Энергетикæ у нæ бæстæйы ахсджиаг экономикон æмæ социалон къабаз. Энергетикты куыст зын æмæ бæрнон у. Уыдон афæдзы алы афон дæр боныгъæдмæ нæ кæсгæйæ, ифтонг кæнынц паддзахады электроэнергийæ.
РХИ-йы энергетиктæ æппынæдзух сты сæ куысты уæлхъус æмæ архайынц, цæмæй æнæфескъуыйгæйæ цæрджытæм хæццæ кæна электроэнерги.
Сæ куысты фæдыл мах ныхас кæнæм РХИ-йы Паддзахадон унитарон куыстуат «Энергоресурс»-ы сæргълæууы Гæбæраты Аланимæ.
– Æрæджы нæ республикæйы цæрджытæ иу бон баззадысты æнæ электроэнергийæ. Ахæм цаутæ уыд ивгъуыд азы дæр. Уæд дзырд цыд, зæгъгæ, æнæмæнг саразын хъæуы резервон электрохахх, цæмæй аварийы рæстæджы республикæйы цæрджытæ зындзинæдтæ мауал æвзарой…
– Ныртæккæ цæуынц цæттæгæнæн куыстытæ, цæмæй Рукъы тъунелыл уагъд æрцæуа, йæ дæргъ 110 километр кæмæн уыдзæнис, ахæм уæлæмхас элктрохахх. Йæ арæзтадмæ æрæвналдзыстæм ног азы.
Куыд зонæм, афтæмæй республикæ электроэнерги исы Уæрæсейæ. Æнæкъуылымпы элекроифтонгадæн ног резервон электроадæттæн хахх саразын кæй хъæуы, уыцы фарстыл уынаффæ цыд социалон-экономикон æмгуыстады фæдыл Æхсæнхицауадон къамисы рабадты. Мах бакуыстам æхсæз проектыл, уыдонæй иууыл æнцонвадатдæр у тъунелыл кабель ауа-дзын. Уымæн æмæ йыл не ‘ндавдзæнис æвзæр боныгъæд. Боныгъæд, уæлдайдæр та зымæгон рæстæджы, свæййы электроэнергийы ахицæны иууыл арæхдæр аххосаг. Цæрджыты бахъæуы æнхъæлмæ кæсын дæргъвæтин рæстæджы, цалынмæ цалцæггæнджытæ цæгат кæнæ хуссар фарсæй фæхæццæ вæййынц аварийы бынатмæ æмæ йæ аиуварс кæнынц, уæдмæ. Зымæгон бонты Дзомагъы æфцæг вæййы зынвадат, тæссаг дзы у зæйтæ æрцæуынæй дæр. Афтæ зæгъæн нæй, ома, электрохызæджы кусджыты аххосæй аскъуыйынц электротелтæ. Сæрдыгон рæстæг мах бакæнæм профилактикон куыстытæ, бацæттæ сæ кæнæм, фæлæ уæззау, хуылыдз миты нæ бауромынц телтæ.
– Инвестпрограммæйы фæлгæтты нæ республикæйы районты цæуы электрохызæгты модернизаци. Уый фæдыл мадзæлттæ куыд æххæст цæуынц ацы аз?
– Уыцы мадзæлтты æххæстгæнæг у РХИ-йы Арæзтад æмæ архитектурæйы министрад. Ацы аз куыстытæ æххæст цыдысты Дзау æмæ Ленингоры районты. Ацы куыстытæ арæзт цæуынц комплексонæй зæронд электрохæххыты баивын, электротрансформатортæ сæвæрын, цæрджыты хæдзæртты электронымайæнтæ сæвæрын. Ленингоры поселочы æмткæй ивд æрцыдысты зæронд цæджындзтæ. Сæвæрдтам 4 трансформаторы. Дзауы районы дæр электроцæджындзтæ ивд æрцыдысты райцентр æмæ Къуайсайы горæты. Æмткæй электроэнергийы хахх ивæзт æрцыд 33 километры. Абоны бон мах практикон æгъдауæй сæххæст кодтам 2019 азы нын планмæ гæсгæ цы куыстытæ бакæнинаг уыдысты, уыдон.
2020 азы Инвестпрограммæйы фæлгæтты та арæзт æрцæудзысты, Знауыры районы ма нын цы бакæнинаг куыстытæ ис, уыдон. Бахъаты хъæу, Зиулет, Хундисубаны хъæуты дæр хъавæм электроцæджындзтæ раивынмæ. Æнгæс куыстытæ бакæндзыстæм Цхинвалы район Хелцуа, Сатихъар æмæ Наниаурийы хъæуты.
Электрохæххытæ ивыны æмрæнхъ ацы аз горæты иуæй-иу уынгты баивтам газы хæтæлтæ дæр. Коцты Грийы, Джыгкайты æмæ Коцты фырты уынгтыл газы хæтæлтæ уагъд æрцыдысты зæххыбынты.
– Тагъд фидар æрцæудзæн 2020-22 азты Инвестпрограммæ дæр. Энергетикæйы фадыджы уырдæм цы мадзæлттæ хаст æрцæудзæн?
– Фæстаг дыууæ азы махæн бирæ куыстытæ бантыст бакæнын. Фæлæ уæддæр нырма бирæ электрохæххытæ ис реконструкцикæнинаг. Уыдон номхыгъд мах бавдыстам ног Инвестпрограммæмӕ. Фæлæ нын кæцы мадзæлттæ райсдзысты уый бæлвырд нæ зонæм. Хицауад равзары иууыл актуалондæр æмæ фыццаграды кæй бакæнын хъæуы, ахæм куыстытæ.
Инвестпрограммæйы фæлгæттæй дарддæр «Энергоресурс» хисæрмагонд фæрæзтæй бакæны æндæр куыстытæ дæр. 2019 аз нæ зæрды ис Цхинвалы районы Залда æмæ Монастъеры хъæуты планон куыстытæ бакæнын. Уым цалдæр азы размæ æрæвналдтам трасформатортæ монтаж кæнынмæ, фæлæ бæрæг аххосæгтæм гæсгæ куыстытæ кæронмæ нæ фесты. – Дзауы районы Къозы хъæуы нырма пайда кæнынц цырагъы рухсæй. Ис ма ахæм хъæутæ Хуссар Ирыстоны?
– Къозы хъæумæ электроны хахх бауадзыны проблемæ ис, фæндаджы æдзæллаг уавæры аххосæй. Хъæу-мæ цы фæндаг цæуы, уый у зынвадат, электроцæджындзтæ баласыны фадат æм нæй. Ныртæккæ бæрзонд хæххон хъæутæй Къозæй дарддæр иннæтæ сты электриофикацигонд. Электроны рухс æрмæстдæр нæй ахæм хъæуты цыран бынтондæр нæй цæрджытæ. Æцæг ахæм хъæутæй алидзæг æмбæстæгтæ, ныууадзынц куырдиæттæ, ома, нын нæ хъæутæм дæр рухс æрбауадзут, цæмæй, дам, сæрдыгон бонты уæддæр цæуæм нæ фыдæлты уæзæгмæ.
– Рухс æмæ газы фиддонтæ куыд фыст цæуынц?Фаронмæ Абаргæйæ уавæр фæхуыздæр?
– Фæстаг 10 мæйы фиддонты бæрæггæнæнтыл дзургæйæ, цæрджытæ хуыздæр фидын райдыдтой сæ фиддонтæ. Стыр хæстæ кæуыл ис электроэнерги æмæ газæй, ахæм æмбæстæгты хъуыддæгтæ мах арæх адæттæм тæрхондонмæ. Тынг нын æххуыс кæнынц прокуратурæ æмæ тæрхондоны пъырыстыфтæ дæр. Ныр Уæрæсейы раз нæ хæстæ бæрæг фæкъаддæр сты.
– Куыд бацæттæ кодта йæхи ГУП «Энергоресурс» хъармгæнæн сезонмæ?
– «Энергоресурс»-ы бæрны ис горæты 48 хъæрмгæнæны. Уырдæм хауынц бюджетон сферæйы уагдæттæ иумæйаг ахуыргæнæндæттæ, рæвдауæндæттæ, министерадтæ æмæ ведомствотæ. Уыдон иууылдæр кусынц штатон режимы.
– Рухс æмæ газы тарифтæ 2020 азы фæфылдæр уыдзысты?
– Хицауад хъавы электроэнерги æмæ газы фиддонты аргъ фæфылдæр кæнынмæ. Æрмæст бюджетон æмæ коммерцион уагдæттæн. Цæрджытæн сæ тарифтæ баззайдзысты, куыд сты, афтæ.
УАЗÆГТЫ Марфа
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.