Йæ нысан у мад-ахуыргæнджыты къух фæрог кæнын, ахуырадон процессмæ фылдæр хъусдард аздахыны нысанæн.
«Мах афтæ нымайæм, æмæ ахуыргæнæг бинонты æддейæ дунейæн хъомыл кæны, йæ интерестæ, традицитæ, культурæ хъахъхъæнын йæ бон кæмæн уа æмæ сæ дарддæры фæлтæртæн чи хъуамæ адæтта, традицион ориентацийы ахæм гоймаджы. Уыцы хъомылад та хъуамæ райдайа сывæллæтты цæхæрадæттæй», – загъта Гаглойты Белæ æмæ банысан кодта, зæгъгæ, программæ здæхт у ирон адæмы традицион æргъадтæ, культурæ, æвзаг æмæ истори сæндидзын кæнынмæ.
Ацы программæйы руаджы æмархайд кæндзысты Культурæйы министрадимæ дæр, цæмæй сывæллæттæ уроктыл цы темæтæ ахуыр кæной, уыдон фидар цæуой специалон тематикон спектакльтæй.
Сывæллæттæ æндæр адæмты традицитæ æмæ культурæтимæ дæр хъуамæ зонгæ кæной, уый тыххæй сын программæйы фæлгæтты организаци цæудзысты экскурситæ.
«Ахуыргæнджыты фылдæр хай сылгоймæгтæ сты æмæ растдæр уыдоныл баст у, бинонтæ цахæм уыдзысты æмæ ахуырадон уагдон цахæм гоймаг схъомыл кæндзæн, уый. Мæнмæ гæсгæ, программæ кусын куы райдайа, уæд ын æвæрццаг эффект уыдзæн», – банысан кодта Гаглойты Белæ.
Йæ рады Гаглойты Элиса дæр радзырдта нырыккон ирон æхсæнады сылгоймаджы ролы тыххæй.
Банысан кодта, ныртæккæ дунейы, уæлдайдæр та Æввахс Скæсæны цы æвирхъау цаутæ цæуы, уыдон алкæуыл дæр кæй æндавынц.
«Нæ тыхтæ хъуамæ баиу кæнæм æмæ бакусæм, сабырадон диалогæн чи фæахъаз уыдзæн, æмæ национ традициты æмæ бинонты æргъадтæ чи бахъахъхъæндзæн, ахæм иууон программæйыл. Уырны мæ, уый нæ къухы бафтдзæн», – загъта Гаглуыен æмæ банысан кодта сылгоймæгты æхсæнадæмон форумты Хуссар Ирыстоны хайадисты æнæмæнгхъæуындзинад.
Мадзал уыд цымыдисон æмæ хъæуæг.
ОСИАТЫ Индирæ
