Хуссарирыстойнаг чысыл аивадуарзджытæн æхсызгон хабар. Цæгат Ирыстон-Аланийы Сывæллæтты æмæ фæсивæды паддзахадон театр «Саби» фондз боны æмгъуыдмæ гастролон балцы ис Цхинвалы. Театры артисттæ сæ курдиат æвдисдзысты сæ хъæздыг репертуарæй цалдæр спектаклы.
Цæгатирыстойнаг театр «Саби» Хетæгкаты Къостайы номыл паддзахадон драмон театры сценæйыл сæ фыццаг спектакль «Ацæмæзы диссаджы уадындз» равдыстой 16-æм апрелы нæ республикæйы скъоладзау фæсивæдæн. Спектакль æвæрд у Нарты кадджыты бындурыл мадæлон æвзагыл æмæ нæ чысыл аивадуарзджытæн уыдис цымыдисон. Рæзгæ фæлтæр федтой Ацæмæзы тыххæй фæзминаг цау æмæ йæ сæ зæрдыл дардзысты.
Театр «Саби»-йы аивадон разамонæг Гæлæуты Аслæнбег нын куыд фехъусын кодта, уымæ гæсгæ сæ гастролты рæстæджы фæнд кæнынц куыд ирон, афтæ уырыссаг æвзагыл спектакльтæ равдисын хуссарирыстойнаг æрыгон театрдзаутæн.
«Махæн стыр æхсызгон у, радон хатт Хуссар Ирыстоны гастролон балцы кæй стæм, уый. Аивады фæрцы фидар бындур æвæрд цæуы дыууæ республикæйы æхсæн хæлар æмæ æфсымæрон ахастытæн. Нæ театр раздæр арæхдæр цыдис Хуссар Ирыстонмæ æмæ-иу районтæ æмæ хъæуты æвдыстам спектаклтæ. Режиссер Хъæцмæзты Ацæмæзы æвæрд «Ацæмæзы диссаджы уадындз» спектакль ма дыккаг бон дæр равдисдзыстæм республикæйы культурæйы хæдзары. Уымæй дарддæр ма республикæйы скъолаты æмæ рæвдауæндæтты артисттæ уырыссаг æвзагыл равдисдзысты Михаил Садовскийы пьесæмæ гæсгæ æвæрд спектакль «Терешечка». Ацы спектаклы æвæрæг режиссер у Цæгат Ирыстон-Аланийы аивæдты сгуыхт архайæг Саламты Наталья», – радзырдта нын Гæлæуты Аслæнбег.
Гæлæуы фырт ма банысан кодта куклæты театр æнæмæнгхъæуæг кæй у сывæллæтты ахуыр-хъомыладон фарстаты хъуыддаджы: «Куыд зонæм, афтæмæй Хуссар Ирыстоны паддзахадон театр чысыл аивадуарзджытæн сæвæры спектакльтæ, фæлæ ам нæй куклæты театр æмæ сывæллæтты та рагацау фæхъæуы зонгæ кæнын театралон аивадимæ. Уыцы фадат æмæ гæнæнтæ ис куклæты театртæ æмæ æрыгон сценæмæкæсджыты театртæн, уымæн æмæ сæ бон у æрбацæуын рæвдауæндæттæм, скъолатæм æмæ бынаты къаннæг сценæты дæр спектакльтæ равдисын».
Театр «Саби»-йы аивадон разамонæг ма зæрдыл æрлæууын кодта, бирæ рæстæджы фæстæ Цхинвалмæ сæ гастролон балцытæ кæй сног кодтой 2018 азæй. Уæд сæ фæндыд, цæмæй гастролты Хуссар Ирыстонмæ цыдаиккой афæдз дыууæ хатты – уалдзæг æмæ фæззæджы, фæлæ сæ бахъыгдæрдта инфекцион низ коронавирус. Ныр та нæм ногæй фæуазæг сты æмæ сын сæ арæхстдзинадæн аивадуарзджытæ аргъ кæндзысты 20-æм апрелмæ. Дзæуджыхъæуы паддзахадон театры программæмæ гæсгæ, артисттæ хуссарирыстойнаг æрыгон театрдзаутæн æвдисдзысты бон цалдæр спектаклы.
Театр «Саби»-йы историйæ
Сывæллæтты æмæ фæсивæды паддзахадон театр «Саби» ис Цæгат Ирыстоны сæйраг горæт Дзæуджыхъæуы. Зындгонд куыд у, афтæмæй йæ агъуыст арæзт æрцыд 19-æм æнусы кæрон. «Саби»-йы агъуыстæн ис ахсджиаг историон, культурон æмæ архитектурон ахадындзинад. Сценæйыл дзы адæймаг актерты бæсты фæархайынц куклæтæ. Театры репертуар у хъæздыг æмæ алыгъуызон, ис дзы æхсай спектаклæй фылдæры бæрц. Спектакльтæ æвæрд цæуынц ирон æмæ уырыссаг æвзæгтыл. Фæстаг рæстæджы, растдæр зæгъгæйæ та дæсгай азтæ, иронау æвæрд спектакльты нымæц фæкъаддæр. Театры фыццаг спектакль уыдис «Колобок».
Театрæн йæ бындур æвæрд æрцыдис 1940 азы июны мæйы æмбисы. Йæ саразыныл зæрдиагæй бакуыстой, Боциты Барон, уырыссаг драмон театры актер А. Дуганский æмæ йе ‘мархайджытæ Е. Самсоненко æмæ Бататы М., стыр энтузиаст К. Волкова. «Саби»-йы фыццаг актертæ: З. Евстигнеева-Киселева, Е. Печуркина-Зубина, О. Терехова, Е. Ядыкина, Н. Дмитриева, В. Моргунов, нывгæнæг Е. Айвазов æмæ бирæ æндæр сфæлдыстадон адæймæгтæ.
Райдианы ацы культурон уагдонæн уыдис уырыссаг куклæты театры статус, ома, спектакльтæ дæр æвæрд цыдысты уырыссаг æвзагыл. Уый фæстæ бахъуыдис æвæрын спектакльтæ ирон театрдзаутæн, фæлæ республикæйы нæ уыдис, иронау чи куыстаид, ахæм куклæты дæсны актертæ. Уый хынцгæйæ, 1956-æм азы Дзæуджыхъæуы аивæдты ахуыргæнæндоны байгом куклæты актерты кæм ахуыр кодтой, ахæм студи. Йæ фыццаг дæс рауагъдоны систы ирон куклæты театры рæбинæгтæ. Афтæмæй иу агъуысты кусын райдыдтой дыууæ труппæйы: ирон æмæ уырыссаг.
Æндæр æмæ æндæр азты театры куыстой режиссертæ В. Ткаченко, Н. Терский, С. Федорович, Цæлыккаты М., Мæхъиты И., Дауыраты З., æмæ æндæртæ. Адæмæн хорз зындгонд уыдысты нывгæнджытæ Е. Айвазов, М. Лысов, О. Малтызова, А. Чеботарев, Б. Митрофанов, Хетæгкаты М., æмæ æндæртæ.
Театр йæ хорз куыст æмæ архайды тыххæй хорзæхджын æрцыд паддзахадон хорзæхтæй, афтæ ма цалдæр хатты ссис æппæтцæдисон, æппæтуæрæсейаг æмæ æхсæнадæмон фестивалтæ æмæ конкурсты лауреат æмæ дипломант. Стыр Фыдыбæстæйон хæсты рæстæджы «Саби»-йы артисттæ æфсæддон госпиталты æвдыстой спектакльтæ æмæ-иу бирæтæ сæ архайды тыххæй хорзæхджын æрцыдысты майдан «За доблестный труд»-æй.
Ацы аз театрыл æххæст кæны 84 азы, уыдон сты сæ кадджын кары æмæ дарддæр кæнынц сæ хистæрты фæрнджын æмæ хæрзиуæгон хъуыддаг. Цы сфæлдыстадон фæндагыл лæуд сты, уый у ирон национ культурæйы размæцыд æмæ Ирыстоны фидæны фæлтæры хъомылады хъуыддагæн æмæ сын нæ газеты редакци дæр арфæ кæны.
Коцты Еленæ
