Цæгат Ирыстоны

КУЛЬТУРÆЙЫ ЦЫРТДЗÆВÆНТÆ – КУЫД  УЫДЗÆН  СÆ  ФИДÆН?

Цæгат Ирыстон хъæздыг у культурон, историон æмæ архитектурон цыртдзæ-вæнтæй. Уыдонæн сæ бæрц у минæй фылдæр,  се ‘ртыккаг хай сты федералон нысаниуæджы объекттæ.

Фæлæ азтæ, æнустæ сæ фæд ныууагътой æвæджиауы цыртдзæвæнтыл. Згъæлынц, цъæх хъуынайы бын фесты, бирæтæ дзы рæстæджы фæлмы атадысты. Уæлдайдæр, дард, бæрзонд рæтты цы мæсгуытæ ис, кæддæр бинонты, æнæхъæн мыггæгты, хъæубæсты знагæй чи хъахъхъæдта, уыдон.

Алы адæмæн дæр ис сæхи культурæ, сæ истори, се ‘гъдæуттæ. Уыдонæй бæрæг у сæ наци. Адæмыхатты сæйрагдæр æвдисæнтæй иу у сæ историон æмæ культурон цыртдзæвæнтæ. Уыдон рохуаты ныууадзын, рæстæджы бар сæ бакæнын, у нацийы трагеди. Республикæйы та уыййас лыггæнинаг фарстатæ ис æмæ сыл бюджет нал æххæссы. Ивгъуыд аз Норильскæй æрцыд нæ зындгонд æмзæххон, меценат Гуыриаты Владимир æмæ уый йæ удыбæстæйы тыххæй цыртдзæвæнты иу хай райста йæхимæ, цæмæй сæ реставраци скæна æмæ сын дарддæр æххуыс кæна. Цалдæр дзы реставраци скодтой волон-тертæ дæр, фæлæ се ‘ппæтыл аххæссын æнцон нæу.

Нæ бæстæйы ахсджиаг объектты тыххæй цы федералон закъоны проектыл  кусынц Паддзахадон Думæйы, уыимæ республикæйы Парламенты депутатты базонгæ кодта Парламенты наукæ, ахуырад, культурæ æмæ информацион политикæйы сæрдар Елена Князева. Проекты зæрдæ хорзæй цæуыл фæлæууа, уый нæй. Куыд амоны, афтæмæй культурæ æмæ историон цыртдзæвæнтæ хъуамæ уæй æрцæуой, кæнæ лæвæрд æрцæуой арендæйыл хицæн адæймæгтæн. Уый тыххæй федералон закъонмæ бахæссын хъæуы ивддзинæдтæ: “Об объектах культурного наследия народов РФ” æмæ “О приватизации государственного и муниципального имущества”.

Закъоны проектыл чи кусы, уыдоны хъуыдымæ гæсгæ, уый у кæлæддзаг цыртдзæвæнты аирвæзыны иунæг мадзал бынтон фесæфыны бæсты. Паддзахадон Думæйы закъоны проект кæд фидаргонд æрцæуа, уæд культурæйы цыртдзæвæнтæн фæзындзæн ног хицæуттæ. Бæргæ, уыдон арендæйыл чи райса кæнæ балхæна, уый культурæйæн æцæгæлон куынæ уаид, фæлæ йæ чи зоны, уыцы бынаты зынаргъ фысымуат кæнæ ресторан нæ фæзындзæн, уый.

Еленæ Князева ма депутатты базонгæ кодта иу æркæсинаг закъоны  проектимæ. Уый амоны культурæйы объектты цалцæг кæнынмæ ноджыдæр волонтерты æргом раздахын æмæ рæстæгæй рæстæгмæ зиутæ ракæнын. Уымæн уыдзæн хъомы-ладон нысаниуæг дæр.

Фæлæ уый дæр царды сфидар уыдзæн, уый зын зæгъæн у. Минæй фылдæр объекты æдзух лæвар чи реставраци кæндзæн? Уы-имæ сæ хъæуы бирæ арæзтадон æрмæг, стæй рæстæг… Адæттæй та ноджыдæр рабæрæг, нæ культурæ тынг уæззау уавæры кæй ис, уый.

Нæ уацх.