2008 азы августы гуырдзиаг агрессийы бон алы аз дæр нысан кæнгæйæ, махæй рох макуы хъуамæ уой 2004 азы августы Хуссар Ирыстоны ныхмæ Гуырдзыстоны фашистон хæстон архайдтытæ. Мах фыццаг хатт уæд федтам, гуырдзиаг салдаттæ æгадæй куыд лыгъдысты, уый. 2004 азы 31-æм майы  уавæр фæкарздæр. Уæд Саакашвилийы къухты æнцонтæй бафтыд Аджарийы байсын æмæ уымæ гæсгæ сфæнд кодта Хуссар Ирыстоны проблемæйæн дæр кæрон скæнын. Уыцы бон гуырдзиаг фарс æрбакодта йæ мидæггагон æфсæдты уæззау хæстон техникæимæ. Эргнеты цы базар уыд, цыран базар кодтой гуырдзиаг æмæ ирон амалиуæггæнджытæ, уый Гуырдзыстоны хицауад зæххимæ сæмвæз кодта. Æнæхъæн 2004 азы дæргъы гуырдзиаг хицауад арæзта алыгъуызон «пиар-акцитæ». Ирон хъæу-тæм ластой хъацæнтæ æмæ сæ тыххæй хъардтой цæрджытæн. Уæд Саакашвилийы, æгæрыстæмæй, ирæттæ схуыдтой Сасукишвили дæр. Хуссарирыстойнаг цæрджытæн лæварæй дæттой балцæгтæ Сау денджызы былмæ, лæвар сын кодтой компьютертæ, чингуытæ, хæлцадон продукттæ. Гуырдзыстоны хицауад сæрхъæн Саакашвилийы сæргълæудæй æнхъæлдта, зæгъгæ, афтæмæй Хуссар Ирыстоны «йæ сабырадон хъæбысы» ныххуыдуг кæндзæн. Уыцы аз ма Саакашвилийы цардæмбал Сандра Рулофс дæр бафæлвæрдта гуырдзиаг хъæутæм Цхинвалыл æрбацæуын, фæлæ йын дзы ницы рауад. Уæд Саакашвили бафæллад «сабырадон акцитæ» аразынæй æмæ райдыдта Цхинвал æмæ республикæйы хъæуты интенсивонæй æхсын.

Растдæр 2004 азы 13 азы размæ дæр августы мæй хуссарирыстойнаг адæмæн уыд тынг æндыгъд рæстæг.  2008 азы 1-æм августы Цхинвалы куыд тынг æхстой алыгъуызон хæцæнгæрзтæй, афтæ уыд 2004 азы 1-æм августы дæр. Уыцы æхсæв Присы хъæуы æхстой æртæ хатты. Гуырдзиаг фидауынгæнджытæ, кæцытæ уыдысты Аргвицы хъæуы æхстой, Присы хъæуы цы ирон фидауынгæнджыты батальон уыд, уый. Ирæттæ куыд банысан кодтой, афтæмæй уыцы æхстытæн къухдариуæгад кодта Гуырдзыстоны мидæггагон хъуыддæгты министр Иракли Окруашвили. Гуырдзиæгтæ та фæаххосджын кодтой ирæтты, зæгъгæ, дам, гуырдзиæгты æхстой Присы хъæуæй. Æмхæц-цæ контролон тыхтыл командæгæнæг инæлар-майор Святослав Набздоров фехъусын кодта, зæгъгæ, «уæвынад кæны цахæмдæр æртыккаг тых, кæцы спровокаци кæны æмæ уый фæстæ æхстытæ сытынг вæййынц».

2004 азы 4 августы Хуссар Ирыстонмæ гуырдзиаг-ирон конфликты зонæмæ æрцыд уæрæсейаг делегаци, кæцы бахаудта æхстыты бын. Делегацийы сæргъ лæууыд УФ-йы Паддзахадон Думæйы ХПÆ-йы хъуыддæгты фæдыл комитеты сæрдар Андрей Кокошин, афтæ ма делегацийы сконды уыдысты Цæгат Ирыстон æмæ Гуырдзыстоны минæвæрттæ, кæцытæ уыдысты фидауынгæнæг тыхты машинæтыл. Сарабукъы хъæуы цур, 16.35 сахатыл уыдон бахаудтой æхстыты бын. Делегацийы уæнгтæ иууылдæр ра-гæппытæ кодтой машинæтæй æмæ бамбæхстысты къутæрты. Уый фæдыл УФ-йы Фæсарæйнаг хъуыддæгты минист-рад Гуырдзыстонæн расидт протест æмæ æрдомдта гуырдзиаг фарсæй, цæмæй ауадзой фæдагурæн куыстытæ.

6 августы Гуырдзыстоны мидхъуыд-дæгты министр фехъусын кодта, зæгъгæ, Гуырдзыстон æхсдзæн уæрæсейаг хæстон хæдтæхджыты, кæд æмæ уыдон æрбатæхой йæ тыгъдадмæ, уæд. Уыцы бон ма Уæрæсейы Конституцион тæрхондон сдзуапп кодта Паддзахадон Думæйы депутаты фарстæн, кæцы цымыдис кодта, ома, гæнæн ис æмæ Хуссар Ирыстон Уæрæсейы Федерацийы скондмæ æр-баиу уа. Уыцы фарсты тыххæй тæрхондонмæ бахатыд 2004 азы июлы æмбисы Паддзахадон Думæйы депутат Андрей Кокошин.

10 августы Цхинвалы гуырдзиæгтæ æхстой минометтæй, æхстытæ нæ банцадысты фондз сахатæй фылдæры бæрц.

11 августы Мæскуыйы Гуырдзыстоны хъахъхъæнынады министр Георги Барамидзе æмæ Уæрæсейы  Генштабы хистæр Юри Балуевский ныхæсты рæс-тæджы бадзырдтой, цæмæй Хуссар Ирыстонæй раконд æрцæуой æппæт хæстон тыхтæ æмæ ма дзы баззайа æрмæстдæр фидауынгæнæг контингент. Уыцы бон æнæхъæн æхсæв гуырдзиæгтæ интенсивон æгъдауæй æхстой Цхинвалы цæгаттаг районтæ.

12 августы æхсæвы гуырдзиаг хæс-тонтæ æхстой Цхинвалы районы хъæуты, кæцыйы фæстиуæгæн фæмард æртæ адæймаджы 26 адæймаджы та фесты цæфтæ.  12 августы райсомæй гуырдзиаг хъæутæ Тамарашен æмæ Ачабетæй но-гæй æхсын райдыдтой Цхинвалы егъаукалиброн хæцæнгæрзтæй. Уый фæстæ та фехстой уæрæсейаг фидауынгæнæг тыхты пост. Гуры танкон полк æрбацыд Хуссар Ирыстоны периметрмæ Цхинвалы ‘рдæм. Гуырдзиаг фарс аххосджын кæны уæрæсейаг фидауынгæнæг тыхты, зæгъгæ, уыдон хæцынц ирæтты æвварс.  Афтæ бонæй-бонмæ уавæр æндыгъддæр кодта, бонæй-бон тынгдæр кодтой æхстытæ. 12-æм августы Ныгуылæн Гуырдзыстоны уæлæмхас мидæггагон æф-сæдты дæлхæйттæ  сæ фæндаг ракодтой Хуссар Ирыстонмæ æмæ конфликты зонæйы уавæр тынг скарз. 13-æм августы Цхинвалы уагъд æрцыд Æмхæццæ-контролон тыхты рабадт, цыран бадзырд-той æхстытæ æруромыны тыххæй. Гуырдзыстоны парламент та уынаффæ рахаста, цæмæй конфликты зонæйæ раконд æрцæуой уæрæсейаг фидауынгæн-джытæ æмæ дзы баконд æрцæуа дунеон фидауынгæнæг контингент.

17-æм августы райсом раджы, Гуырдзыстоны мидæггагон тыхты дæлхæйт-тæй 39 адæймагæн, кæцытæ уыдысты Уанаты хъæуы, ирон лæппутæ сæ хæцæнгæрзтæ байстой, æркодтой сæ Цхинвалмæ æмæ сæ сæ зоныгуылтыл æрлæууын кодтой Театралон фæзуаты. Гуырдзиаг хæстонтæй дыууæйæ Нино Бурджанадземæ сарæзтой сидт, зæгъгæ, махимæ Хуссар Ирыстоны цæмæннæ сты дæ дыууæ фырты. Фæстæдæр куыд рабæрæг, афтæмæй уыдоны амардтой. Гуырдзиæгтæн хæсгонд уыд, цæмæй æрæхгæдтаиккой Джер æмæ Дменисы ‘хсæн фæндаг.

19-æм августы райсом раджы гуырдзиаг тыхтæ штурмæй систой Тлиахъаны районы стратегион бæрзæндтæ. Гуырдзыстоны мидхъуыддæгты министр Иракли Окруашвилийы ныхæстæм гæсгæ, хæстон операцийы рæстæджы амардтой аст хъазахъхъаджы- уæрæсейаг æмбæстаджы. Фæлæ кадрты фенын кодтой æрмæстдæр иу адæймаджы. Уый хъазахъхъаг нæ уыд, фæлæ  – дзауаг ирон лæппу Санахъоты Геннади, кæцы гуырдзиæгтæм бахауд уацары, кæй фæцæф, уый фæстиуæгæн. Фыдмитæ фæкæныны фæстæ йæ амард-той æмæ йыл скодтой хъазахъхъаджы формæ. Афтæмæй уыдон дунейæн фенын кодтой, зæгъгæ, ирæттæн æххуыс кæнынц хъазахъхъæгтæ. Мæнг ныхæстæ кæнын сæ туджы ис гуырдзиæгтæн.

Тлиахъанайы бæрзæндтыл цыдысты карз тохтæ, уымæн æмæ йын уыд стратегион нысаниуæг. Ууылты цыд фæндаг  Дзаумæ æмæ гуырдзиæгтæ сфæнд кодтой Дзауыл Транскамы фæндаг æрæх-гæнынмæ, цæмæй Хуссар Ирыстонæн бастдзинад мауал уыдаид Уæрæсеимæ. Боны дыккаг хайы Тлиахъанайы бæр-зæндтæ фæстæмæ байстой ирон хъæбатыр лæппутæ. Афтæ фæсыкк сты Гуырдзыстоны къухдариуæгады фæндтæ. 19-æм августы Тбилисы телеканалы информацимæ гæсгæ, Тлиахъанайы бæр-зæндтæ байсыныл тохты гуырдзиæгтæй фæмард 30 адæймаджы бæрц. Гуырдзиаг «сахъгуырдтæ» сæ фæстæ ныууагътой бирæ хæцæнгæрзтæ, фыртагъдæй сæ сæ бон ахæссын кæй нал бацис, уымæ гæсгæ. Гуырдзиаг лæгмартæ æгады лыгъд кодтой Хуссар Ирыстоны зæххæй.

Уæдæ, йæ зонын хъæуы, номхуындæй дæр, 2004 азы 19-æм августы Гуырдзыстон кæй бахъавыд уæрæхмасштабон хæст расидынмæ, фæлæ уæддæр Уæрæсейы руаджы йæ тугмондаг фæнд-тæ йæ хъуыры фæбадтысты.

Банысан кæнын ма хъæуы уый дæр, æмæ Гуырдзыстонæн нæдæр цæсгом ис æмæ нæдæр мораль, уымæн æмæ дыууæ уæрæхмасштабон бабырстытæ дæр уыдысты Олимпион хъæзтыты рæстæ-джы. 2004 азы августы – Афинты Олимпион хъæзтыты æмæ 2008 азы та – Пекины Олимипион хъæзтыты рæстæджы. Рагон традицимæ гæсгæ, Олимпион хъæзтыты рæстæджы хæстытæ æрлæууынц, нал фæхъуысы сармадзанты богъ-богъ, фæлæ гуырдзыйы разамынад уыйас тугмондаг сты, æмæ ацы ахсджиаг традици дæр ницæмæ æрдардтой. Ирон адæммæ та æнхъæлмæ кастысты 2008 азы августы хæсты æбуалгъ цаутæ.

Джиоты Екатеринæ

 

 

Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.