15-æм июны Информаци æмæ мыхуыры комитеты пресс-центры Республикæ Хуссар Ирыстоны Ахуырад æмæ зонады министр Лолаты Асланæн уыд пресс-конференци Казаны йæ кусæгон балцы фæстиуджыты тыххæй. Уым æрæджы фыццаг хатт уыд Ахуырады министрты дунеон форум «Формируя будущее».
Лолаты Аслан куыд банысан кодта, афтæмæй ацы уæрæхмасштабон форумы тематикæ уыд алыгъуызон, уыимæ иумæ актуалон, æппæт хайадисджытæм дæр æвзæрын кодта цымыдисдзинад.
«Ахæм форум фæстаг 30 азы дæргъы никуыуал æрцыд организацигонд. Мах дæр фæхуыдтой æмæ йæм стыр æхсызгонæй фæуазæг стæм. Ацы аз Уæрæсейы Федерацийы расидтысты педагогы азæй æмæ уымæ гæсгæ форумы æвæрд цыдысты педагог æмæ йæ куыстимæ баст фарстытæ. Форум махыл цавæр тæлмæнтæ ныууагъта, уый иу ныхасæй зын зæгъæн у – æппæт дæр уыдис бæрзонд æмвæзадыл. Тынг бирæ уазджытæ дзы уыд фæсарæйнаг бæстæтæй. Форумы нысан ма уыдис уый дæр, цæмæй æппæт бæстæты минæвæрттæ базонгæ уыдаиккой æввахсдæр æмæ аныхас кодтаиккой, кæрæдзи хъуыдытæм байхъуыстаиккой, абоны бон ахуырады системæйы кæцы бæстæйы цы проблемæтæ ис, уыдон базонын æмæ сыл æрныхас кæнын, афтæ ма бæрæг цыдис ахуырады райрæзты вектор. Ныртæккæ цы политикон уавæр ис дунейы, уый æндавы цасдæрбæрцæй ахуырадыл дæр. Фыццаджыдæр, уымæй æмæ дунеон тыгъдады бафæлвæрдтытæ цæуынц, цæмæй ивд æрцæуой рæзгæ фæлтæрты рагæй фæстæмæ цы хорз традицитыл æмæ æргъадтыл ахуыр кодтам, уыдæттæ æмæ уымæ гæсгæ форум уыд пайда æмæ актуалон. Форум уыдзæнис æрвылазон æмæ нын нæ кол-легæтимæ цы бастдзинæдтæ фæзынд, уыдон дарддæр дæр кæндзыстæм нæ иумæйаг æмæ хъуыдагон куысты райрæзты сæраппонд. Ахæм мадзæлттæ ахъаз сты, цæмæй æндæрты фæлтæрддзинадмæ нæ хъус æрдарæм æмæ дзы спайда кæнæм, кæд нæ фæнды æмæ ныры дуджы домæнтæм гæсгæ ахуырады къабазы цæуæм размæ, уæд. Форум у æндæр æмæ æндæр ахсджиаг фарстыты уæлæмхас инструмент. Телефон æмæ фыстæджытæ æрвитынæй эффективондæр сты ахæм мадзæлттæ, уый æз мæхицæн сбæрæг кодтон», – банысан кодта министр. Уый ма фехъусын кодта, зæгъгæ, Хуссар Ирыстоны ахуырады процессы дæр информатизаци у æнæмæнг хъуыддаг æмæ ахуырады министрады ахсджиагдæр фарстытæй сæ иу. «Мах рæстæгыл нæ хъус куы не ‘рдарæм ацы хъуыддагмæ, уæд конкурентхъом нæ уыдзыстæм».
Лолаты Аслан ма банысан кодта, зæгъгæ, советон ахуырады системæйы хорз фæлтæрддзинад Хуссар Ирыстонæн кæй ис, афтæ ма иууыл æнтыстджындæр кæй уыд, уый. «Фæлæ абон ахуырады къабазы рæстæгæй-рæстæгмæ ивд цæуынц ахуыртæ уадзыны методикæ, стандарттæ, реалитæ æмæ, мæ хъуыдымæ гæсгæ, хъæуы агурын нæ ахуырадæн чи фæахъаз уа, ахæм фæрæзтæ. Махæн ис нæхи бæрæгбæлвырд хъуыдытæ æмæ цæстæнгас, куыд æмæ цы æгъдауæй сын среализаци кæнæн ис, уымæ.
Форумы уæрæх программæйы фæлгæтты нæ республикæйы делегаци фембæлд сæрдыгон улæфты лагерь «Смена» (Краснодары крайы) æмæ дунеон сывæллæтты центр «Артек»-ы къухдариуæгадимæ. Ахуырады министр ма фехъусын кодта, зæгъгæ, Хуссар Ирыстонмæ æрхуыдтой Уæрæсейы коррекцион педагогикæйы институты минæвæртты, цæмæй бынаты практикон æххуыс бакæной сæ коллегæтæн. «Æндæр æмæ æндæр диагнозтимæ сывæллæтты мах, кæй зæгъын æй хъæуы, бафтаудзыстæм ахуырадон процессыл. Æмбарын æй, хъуыддаг домы æмбæлон уавæртæ, специалисттæ æмæ йыл бакусдзыстæм. Хъыгагæн нæм абоны бон ис алыгъуызон диагнозтимæ рынчын сывæллæттæ æмæ нæ фаг кæнынц æмбæлон педагогтæ. Уымæ гæсгæ мах бахъуыд æрхонын уæрæсейаг специалистты», – загъта министр. Лолайы фырт ма ахсджиагыл банымадта, æрæджы Ленингоры районы уырыссаг æвзаг хуыздæр сахуыр кæныны тыххæй Уырыссаг центр кæй байгом, уый æмæ банысан кодта уым нæ ахуыргæнджытæн дæр фадат кæй уыдзæн сæ квалификаци фæбæрзонддæр кæнынæн.
Министр Лолаты Аслан ма журналисттæн радзырдта сывæллæтты монон-хæрзæгъдауон хъомылады программæйы тыххæй дæр. Уый куыд банысан кодта, уымæ гæсгæ нырмæ кæмæй пайда кодтой, уыцы программæйæн йæ куысты рæстæг фæцис (арæзт уыд æртæ азæн) æмæ ныр нæ республикæйы Культурæйы министрад архайы ног æмбæлон программæ саразыныл. Ахуырады министрад дæр ног программæмæ бавдыстой сæ мадзæлттæ æмæ йыл дарддæр куыст цæуы. Уæд министрмæ лæвæрд æрцыд фарст, зæгъгæ, монон-хæрзæгъдауон программæмæ фæхъæздыгдæр кæныны тыххæй нæй гæнæн бахæссын, Уæрæсейы Федерацийы æнтыстджынæй чи кусы, уыцы националон проект «Пушкины картæ»-йы æнгæс проект нæ республикæйы дæр саразын. Ацы проектæн ис хъомыладон нысаниуæг, стыр æххуыс у фæсивæдæн, цæмæй картæйы руаджы сæ культурон ахуырад дæр бæрзонд кæной. Уыимæ иумæ нæ культурæ æмæ традицитæ популяризацигонд куы цæуой, уæд, чизоны, фæсивæд сомбон иуыл юридикон æмæ экономикон факультетты уæлдай арæхдæр райдайой культурон професситæ æвзарын æмæ афтæмæй дарддæр кæндзысты ирон адæмы национ традицитæ æмæ культурæ. Министрæн йæ зæрдæмæ тынг фæцыдис ацы хъуыды æмæ загъта, зæгъгæ, ахъуыды кæндзæнис фарстыл.
Уый ма банысан кодта, монон-хæрзæгъдауон хъомылады программæ тынг ахсджиаг кæй у æмæ хъуамæ уа, куыд хицæн паддзахадон программæ, афтæ. «Ног программæмæ мах бахæсдзыстæм Ирыстоны истори æмæ историон бынæттæ ахуыр кæнын. Сывæллæттæн бынаты ахуыргонд адæймæгтæ хъуамæ кæсой лекцитæ уæлдæр банысангонд темæтыл. Зæгъæм, хъæуы сын фенын кæнын, Уæлладжыры комы фыццаг ирон тæрхоны бынат кæм уыдис, куыд куыста, уый. Чи уыд Задалескы Нана æмæ æндæр ахæмтæ фæнд кæнæм программæйы æрбиноныг кæнын», – загъта министр.
ЦХУЫРБАТЫ Ларисæ
