Майы мæйы кæрон куыд æппæт Уæрæсейы, афтæ Хуссар Ирыстоны дæр æрвылаз иумиагахуырадон скъолаты ахуырдзау фæсивæдæн айзæлы традицион фæстаг дзæнгæрæг. Ацы бæрæгбонмæ уæлдай тынгдæр æнхъæлмæ кастысты, скъола чи фæуд кæны, уыцы рауагъдонтæ. Фæндыд сæ традицимæ гæсгæ хæрзбон зæгъын се скъолатæ æмæ ахуыргæнджытæн. Фæлæ дунейыл коронавирус кæй апарахат, уымæ гæсгæ расидтысты дæргъвæтин карантин æппæт бæстæты дæр. Куыд нæ республикæйы столицæйы, афтæ районты дæр дарддæр дæр мадзæлттæ ист цæуынц, цæмæй коронавирусон инфекци ма сытынг æмæ апарахат уа æмæ нæ адæм сæхи бахизой ацы низæй.
Ацы ахуыры азы фæуды Дзауы районы бæрæгбонон традицион линейкæты сæ уарзон скъолатæ æмæ зынаргъ ахуыргæнджытæн хъуамæ хæрзбон загътаиккой 41 рауагъдоны. Бирæ рæвдауæн æмæ арфæйаг ныхæстимæ та фæндараст хъуамæ æрцыдаиккой ацы фæлтæр дæр. Фæлæ сын скодта ахæм дуг æмæ рæстæг. Сæйраджыдæр дзырд цæуы адæмы æнæниздзинадыл, кæцы абон бирæбæрцæй аразгæ у нæхицæй æмæ нæм уæд сомбон æнхъæлмæ кæсынц бирæ рæсугъд бæрæгбонтæ, уæдæ цы. Ууыл архайы нæ республикæйы къухдариуæгад æмæ сын хъæуы æххæст кæнын сæ домæнтæ.
Дзауы районы карантины рæстæджы ахуыры процесс куыд цыдис æмæ йæ куыд балхынцъ кодтой, цавæр проблемæтимæ æмбæлдысты æмæ скъоладзау фæсивæд цы предметтæй уыдысты сæрибаргонд æмæ æндæр ахæм фарстыты фæдыл махæн бæстондæрæй радзырдта районы администрацийы ахуыры хайады сæргълæууæг Битеты Мария. Уый куыд банысан кодта, афтæмæй фыццаг хатт скъолатæ рахызтысты интернеты руаджы дистанцион ахуырмæ æмæ ахуыры ахæм метод та æвзæрын кæны проблемæтæ, цæттæ йæм кæй нæ уыдысты, уый тыххæй. «Ахуыры аз, уæлдайдæр та йæ дыккаг хай, скъолатæн уыдис зынвадат. Карантин куы бакодтой, уæд нæ республикæйы Ахуырад æмæ зонады министрады амындмæ гæсгæ нæ бæстæйы скъоладзаутæ дæр ахуыр кодтой интернеты руаджы, ома, дистанцион æгъдауæй. Дистанцион ахуыр куыд нæ ахуыргæнджытæн, афтæ ахуыргæнинæгтæн дæр уыдис ногдзинад æмæ нын æвзæрын кодта зындзинæдтæ, уæлдайдæр, райдианы. Фæлæ æндæр гæнæн куы нал уыдис, сывæллæттæ сæ ахуырæй фæиппæрд уыдаиккой, уымæй тас кæй уыдис, уымæ гæсгæ ахуыргæнджытæ, скъолаты къухдариуæгад нæ районы администрацийы æххуысæй бацархайдтам, цæмæйдæриддæр рæстæгыл сорганизаци кодтаиккам дистанцион ахуыр. Куыд рабæрæг, афтæмæй ахæм ахуыр сорганизаци кæнын махмæ хъæуты уыдис зындæр, горæтимæ абаргæйæ. Уый та баст у интернетимæ, техникон фæрæзтимæ. Нæ районы скъолатæм абоны онг дæр интернет уагъд нæй. Фæлæ уымæ нæ кæсгæйæ, мах æппæт дæр сарæзтам, цæмæй-дæриддæр нæ сывæллæттæ рахызтаиккой дистан-цион ахуырмæ», – зæгъы Битеты Мария. Уый ма куыд банысан кодта, афтæмæй сывæллæтты ахæм ахуыр райдыдта 26 мартæй æмæ ахуыргæн-джытæн сæ ахуыргæнинæгтимæ бастдзинад уыд Вацапы руаджы, афтæ ма пайда кодтой интернеты æндæр сайттæй.
Кæй зæгъын æй хъæуы, скъолаты ахуыргæнинæгтæй алкæмæн нæ уыд уыцы фадат, цæмæй Вацапæй пайда кодтаиккой сæ урокты рæстæджы, æмбæлон техникон фæрæзтæ сæм кæй нæ уыдис, кæнæ та бирæтæн нæ уыд интернет, йæ бафидын сæ бон кæй нæ у, уый тыххæй.
Зæгъæм, Гуфтайы скъолайы ахуыр кæнынц 19 ахуыргæнинаджы æмæ се ‘ппæтмæ дæр ис техникон фæрæзтæ. Уымæ гæсгæ сæ ахуыры процесс цыдис æнæкъуылымпыйæ. «Скъолаты боны мидæг алы къласæн дæр уагъд цыдис цыппæргай уроктæ, алкæцы урок дæр цыдис 30 минуты бæрц. Предметты номхыгъдмæ хаст не ‘рцыдысты физкультурæ, фæллойы æмæ нывкæныны уроктæ, фæлæ нæ Президенты барамындмæ гæсгæ уыцы предметты ахуыргæнджытæн дæр фыст цыдис сæ куыстмызд.
Техникон фæрæзтæй куыд ифтонг уыдысты ахуыргæнджытæ æмæ ахуыргæнинæгтæ, уый рабæрæг кодтам ахуыры рæстæджы. Зæгъæм, Къуайсайы разындис ахæм сывæллæттæ, кæцытæм дистанцион ахуырæн бынтондæр ницы уыдис техникон фæрæзтæй. Кæй зæгъын æй хъæуы, фарст уыдис скъуыддзаггæнинаг æмæ нæ районы администрацийы сæргълæууæджы фыццаг хæдивæджы æххуысæй бахатыдыстæм Къуайсайы цæрæнуатон-коммуналон хæдзарадмæ, цæмæй сывæллæттæн самал кодтаиккой сæ ахуырæн техникон фæрæзтæ. Уыдон сын балхæдтой планшет æмæ æрбаиу сты се ‘мкъласонтæм. Скъола-интернат, Гуфта æмæ Дзауы астæуккаг скъолатæн самал кодтой роутертæ æмæ сын уыдис интернетбастдзинад дистанцион ахуырæн. Ахуыргæнджытæ-иу æрбацыдысты скъолатæм, хицæн кабинеттæм æмæ-иу афтæмæй уагътой дистанцион уроктæ. Фæнды мæ зæгъын уый, æмæ нæ районы цалдæр хъæуы бынтондæр кæй нæй бастдзинад. Уыдоны нымæцы Теделет æмæ Хъемулта дæр. Теделеты цыппар ахуыргæнинагæй ахуыр кæнынц Синагуры астæуккаг скъолайы, сæ ныййарджытæ дæр уым кæй кусынц, уымæ гæсгæ-иу фыстæй райстой сæ хæслæвæрдтæ. Кæнæ та-иу сывæллæттæм сæ хæслæвæрдтæ фæхæццæ кодта скъолайы директор дæр. Уый-иу сын райста, раздæр уый размæ-иу кæй бацæттæ кодтой, уыцы уроктæ. Афтæмæй организацигонд цыдис сæ дистанцион ахуыр. Уыдис ма нæм ахæмтæ, кæцытæ пайда кодтой хуымæтæджы телефонтæй, фæлæ ахуыргæнджытæ архайдтой, цæмæй куыстаиккой семæ афтæ дæр. Уæдæ æндæр цы бакæнæм, цард нæ йæхæдæг æркодта ахæм уавæрмæ. Кæй зæгъын æй хъæуы, ацы ахуыры гъæд æндæр æмвæзадыл ис, фæлæ уæддæр хъусдарды бын уыдысты.
Зæгъын мæ фæнды уый, æмæ районы ахуыргæнинæгтæй цалдæры йедтæмæ иннæтæ иууылдæр кæй ахуыр кодтой дистанцион æгъдауæй. Иууыл хуыздæр дистанцион ахуыр срæвдз кодтой Къостайы номыл Дзауы астæуккаг скъолайы. Ацы скъолайы ахуыргæнджытæй бирæтæн ис уыцы фадат, цæмæй хæдзарæй уагътаиккой сæ уроктæ», – зæгъы районы администрацийы ахуыры хайады гæс.
Битеты Мария ма куыд загъта, уымæ гæсгæ скъолатæ канд уроктæ нæ уагътой, фæлæ ма-иу банысан кодтой дистанцион æгъдауæй бæрæгбонон мадзæлттæ. Уыдон æмрæнхъ Стыр Фыдыбæстйон хæсты фæуæлахизы боны 75 азы юбилейон бæрæгбон, афтæ ма 100 азы ирон адæмы геноцидыл кæй æххæст кæны, уыцы ахсджиаг бон дæр.
«Дистанцион ахуыр у, бар-æнæбарыйы ахуыр, æппыннæйы бæсты кæй фæхонынц, ахæм. Ахæм ахуыр у стыр зынвадат, куыд сывæллæттæн æмæ ахуыргæнджытæн, афтæ ныййарджытæн дæр, уæлдайдæр та райдиан кълæсты. Уымæ гæсгæ нæ зæрдæ дарæм, ныфс нæ ис, кæй раздæхдзыстæм фæстæмæ нæ раздæры ахуырмæ 1-æм сентябрæй. Нырма раджы у уый тыххæй пълæнттæ кæнын, фæлæ… Уæрæсейы Федерацийы æмæ фæсарæнты кæцыдæр ахуыргæнджытæ скъолаты сомбоны ахуыр уынынц онлайн-ахуыры руаджы. Æз бынтондæр разы нæ дæн уыцы хъуыдыимæ. Уымæн æмæ ахуыргæнæджы бастдзинад йæ ахуыргæнинæгтимæ цæстæй цæстмæ нырма никæцы метод баивта. Ахуыргæнæг урокыл канд зонындзинæдтæ нæ амоны, фæлæ ма хъомыл дæр кæны сывæллæтты. Скъола тынг рымысыдысты сывæллæттæ дæр æмæ ахуыргæнджытæ дæр. Мæхицæн мæ хъæбулы хъæбул хизы 5-æм къласмæ æмæ мæ æппынæдзух кæны фæрсгæ, зæгъгæ, кæд бацæудзыстæм скъоламæ. Æгæрыстæмæй, сывæллæтты цæхæрадæтты хъомылгæн-джытæ дæр æрцагуырдтой сæ ахуыр», – зæгъы Битеты Мария.
Æрæджы Президент Бибылты Анатоли куыд загъта, уымæ гæсгæ арæзт æрцæудзысты фæстаг дзæнгæрæг æмæ рауагъдон бал нæ республикæйы æппæт скъолатæн дæр. Фæлæ кæд уыдзæнис, уый нырма бæрæг нæу. Ацы хъуыддаг ахсджиаг кæй у, уый хынцгæйæ, Дзауы районы администрацийы ахуыры хайад скъолаты директортимæ баныхас кодтой, цæмæй уал фæстаг дзæнгæрæг æмæ рауагъдон балы бæрæгбонтæм цæттæ кæной онлайн-мадзæлттæ. «Кæд нæ ацы коронавирус нæ бахъыгдара, уæд нæ сывæллæттæн сараздзыстæм фæстаг дзæнгæрæджы бæрæгбон, кæннод та нæ рауагъдонты афæндараст кæндзыстæм онлайн-мадзæлтты руаджы. Уавæрæй пайдагæнгæйæ, мæн фæнды раарфæ кæнын æппæт ахуыргæнджытæн æмæ ахуыргæнинæгтæн, сæ ныййарджытæн дæр ахуы-ры аз кæй фæцис, уый сæраппонд. Мæ зæрдæ сын зæгъы, цæмæй фидарæй лæууой, фæразой ахæм зындзинæдтæн, уой æнæниз æмæ ахуыргæнинæгтæн та кæд-дæриддæр хорз æнтыстытæ цы уа сæ ахуы-ры хъуыддаджы. Мах нæ администрациимæ архайдзыстæм, цæмæйдæриддæр бахъуыды рæстæджы хуыздæр цæттæ уæм. Ныртæккæ нын нæ ахуыры цы проблемæтæ æвзæрд, уыдон аиуварс кæнæм. Дзырд цæуы ууыл дæр, цæмæй бацархайæм æмæ æппæт ахуыргæнинæгтæн дæр самал кæнæм техникон фæрæзтæ сæ ахуырæн. Уымæй дарддæр ма бахынцыд æрцыдис, цæмæй ахуыргæнджытæй техникон фæрæзтимæ кусын чи нæ зоны, уыдонæн бынаты уагъд æрцæуой курсытæ æмæ сæ фæцайдагъ кæнæм техникæйыл», – банысан кодта Битеты Мария.
Уый ма куыд радзырдта, афтæмæй ацы аз рауагъдон кълæстæн æмæ иннæ кълæстæн дæр фæлварæнтæ уагъд нæ цæудзысты. Ахуыргæнинæгтæн ахуыры æртæ семестры æмæ дистанцион ахуыры фæстиуджытæм гæсгæ æвæрд цæудзысты нысæнттæ. Рауагъдонтæн уыцы нысæнттæм гæсгæ лæвæрд цæудзысты аттестаттæ æмæ уыдонæй бацæудзысты уæлдæр ахуыргæнæндæттæм дæр.
ЦХУЫРБАТЫ Ларисæ
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.