85 аздзыдæй йæ цардæй ахицæн, гом космосмæ фыццаг хатт чи рахызт, уыцы легендарон космонавт Алексей Леонов. Уый райгуырд 1934 азы 30 майы Кемеровойы областы Листвянкайы хъæуы.
1960 азы тæхæг Алексей Леоновы райстой советон космонавтты фыццаг къордмæ. 1965 азы 18-19 марты Павел Беляевимæ космосон нау «Восход-2»-йы фыццаг хатт атахт космосмæ. Уыд дыккаг пилот. Уæд Леонов космонавтикæйы дунеон историйы сарæзта фыццаг рахызт гом космосмæ, космосон науæй ахызт фондз метры дæрддзæгмæ æмæ æнæ шлюзон камерæйæ гом космосы фæцис 12 минут æмæ 9 секунды. Ацы цауæй райдыдта космосы адæймаджы архайды ног здæхт. Стыр лæгдзинад равдыста уæд Алексей. Гом космосы йæ скафандр ныддымыст æмæ ма наумæ тыххæйты баирвæзт. Иу суткæ æмæ дыууæ сахатæй чысыл фылдæр йедтæмæ нæ фесты Павел Беляев æмæ Алексей Леонов космосы. Зæххыл æрбадыны размæ ма космонавттыл сæмбæлд ноджыдæр иу æнамонд цау, фехæлд ориентацийы автоматон системæ æмæ Беляев нау æрбадын кодта къухæй архайгæйæ, уымæй дæр горæт Пермæй 180 километры цæгатырдæм, иу метр æмæ æрдæг мит кæм уыд, уым – урайлаг тайгайы. Тархъæды уыцы уазалы космонавттæ фесты дыууæ æхсæвы, æцæг сын æрæппæрстой хъарм уæлæдарæс æмæ хæлцадон продукттæ. Æрмæст сæм æртыккаг бон бахæццæ сты ирвæзынгæнджытæ лыжæтыл. Вертолет кæм æрбадтаид, ахæм æрдуз дæр дзы кæй нæ уыд, уымæ гæсгæ ирвæзынгæнджыты бахъуыд, «Восход» кæм æрбадтаид, уым хъæд ныццæгъдын. ТАСС та уыцы бонты хъусын кодта, зæгъгæ, дам, нау æрбадт фæсауæрцон районы.
Атахт æнтыстджынæй кæй сæххæст æмæ космонавттæ лæгдзинад æмæ хъæбатырдзинад кæй равдыстой, уый тыххæй сын 1965 азы 23 марты лæвæрд æрцыд Советон Цæдисы Хъайтары нæмттæ. 1965-1969 азты Леонов уыдис, Мæйы алыварс æрзилыны æмæ йыл æрбадыны тыххæй советон программæ сæххæст кæнынмæ йæхи чи цæттæ кодта, уыцы советон космонавтты къорды. Фæлæ 1965-1968 азты америкæйæгтæ фæразæй сты уыцы хъуыддаджы æмæ программæ ивд æрцыд.
1968 азы Алексей Леонов каст фæци Н.Е.Жуковскийы номыл Æфсæддон-уæлдæфон инженерон академи. 1969 азы 22 январы космонавт Алексей Леонов уыдис, Виктор Ильин Брежневы марынмæ куы бахъавыд, уæд цы автомобиль фехста, уым. Космонавтыл ницы æрцыд. Дыууæ фыдбылызæй аирвæзыны фæстæ йæм æнхъæлмæ каст æртыккаг. Фæлæ та ацы хатт дæр, куыд фæзæгъынц, йæ амонд скуыста. Хъуыддаг уыд афтæ. 1971 азы уыдис космосон нау «Союз-11»-ы сæйраг экипажы командир, кæцыйы сконды уыдысты Валерий Кубасов æмæ Петр Колодин. Фæлæ атæхыны размæ медицинон къамис Кубасовы æнæниздзинадмæ фау кæй æрхаста, уымæ гæсгæ экипаж баивтой æмæ атахтысты дублертæ Георгий Добровольский, Владислав Волков æмæ Виктор Пацаев. Атмосферæмæ бахизыны рæстæджы æрцыд фыдбылыз. Космонавттæ фæрæдыдысты æмæ байгом кодтой герметизацийы клапан. Нау æрбадт сплангонд бынаты, фæлæ æртæ дæр фæмард сты.
Алексей Леонов дыккаг хатт космосмæ атахт 1976 азы июлы. Орбитæйы куыстой фондз суткæ 22 сахаты æмæ 30 минуты дæргъы. Уый уыд дунеон проект. Космосмæ советон «Союз-19» атахт Алексей Леонов æмæ Валерий Кубасовимæ æмæ америкæйаг «Аполлон» та – æртæ астронавты – Томас Стаффорд, Дональд Слейтон æмæ Вэнс Брандимæ.
Авиацийы инæлар-майор Алексей Леонов уыд Советон Цæдисы дыууæ хатты хъайтар, хорзæхджын уыд бирæ паддзахадон хорзæхтæй.
УФ-йы Президент Владимир Путин номдзыд космонавты амæлæты фæдыл мæсæллæйы телы банысан кодта, зæгъгæ, Леонов космос басæттыны историйы ныффыста легендарон фæрстæ.
Алексей Леонов цард Мæскуыйы. Космосы легендæйы йæ фæстаг фæндагыл ахизын кæндзысты абон, 15 октябры. Ныгæд æрцæудзæн Мытищиты Федералон æфсæддон мемориалон уæлмæрды.
ДЖИОТЫ Екатеринæ
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.