Алы сом дæр бахардз уыдзæн нысанмæздæхтæй

Спутник-Хуссар Ирыстоны пресс-центры 9 февралы уыдис пресс-конференци  Хуссар Ирыстоны Контролон-нымайæн палатæйы сæрдар Плиты Алымбегæн.

Уый журналисттæн радзырдта ведомствойы нысаниуæджы тыххæй. Банысан кодта, зæгъгæ, Контролон-нымайæн палатæ сырæзт 2007 азы Паддзахадон контролы æмæ экономикон æдасдзинады комитеты бындурыл. Уый у Хуссар Ирыстоны паддзахадон хицауиуæгады æххæстгæнæн орган. Йæ сæйраг хæс у паддзахадон бюджеты арæзтыл, уыимæ ма, паддзахадон исад æмæ хъалонты фадыджы республикæйы закъондæттынад куыд æххæст цæуы, ууыл контроль кæнын. Радзырдта,  2023 азы йæ дæлбар куыстуаты бакæнгæ куыстыты тыххæй æмæ банысан кодта 2024 азы плæнттæ.

Загъта, зæгъгæ, 2023 азы Генералон прокуратурæйы, Паддзахадон æдасдзинады комитеты, Президенты Администрацийы, горæты администрацийы, Дзауы районы администрацийы æмæ æндæр ведомствоты домæнтæм гæсгæ Хуссар Ирыстоны Контролон-нымайæн палатæ ауагъта 27 контролон мадзалы. Уыдонæй  22-йы куыстытæ кæронмæ конд фесты, 5 та фæуынхъус сты.

Бæрæггæнæн куыстыты фæстиуæгæн сбæрæг фæткхалынæдтæ 282 милуан сомы аргъ. Уыцы суммæмæ бахаудысты, паплой цы æхцайы фæрæзтæ æрцыдысты, æр-мæст уыдон нæ, фæлæ ма æнæ нысанмæздæхтæй кæй бахардз кодтой, уыдон дæр.

Контролон-нымайæн палатæйы бæрæггæнæн куысты фæстиуæгæн 13 куыстуаты тыххæй æрмæджытæ арвыстой Генпрокуратурæмæ процессуалон уынаффæ райсыны тыххæй, ома сыл уголовон хъуыддаг бакæнын хъæуы æви нæ, уый сбæлвырд кæнынæн.

Контролон куыстыты фæстæ куыстуæттæм арвитынц барвыст (предписание). Уыцы барвыстытæ кæд æрвылхатт рæстæгыл нæ, уæддæр сæ сæххæст кæнынц.

«Паплой цы финансон фæрæзтæ æрцыдысты, уыдонæй кæд иууыл нæ, уæддæр  дзы цасдæр  раздахын кодтам. Уыцы фæрæзтæ раздахыныл кусын иу афæдз кæнæ афæдз æмæ æрдæджы фæстæ тынг зын у, фæлæ кусæм æмæ дарддæр дæр тырндзыстæм, цæмæй бюджеты алкæцы сом дæр фæхæццæ уа адресатмæ æмæ нысанмæздæхтæй бахардз уа.

 

«Дорэкспострой» æмæ «Водоканал»-ы тыххæй

Плиты Алымбег куыд радзырдта, афтæмæй, кæддæрты æбæрæг аххосæгтæм гæсгæ, Контролон-нымайæн палатæйы куыст дыккаг планмæ кæй аргъæвтой, уый фæстиуæгæн ведомствойы куыст фæлæмæгъдæр. Нал уыд æмбæлон контроль, стыр финансон фæрæзтæ цы куыстуæтты зылд, уыдоныл, уыцы нымæцы паддзахадон унитарон куыстуæттæ «Дорэкспострой» æмæ «Водоканал»-ыл дæр. Ныртæккæ сын сæ куыстæн цæлхдуртæ ничиуал æвæры.

2022 азы «Дорэкспострой»-ы Хуссар Ирыстоны Контролон-нымайæн палатæйы бæрæггæнæн мадзæлтты фæстиуæгæн рабæрæг сты къорд фæткхалæн цауы: æнæ нысанмæздæхтæй æхца хардз кæныны, битум бирæ зынаргъдæрæй æлхæнын, материалон-кондадон æргъадты хъуагдзинад сæм рабæрæг æмæ бирæ æндæр ахæмтæ. Куыстуаты паплой æрцыд 259 милуан сомы. Ныртæккæ фыдракæндты тыххæй цы æрмæджытæ æрæмбырд кодтой, уыдон се ‘ппæт дæр сты прокуратурæйы. «Дорэкспострой»-æн æнæ бындур хæстæ кæй уыд, уый тыххæй йæ 2023 азы скуынæг кодтой. Йæ раздæры генералон директор Мæхъиты Семеныл та Генералон прокуратурæйы фæдысгарæн управлени бакодта уголовон хъуыддаг, тынг стыр гуырахсты æхцайы фæрæзтæ кæй ныппаплой кодта, уый тыххæй.

«Водоканал»-ы куыстыты та ведомство сбæрæг кодта 15 милуан сомы аргъ фæткхалынæдтæ. Хуыснæджы (давыны) цаутæ кæй сбæрæг кодтой, уый фæстиуæгæн бакондæуыд уголовон хъуыддаг.

 

АЦЫ АЗЫ ПЪЛÆНТТÆ

2024 азы Контролон-нымайæн палатæ фæнд кæны республикæйы куыстуæттæй 30-ы контролон мадзæлттæ ауадзын. Ныртæккæ уал кусынц «Бæгъиаты» суары заводы, Кафт æмæ зарды паддзахадон ансамбль «Симд»-ы, хъахъхъæнынадон ве домство «Ирбис»-ы. Кæронмæ фæхæццæ кæны сывæллæтты спортивон скъолайы бæрæггæнæн куыст.

Ведомствойы разамонæг куыд радзырдта, афтæмæй Контролон-нымайæн палатæмæ куырдиæттæ балæвæрдтой æндæр организацитæ дæр. Уымæ гæсгæ та фæнд кæнынц пъланæн æддейæ бæрæггæнæн мадзæлттæ ауадзын.

Дарддæр ведомство фæнд кæны профилон организацитимæ æмгуыстад срæвдз кæнын, ведомствойы куысты æмвæзад фæбæрзонддæр кæнын, бюджетон процессыл системон æгъдауæй контроль кæнын.

КАДРТÆ

Плиты Алымбег куыд радзырдта, афтæмæй ацы аз ведомство райста æхсæз ног кусæджы. Уыдоны ахуыр кæнынц сæ хистæртæ, кæнынц сын методикон æххуыс, амонынц сын сæ куысты хъуыддæгтæ.

«Афтæ хъуыды кæнын, æмæ нæ къухты бафтдзæн Контролон-нымайæн палатæйы куыст ног, хуыздæр æмвæзадмæ ракæнын. Фæнд кæнæм Уæрæсейы Федерацийы профилон организацитимæ бастдзинæдтæ саразын, методикон æххуыс æмæ нæ кусджыты квалификаци фæбæрзонддæр кæнынæн баххуыс кæныны тыххæй. Уыцы хъуыддаджы тыххæй ныртæккæ цæттæ кæнæм æмбæлон фыстæджытæ», – банысан кодта Плиты Алымбег.

ПЕНСИОН ИФТОНГАД

Плийы фырт радзырдта ведомствойы пенсион ифтонгады тыххæй дæр. Йæ ныхæстæм гæсгæ, кæд йæ дæлбар организаци барадхъахъхъæнæг орган у, уæддæр сæ кусджытæ пенсион кармæ куы бахæццæ вæййынц, уæд райсынц, æнгæс организациты кусджытæй къаддæр пенситæ.

«Пенсийы хъуыддаг æнгæс организациты хуыздæр у. Уæрæсейы профилон организациты æххуысæй фылдæр пенситæ исынц. Уый тыххæй нæ фæнды Уæрæсейы Федерацийы профилон организацитимæ бакусын. Афтæ хъуыды кæнын, æмæ нын  бантысдзæн», – банысан кодта Контролон-нымайæн палатæйы сæрдар Плиты Алымбег.

Осиаты Индирæ