Нæ республикæйы фæндæгтыл автомашинæтæ бонæй-бонмæ афтæ фылдæр кæнынц æмæ сын ныридæгæн тротуартæ дæр нал фаг кæнынц. Кæй зæгъын æй хъæуы, бирæнымæц машинæтимæ баст сты фæндагон-транспортон цаутæ дæр, кæцытæн æвдисæн вæййæм нæхæдæг. Хъыгагæн æрцæуы удзиæнттæ дæр æмæ фылдæр хатт аххосджын разыны нозтджын шофыр, кæнæ та æвæлтæрд шофыр.
Аваритæ цæмæй фæкъаддæр уой, уый тыххæй алы шофыр дæр хъуамæ цæсгомджынæй æххæст кæна фæндагон змæлды æдасдзинады фæткойтæ. Æмæ уый тыххæй та не ‘мбæстæгтæй шофыры бынаты чи сбады, уымæ æнæмæнг хъуамæ уа æмбæлон зонындзинæдтæ æмæ арæхстдзинад. Уыцы хъуыддагмæ та егъау хайбавæрд хæссы Цхинвалы автомобилон ахуыргæнæн центр.
17 аздзыдæй фæстæмæ алкæцы æмбæстаджы бон дæр у æмæ автоскъоламæ бацæуа, фæлæ йын машинæ скъæрыны бары гæххæтт ратдзысты 18 аз ыл куы сæххæст уа, уæд. Ацы ахуыргæнæн уагдоны иууыл кардзыддæр рауагъдоныл цыд 80 азы. Æнæмæнг хъуамæ бахæссай 4 хуызджын къамы, медицинон справкæ æмæ РХИ-йы паспорты халдих. Уыйбæрц адæмы фæнды машинæ скъæрыны бары гæххæт райсын æмæ дæхи хъуамæ цалдæр мæйы раздæр номхыгъды ныффыссын кæнай æмæ сæм дæ телефоны номыртæ ныууадзай. Автоскъола иугæндзонæй райсы 120 курсанты, кæцытæ дих æрцæуынц 4 къордыл. «В» категорийы бары гæххæт райсыны ахуыры аргъ у 9800 сомы, «ВС» категории та – 12 мин сомы. 25 проценты асламдæр аргъыл сахуыр кæнынц ХИПУ-йы сту-дентты (фæсаууонмæ чи ахуыр кæны, уыдоны йеддæмæ) æмæ автос-къолайы ахуыргæнджыты сывæллæтты. Уымæй уæлдай ма ХИПУ-йы кусджыты æмæ автомобилон факультеты студентты та æрмæст бахъæудзæн фидын 1500 сомы.
Коронавирусы эпидеми бандæвта ацы ахуыргæнæн центры куыстыл дæр, нал сын уыд фадат практикон зонындзи-нæдтæ радтынæн æмæ ахуыры процесс ныкъуылымпы иу мæй æмæ æрдæджы бæрц. 12 майы байгом сты ахуыргæнæн уагдоны дуæрттæ, фæлæ дзы нырма дæр карантины тæфаг уæвынад кæны, – курсанттæ æмæ инструктортæ архайынц маскæтæ æмæ æрмкъухты, машинæты та рæстæгæй-рæстæгмæ дезинфекци кæнынц. Тынг бирæ адæмы кæй фæнды сахуыр кæнын, уый фæдыл фæндон рахастæуыд, цæмæй ма баконд æрцæуа 5-æм къорд дæр. Ацы курсантты æмбырд ахуыр фæуыдзысты 1-æм сентябрмæ. Ныридæгæн та арæзт цæуынц сентябрæй фæстæмæ къордтæ. Автоскъолайы ди-ректор Кулиджанов Васили куыд зæгъы, афтæмæй фæззæджы ахуыры азмæ дæр ныридæгæн ныффыстой фаг курсантты.
«Иууыл фылдæр курсанттæ нæм вæййы сæрды мæйты. Æвæццæгæн не мбæстæгтæн сæрдыгон хуыздæр фадат вæййы ацы курсытæ рацæуынæн. Стæй ма студенттæ дæр фылдæр сæрды æрбацæуынц, уымæн æмæ сын иннæ афонты рæстæг нæ вæййы. Фылдæр хатт къордтæ саразæм иу аз раздæр æмæ нын фæстаг азты нырма афтæ никуы уыд æмæ фаг курсанттæ ма райстам. Ам арæзт ис æппæт уавæртæ дæр, цæмæй нæ курсанттæ райсой æмбæлон зонындзинæдтæ. Æппындæр цухдзинад ницæмæй æййафæм, ахуыргæнджытæ иууылдæр цæсгомджынæй æххæст кæнынц сæ хæстæ», – зæгъы автоскъолайы директор.
Автоскъолайы ис 10 машинæйы. 8 машинæйы дзы æдзух вæййынц практи-кон ахуырты, иннæ дыууæ та сты резервы. Ис сæм уæзласæн машинæ «Газель» дæр, цæмæй «C» категорийы бары гæххæтт кæй хъæуы, уыцы курсантты дæр æм-бæлон æмвæзадыл сахуыр кæной. Уымæй уæлдай ма ахуыргæнæн центры автопаркы ис автобус дæр, цæмæй «D» категорийы бары гæххæтт дæр æмбæлон уагыл дæттой. Иууыл иумæ практикон ахуырты сахаттæ сты 56. Уыдонæй 15 сахаты сты практикон æгъдауæй автомашинæйыл скъæрынæй æмæ иннæтæ та специалон автотренажер-симуляторыл. Автотренажер дзуапп дæтты нырыккон домæнтæн æмæ Кулиджанов Василийы ныхæстæм гæсгæ ахæм аппарат нæй æгас Цæгат Кавказы автоскъолаты.
Автоскъолайы ис 9 инструкторы, кæцы-тæ амонынц курсанттæн машинæ скъæ-рын. Дыууæ ахуыргæнæгæй та амонынц теори, ома фæндагон змæлды фæткойтæ, машинæйы сконд – цахæм хæйттæй арæзт у æмæ куыд кусы, авари кæнæ травмæ райсыны рæстæджы фыццаг медицинон æххуыс куыд бакæнын хъæуы æмæ ма фæндагон змæлды æдасдзинады фæткойтæ фехалыны фæстиуæгæн цахæм бæрндзинад фæхæссы шофыр. Ацы теоретикон зонындзинæдтæ бындур æрæвæрынц дарддæры ахуырæн. Уымæй уæлдай ма автоскъолайы ис дыууæ ахуыргæнæджы, кæцытæ курсанттæн амонынц тренажер-симулятортыл архайын.
Теоретикон зонындзинæдтæ райсыны фæстæ та райдайынц практикон ахуыртæ. Инструктор Гуыбеты Валери ам кусы 6 азы æмæ йæ ныхæстæм гæсгæ курсанттæ иу-мийагæй сисгæйæ иууылдæр сты зæрдæргъæвд, фæлæ се хсæн уæддæр вæййы ахæмтæ, кæцыты тынгдæр фæцымы-дис кæны машинæ скъæрыны процесс.
«Вæййы мæм ахæм курсанттæ, кæцытæ иу бонæй иннæ бонмæ бæрæг фæ-хуыздæр кæнынц сæ арæхстдзинад. Æз сæ фæфæрсын, зæгъгæ, «дæхæдæг дæр ма хицæнæй аскъæрдтай машинæйыл?», фæлæ мын фæзæгъынц, ома не скъæрдтам. Æмæ мын иу хатт мæ фарстæн иу æрыгон лæппу афтæ сдзуапп кодта, зæгъгæ, ардыгæй куы ацæуын, уæд æдзух мæ хъуыдыдтæ баст вæййынц машинæ скъæрынимæ, æгæрыстæмæй ма фыны дæр машинæ фескъæрын», – зæгъы худгæйæ Гуыбеты Валери.
Задиаты Миленæ у фыццаг сылгоймаг-инструктор автоскъолайы æмæ тынг райгонд у йæ куыстæй. «Æз æхцондзинад исын, искæмæн машинæ скъæрын куы фæамонын, уымæй. Уæлдайдæр та нæм ахæм æвзыгъд фæсивæд ис æмæ ахуыры процессы рæстæджы алцы дæр æмбарынц æрдæг ныхасæй. Ныр æртæ азы дæргъы æз иунæг негативон ахастимæ дæр нæма сæмбæлдтæн», – зæгъы Задиаты Миленæ.
Инструктортæ курсанттæн фыццаг бацамонынц машинæ скусын кæнын æмæ бынатæй анкъуысын. Ацы процедурæ вæййы иууыл зындæр, уымæн æмæ къах педалимæ архайын ахуыр нæ вæййы æмæ адæймаг фæтыхсы. Уый фæстæ сын бацамонынц машинæ æрзилыны, хæрды сыскъæрыны, фæстæмæ раскъæрыны æгъдæуттæ. Шофыр хъуамæ хорз хата йæ машинæйы габариттæ æмæ экстремалон ситуациты ма тæрса. Уый фæстæ ахизынц горæтмæ æмæ трассæмæ æмæ ам сæмбæлынц реалон фæндагон змæлдимæ, светофортимæ. Практикæ иууыл зындæр вæййы кардзыд курсанттæн, уымæн æмæ æрыгонимæ абаргæйæ сæ фердæхт вæййы лæмæгъдæр, стæй ма цымыдис дæр каддæр фæкæнынц. Адæймагыл цас фылдæр азтæ цæуа, уыййас ын зындæр вæййы машинæ скъæрыны сусæгдзинæдтæ базонын. Æрыгон курсант Коцты Эрикы фыццаг хатт куы рахызт горæтмæ инструкторимæ, уæд тынг тыхст, кæд æмæ ма раздæр дæр арæх скъæрдта автомашинæ, уæддæр.
«Мæ фыдæн ис машинæ æмæ мæ рагæй фæстæмæ ахуыр кæны скъæрын. Фæлæ мын инструктор куыд амоны, афтæ мын мæ фыд нæ амыдта. Бирæ цыдæртæ та мын раст дæр нæ бацамыдта æмæ мын ам æмбæлон зонындзинæдтæ радтой», – зæгъы Коцты Эрик.
Ахуыр фæуыны фæстæ курсанттæ раттынц фæлварæнтæ. Ардæм хуынд æрцæуынц милицийы Фæндагон змæлды æдасдзинады инспектортæ æмæ арæзт æрцæуы къамис. Алкæцы курсант дæр хъуамæ сиса билет, кæцыйы вæййы 20 фарсты æмæ сын сдзуапп кæна. Дыууæ рæдыд куы фæкæна курсант, уæд ма йæм раттынц уæлæмхас фарстатæ дæр. Фæндагон змæлды æдасдзинады инспектортæ иу курсантæн сæ бон у æмæ райсой æртæ хатты фæлварæн. Автоскъолайы сертификатæн рæстæг бирæ ис, фæлæ медицинон справкæ æрмæстдæр дæттынц иу азы æмгъуыдмæ.
Инстуктортæ куыд зæгъынц, афтæмæй практикæйы рæстæджы зындзинæдтæ февзарынц горæтмæ æмæ иннæ фæндæгтæм ахизгæйæ. Ис нæм ахæм æнæмбаргæ шофыртæ, кæцытæ фехалынц фæндагон фæткойтæ æмæ фæтыхсын кæнынц курсантты, кæд æмæ автоскъолайы машинæ иннæ машинæтæй бæрæг фæхицæн кæны йе ‘ддаг бакастæй, уæддæр. Уый та æвзæрырдæм бандавы æвæлтæрд шофырыл æмæ йæ ныфс нал фæхæссы скъæрын. Хъыгагæн нæм ис ахæм шофыртæ, кæцытæ нæдæр фæндагон змæлды фæткойтæ зонынц, нæдæр сæм æфсæрмдзинад ис æмæ афтæмæй фыдбылызы баппарынц æндæр шофырты дæр æмæ ма бæлццæтты дæр.
ДЖИОТЫ Александр
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.