Биджелты Алинæ йæ сабибонтæ арвыста Дзæуджыхъæуы. Чысылæй фæстæмæ цымыдис кодта фæсарæйнæгты цардуагмæ. Фæсарæнты цард æм каст тынг цымыдисон. Æвæццæгæн, уымæ гæсгæ равзæрста Цæгат Ирыстоны паддзахадон университеты фæсарæйнаг æвзæгты факультет дæр. Æнтыстджынæй университет каст фæуыны фæстæ кусын райдыдта Иугонд Нациты баиугæнды. «1997 азы ацыдтæн мæ куысты фæдыл фæсарæнтæм, нырма Камбоджумæ, уый фæстæ та – Косовомæ хæсты рæстæджы, Македони, Сербимæ. Тынг хъæздыг фæлтæрддзинад райстон адæймаджы бартæ хъахъхъæныны фæдыл.
Балканты фæстæ куыстон ИНО-йы Пакистаны, уый фæстæ та – Кенийы. ИНО-йы куыст афтæ у, æмæ хъуамæ цæуай æмæ кусай æндæр æмæ æндæр бæстæты. Уыцы иурæстæджы ма каст фæдæн Лондоны магистратурæ, æхсæнадæмон барты профессийы фæдыл. Мæ цардæмбалимæ иумæ куыстам ИНО-йы; уыдыстæм Палестинæйы, стæй та куыстам Римы. Æртæ азы Италийы бакусыны фæстæ аскъуыддзаг кодтам, фæстæмæ Африкæмæ æрбаздæхыны тыххæй. Ам нæ зæрдæмæ тынг цæуы. Æмæ ныр авд азы стæм Кенийы. Æз дарддæр дæр кусын ИНО-йы. Афтæмæй 27 азы цæрын фæсарæнты», – радзырдта Биджелты Алинæ.
Йæ ныхæстæм гæсгæ, Кени у зæрдæмæдзæугæ бæстæ, Африкæйы иууыл размæдзыдæр бæстæтæй иу, Африкæйы арабаг бæстæты æнæ банымайгæйæ. «Кени рæзы динамикон æгъдауæй æмæ у централон базæ æппæт дунейæ æхсæнадæмон бирæ компанитæ æмæ организацитæн. Кенийы столицæ Найробийы ис бирæ минæварадтæ æмæ дипломатон мисситæ æппæт дунейæ. Кени у гом бæстæ алкæмæндæр. Кæй зæгъын æй хъæуы, ам ис йæхи цухдзинæдтæ дæр, куыд, зæгъæм, æппæт æмвæзадты тыхджын коррупци, æмæ бирæ хатт афтæмæй кусын зын вæййы. Фæлæ иумиагæй сисгæйæ, Кени у тынг æнцонвадат æмæ динамикон бæстæ. Мах Найробийы хонæм африкæйаг Нью-Йорк, уый у мигрантты йæхимæ чи æлвасы, ахæм горæт. Ам фембæлæн ис дунейы æппæт бæстæтæ æмæ конфесситы адæймæгтæн. Кæй зæгъын æй хъæуы, Найробийы алы бæстæтæй адæм кæй сты, уымæ гæсгæ дзы ис дунеон къæбицы алыгъуызондзинад. Ам ис хорз бынæттæ сæрибар рæстæг арвитынæн, ресторантæ, клубтæ. Кенийы тынг нæ фаг кæнынц культурон мадзæлттæ, номхуындæй, театртæ, равдыстытæ, концерттæ…
Найробийæн æддейæ гæнæн ис хорз рæстæг арвитынæн сафариты кæнæ Индийаг океаны донбылгæрæтты. Кенийы тынг бирæ ис тобæгонд бынæттæ, хъæддаг æрдзæн аргъ кæнынц æмæ хъахъхъæд цæуы. Браконьерты гæнæн ис, æмæ сæ максималон æгъдауæй бафхæрой. Национ паркты ис эксклюзивон сервис æмæ лæггад кæныны бæрзонд æмвæзад, стыр уæздандзинад», – дзуры Биджелты Алинæ.
Африкæйаг паддзахады æрдзы тыххæй дзургæйæ, ирон сылгоймаг банысан кодта йæ диссаджы рæсугъддзинады тыххæй. «Ам фенæн ис кæлæнгæнæг æрдзы æппæт хуызтæн, хъæддаг цæрæгойтæн æмæ æнæферохкæнгæ пейзажтæн. Æмæ Индийаг океан та – урс змис æмæ кокосон пальмæтæ. Кенийаг пляжтæ сты Занзибара æмæ Сейшельскаг сакъадахты пляжты хуызæн æмæ сæхимæ æлвасынц тынг бирæ туристты. Уыимæ банысан кæнын хъæуы уый дæр, æмæ Кенийы туризм кæй у тынг зынаргъ. Бæстæйы экономикæ арæзт у туризм æмæ бизнесыл æмæ уымæ гæсгæ æргътæ дæр сты бæрзонд. Иннæ ‘рдыгæй та, уый фадат дæтты, цæмæй бæстæмæ бирæ туристтæ ма цæуой æмæ зиан ма хæссой æрдз æмæ экосистемæйæн. Уый фидæнæн у тынг ахсджиаг фактор. Бæстæйы адæм сты хъарм, уазæгуарзон æмæ алыхатт дæр зæрдæхæлар ахаст равдисынц туристтæм, уазджытæм. Кенийæгтæ хъæрæй дæр нæ дзурынц, алыхатт дæр сæ цæсгомыл хъазы мидбылхудт. Африкæйы сывæллæттæ цæмæдæр гæсгæ сты сабыр, къулыбадæг, тæргæйттæгæнаг не сты», – зæгъы Биджелаты Алинæ
Уыимæ бæстæйы вазыгджындзинæдтæ ис эмигранттæн. «Кени у æххæстæй капиталистон бæстæ, социалон структурæтæ дзы нæй. Цæрыны бар – гæххæтты тыххæй стыр æхцатæ хъæуы бафидын, æмæ туристон визæтæ та дæттынц æрмæстдæр æртæ мæймæ. Æмæ алы хатт бахъæуы бæстæйæ ацæуын визæ сног кæныны тыххæй. Куыст ссарыны тыххæй хъæуы гæртам бафидын. Куысты бар лæвæрд цæуы цыбыр æмгъуыдмæ. Афтæмæй кенийæгтæй бирæтæ ацæуынц арабаг бæстæтæм кусынмæ, бæстæмæ та кусæг тых нæ цæуы. Кенийы хъалонтæ сты бæрзонд, уымæн æмæ бæстæ дары бирæ хæстæ практикон æгъдауæй æппæт дунеон финансон структурæтæй. Адæм ам аргъ кæнынц бинонты традицион æргъадтæн. Ацы традици сын ирон адæмимæ æмхуызон у. Æндæр хъуыддæгты мах стæм бынтон æндæргъуызон», – банысан кодта уый.
Биджелты чызг куыд загъта, афтæмæй фидæны гæнæн ис æмæ æрæздæха йæ Райгуырæн бæстæмæ. «Æвзонг адæймаг фæтырны дуне фенынмæ, йæ энерги цы фæкæна, уый нæ фæзоны, алцыдæр æй цымыдис фæкæны. Æз куыстон æмæ бабæрæг кодтон бирæ бæстæтæ. Федтон бирæ алыгъуызон культурæтæ. Фæлæ, æрцæуы ахæм рæстæг æмæ адæймаджы бафæнды исты пайдатæ йæхицæн дæр æмæ æхсæнадæн, йæ адæмæн, йæ Райгуырæн бæстæйæн æрхæссын. Мæн дæр фæнды мæ фæлтæрддзинадæй спайда кæнын ме ‘мтуг ирон адæмы хæрзиуæгæн», – банысан кодта Биджелты Алинæ.
Нæ уацх.
