Тыбылты Алыксандыры номыл Хуссар Ирыстоны паддзахадон университет ныр цалдӕр мӕйы йӕ куыст кӕны ног арӕзт бӕстыхайы. Уым ахуырӕн ӕмӕ кусынӕн ис ӕппӕт уавӕртæ дæр. Студенттӕн сӕ ахуыры хъуыддаджы стыр ахъаз у университеты библиотекӕ. Фадат сын ис хъӕугӕ чингуытӕ бынаты райсынæн, университеты бӕстыхайӕ ӕддӕмӕ ӕнӕрахизгӕйӕ. Хъыгагӕн,  2008 азы хӕсты рӕстӕджы университет куы басыгъд, уӕд библиотекӕйы фонд дӕр хауӕггаг фӕцис. Чингуытӕй дӕр басыгъд, сӕ нымӕц дӕр фӕкъаддӕр. Университет вокзалы цур ӕмдзӕрӕндонмӕ хаст куы ӕрцыд, уӕд библиотекӕ дӕр йæ куыст кодта уым. Уӕд библиотекӕйы кусджытӕн дзӕвгар куыст уыд, чингуыты фонд æркæнын хъуыд ӕмбӕлон уавӕрмӕ  ӕмӕ сӕ куыст ӕххӕст кодтой сӕ тыхтыл ӕнӕауӕрдгӕйӕ, афтӕмӕй лӕггад кодтой университеты студенттӕн. Сӕ цӕсгомджын куысты фӕрцы бахъахъхъӕд ӕрцыд чингуыты фонд.

Сыгъдӕг, рӕсугъд, нырыккон домӕнтӕн дзуапп чи дӕтты, уыцы уӕрӕх хатӕнмӕ бахизгӕйӕ, мах библиотекӕйы кусджыты баййӕфтам сӕ куысты уӕлхъус. Ног бӕстыхаймӕ рахизгӕйӕ, ныртӕккӕ ам цы куыст цӕуы, чингуыты фонды цал чиныджы ис, стӕй чиныгкӕсджыты активондзинад ӕмӕ ӕндӕр фарстаты фӕдыл нын бӕстон ӕрдзырдта библиотекӕйы сӕргълӕууӕг Цхуырбаты Фатимӕ. Чингуыты фонды ис 4050 (цыппар мин фӕндзай) чиныджы. Уыдонӕн сӕ фылдӕр хай сты ахуыргӕнӕн чингуытӕ, иннӕтӕ та – аивадон литературӕ. «Алкӕцы предметӕй дӕр нӕ библиотекӕйы ссарӕн ис чингуытӕ», – загъта Фатимӕ. Сӕ чиныгкӕсджытӕ та сты алы ӕмӕ алы факультетты студенттӕ. Библиотекӕйы чингуыты фонды цасфӕнды чингуытæ ма уа, уӕддӕр фонд рӕстӕгӕй рӕстӕгмӕ хъуама ноггонд цӕуа, уӕд фонд кӕны хъӕздыгдӕр ӕмӕ дзы нæ уыдзæн хъуагдзинад. Универ-ситеты библиотекӕ дӕр чингуытӕй арӕх баххӕст кӕны йӕ фонд. Цух цы ахуыргӕнӕн ӕмӕ аивадон литературӕйӕ вӕййынц, уы-донӕн номхыгъд саразынц ӕмӕ уыимӕ куырдиат бадӕттынц университеты ректоры номыл, уый фӕстӕ бӕрӕг ӕмгъуыдмӕ фонд райсы ног чингуытӕ. Ацы хъуыд-даджы библиотекӕйы сӕргълӕууӕг Цхуырбаты Фатимӕ тынг райгонд у университеты ректор Тедеты Вадимӕй. «Ног чингуытӕ самал кӕныны тыххӕй йӕм куы бахатын, уӕд мын кӕддӕриддӕр мӕ къух саразы»,- банысан кодта Фатимӕ. Уымӕй дарддӕр ма университет лӕвӕртты хуызы райсы алыхуызон чингуытӕ Уӕрӕсейы ӕндӕр ӕмӕ ӕндӕр универ-ситеттӕй, куыд,  Дзӕуджыхъӕу, Мӕскуы, Волгоград ӕмӕ  ӕндӕр рӕттӕй. Бӕстӕтӕй сын иууыл стырдӕр ӕххуыс та бакодтой 2008 азы хӕсты фӕстӕ. Зӕгъӕн ис, ӕмӕ библиотекӕ цух не ‘ййафы чингуытӕй. Уӕдӕ студенттӕн хорз фадат ис ахуыр кӕнын ӕмӕ арф зонындзинӕдтӕ райсынӕн. Фонды цы зӕронд чингуытӕ ис, стӕй дзы хӕсты рӕстӕджы чи бахъыгдард, уыдон иууылдӕр библиотекӕйы кус-джытæ ӕмбӕлон уагмӕ ӕр-кӕнынц ӕмӕ уый фӕстӕ ноджы бирӕ азты сӕ куыст фӕкӕнынц. Ацы хъуыддаджы Цхуырбаты Фа-тимӕ тынг райгонд у йӕ кусджытӕй. «Цы 17 кусӕджы нӕм кусы, уыдон се ‘ппæт дæр сты куыстуарзаг ӕмӕ уыдоны фӕрцы библиотекӕйы куыст цæуы рæвдз. Се ‘ппӕт дӕр иузӕрдион сты сӕ куыстыл ӕмӕ сын ӕнтыстытӕ дӕр ис», – банысан кодта уый. Фатимӕимӕ ныхасгӕнгӕйӕ банкъарӕн уыд, уый йӕхӕдӕг дӕр куыд коллективы разамонæг, афтæ кӕй у ӕнувыд йӕ куыст ӕмӕ йӕ кус-джытыл, æмæ уый дæр хорзæрдæм æндавы куысты æнтыстытыл.

Фонды чингуыты равӕрд у цы литературӕ дзы ис, уымӕ гӕсгӕ: ахуыргӕнӕн литературӕ, техникон литературӕ, гуманитарон литера-турӕ, бæрæгуæттæ. Уыдон та сӕхи рады ӕвӕрд сты дамгъуаты равæрдмæ гæсгæ.

Сӕйраг фондӕй дарддӕр, библиотекӕйӕн ис æфтауцгæнæн хайад дӕр, уым ис зӕронд чингуытӕ, зӕгъӕм, 30-ӕм азты мы-хуыр чи ӕрцыд, ахӕмтӕ. Уыдо-нӕй дӕр пайда кӕнынц чиныгкӕсджытӕ.

Чингуытӕ фонды  хъуамӕ уой ӕмбӕлон уавӕрты. Хъуамӕ сын уа ӕмбӕлон температурон режим, хызт уой уымӕлдзинадӕй. Ацы уавæртæ хынцыд куынӕ цӕуой, уӕд чингуытӕ сафынц сӕ хуыз, ӕрцӕуынц æдзæллаг уавӕрмӕ ӕмӕ сӕ пайдагӕнӕн нал вӕййы. Ам библиотекӕйы чингуытӕн уыцы ӕмбӕлон уавӕртӕ иууылдӕр сты, уӕлдай дӕр та ныр ног бӕстыхайы.

Студенттӕ сты тынг активон, хӕссынц æмæ кæсынц чингуытӕ. Уӕлдайдӕр ныр ноджы фӕактивондӕр сты, ног бӕстыхаймӕ рахизгӕйӕ. Студенттӕн чингуытӕм ис хорз ахаст, цы чингуытӕ ахӕссынц, уыдон фӕстӕмӕ рӕстӕгыл, ӕмгъуыд куыд фӕамоны, афтӕ ӕрбахӕссынц. Чиныгдонмæ боны дӕргъы æрбацæуы 20-25 чиныгкӕсӕджы. Ныртæккæ ахуыры азы райдиан кӕй у, уымӕ гӕсгӕ сӕ нымӕц у фылдӕр.

Библиотекӕйы ис кӕсӕн зал дӕр. Кӕсӕн залы ис дыууӕ ӕппынӕдзухон чингуыты дыууæ равдысты ахӕм нӕмттимӕ: «Ахуыргӕнджыты куыстытӕ» ӕмӕ «Ног чингуытӕ». Университеты ахуыргӕнджытӕй чингуытӕ чи фыссы, стӕй библиотекӕ цы ног чингуытӕ райсы, уыдонæн се ‘ппæтæн дæр фенӕн ис ацы дыууӕ равдысты. Уымӕй дарддӕр, Уӕрӕсе нын нӕ хӕдбардзинад куы банымадта, ууыл 10 азы сæххæсты сӕраппонд бацӕттӕ кодтой равдыст цымыдисон номимӕ «Нæмыгдзæф чингуыты равдыст». Ам равӕрд ӕрцыдысты хӕсты рӕстӕджы цы чингуытӕ бахъыгдард сты, уыдон.

Кӕсӕн залы ис электронон библиотекӕ чысылнымæц чингуытӕн. Уыдон студенттӕ зӕрдиагӕй фӕагурынц æмæ ахӕм чин-гуытӕ уагъд ӕрцӕуынц элект-ронон хуызы. Стӕй уӕд алы чиныгкӕсӕгӕн дӕр йӕ бон у ӕмӕ йӕ цы чиныг бахъӕуа, уый бакӕса ӕмӕ дзы спайда кӕна. Электронон верси кусы ныр ӕртӕ азы дæргъы ӕмӕ тынг ӕххуыс у куыд студенттӕн, афтӕ библиотекӕйы кусджытӕн дӕр. Ныры онг компьютеры уагъд ӕрцыд 1000 (иу мин) чиныджы ӕмӕ сыл дарддӕр дӕр куыст цӕуы. Уымӕй дарддӕр, кӕсӕн залы ис алыхуызон мыхуыры фæрæзтæ. Исынц куыд бынӕттон газеттӕ, журналтӕ, афтӕ рафыссынц уӕрӕсейаг прессӕ дӕр. Уыдонӕй дӕр активонӕй пайда кӕнынц студенттӕ.

Уӕдӕ университеты библиотекӕйӕн ис ӕппӕт уавӕртӕ дӕр кусынӕн ӕмӕ сын ӕнтысгӕ дӕр кӕны. Иу хорзæй ма цух бæргæ сты, æмæ уый дæр зæгъын æмбæлы. Цæвиттон, чиныгдоны кусджытæн хъуамæ уаид хицæн хатæн, уымæн æмæ уый бæрц рагон чингуытимæ иу хатæны бадай, уый адæймаджы æнæниз-дзинадæн стыр зиан у. Чингуыты рыг хъыг кæны рæуджытæн, улæфтæн.

Хорз уаид, арфæйаг куыст чи кæны, уыдонæн се ‘нæниздзинадыл батыхсын дæр.

Къæбысты Заринæ

Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.