Абон Ирыстоны æнæмæнгдæр хъæуы ахуыр, хъаруджын фæсивæд, кæцытæ ирд æмæ цымыдисонæй рæхсынц сæ бæллицтæ царды æххæст кæнынмæ. Сæ дæсны архайд æмæ сæ профессионалон æнтыстыты фæрцы уыдон пайда хæсдзысты сæ Фыдыбæстæйæн. Фæсивæд кæддæриддæр хъуамæ уой ныфс æмæ æнцой нæ паддзахадæн, нæ фидæнæн.
Тыбылты Алыксандры номыл Хуссар Ирыстоны паддзахадон педагогон институт 1993 азы ивд æрцыдис паддзахадон университетæй. Ууыл стыр куыст бакодтой нæ Республикæйы фыццаг Президент, уæдмæ пединституты ректор Цыбырты Людвиг, стæй æндæр ректор Джиоты Георги, ахуыргæнджыты коллектив. Уый, кæй зæгъын æй хъæуы, стыр хъуыддаг уыдис. Æмæ кæд Ирыстонæн йæ ахсджиæгтыл нæма басур сты йæ цæсты сыгтæ, уæддæр уыдис бæрæгбон. Гуырдзиаг лæгсырдтæ тард æрцыдысты нæ фыдæлты уæзгуытæй, сырæзт нæм, дарддæры стыр перспективæтæ кæмæн уыдис, ахæм уæлдæр ахуыргæнæндон – паддзахадон университет.
Уым, педагогы дæсныйады ‘мрæнхъ, уæдæй фæстæмæ нæ Республикæйæн цæттæ цæуынц адæмон хæдзарады æмæ культурæйы къабæзты бæрзондквалификациджын кадртæ. Фæсивæды дардмæ цæуын нал хъæуы иу кæнæ иннæ дæсныйад исынмæ. Баконд дзы æрцыдысты ног факультеттæ: юридикон, экономикон, фармацевтон æмæ æндæртæ, уыцы нымæцы журналистикæйы факультет дæр. Ацы фæстаг факультетыл стыр разæнгардæй сæмбæлдысты нæ дзыллон информацийы фæрæзтæ, уымæн æмæ нæм тынг цъус уыдис, журналисты дæсныйады фæдыл ахуыр чи фесты, ахæмтæ. Бындур та йын æрæвæрдтой РХИ-йы фыццаг Президент Цыбырты Людвиг, ХИПУ-йы уæды ректор Джиоты Георги, профессортæ Медойты Боболкæ (сæ дыууæ дæр рухсаг уæт), Битарти Зойæ, Плиты Гацыр æмæ Хуыгаты Илья. Нæ зæрдыл ма æрлæууæд, XX æнусы 80-æм азты кӕрон гуырдзиаг-ирон хæст куыд райдыдта, уый – гуырдзиаг дзыллон информацийы фæрæзты идеологон тох æмæ пропагандæйæ. Журналистикæ уæд ссис фронты раззагон хахх. Кæй ранымадтам, уыдон хорз æмбæрстой журналистон дзырды тых æмæ нысаниуæг.
Журналистикæйы факультет конд æрцыд 1994-1995-æм азты. Фыццаг рауагъд уыдис 1999-2000 азты, æмæ афтæ зæгъæн ис, курсæн йе 60-æм хай кæй уыдысты хорз цæттæ. Уыцы азты сын конд æрцыд сæрмагонд студи дæр, æмæ дзы суанг 2008 азмæ сæ дæсныйад хуыздæрæй-хуыздæр кодтой не студенттæ.
Æмæ кæд ахуыргæнджыты кадртæ ссарын, уæлдайдæр та журналистикæйы факультетæн, æнцон нæ уыд, уæддæр æппæт дæр арæзт æрцыдис, цæмæй уый тыххæй хъуыддаг ма бакъуылымпы уыдаид. Ууыл стыр куыст бакодтой ахуырады хайады проректор Плиты Гацыр æмæ ирон æвзаджы кафедрæйы сæргълæууæг дзæнæттаг Медойты Боболкæ. Уыдон агуырдтой, журналистикæйы факультеттæ чи фесты, ахæмты. Бахатыдысты Туаты Шота æмæ Голоты Ирæмæ. Райстой ма кусынмæ, журналистикæйы дæсныйадмæ хæстæг дæсныйад кæмæ уыдис, ахæм æвзыгъд чызг Бежанты Заирæйы. Афтæмæй йæ куыст райдыдта факультеты фыццæгæм курс.
Сæрмагонд журналистон дисциплинæты ‘мрæнхъ ма студенттæн каст цыдысты иумиагпрофессионалон дисциплинæтæ дæр – ирон æмæ уырыссаг æвзæгтæ æмæ литературæ, фæсарæйнаг æвзæгтæ, истори, философи æмæ æндæртæ. Афтæмæй ахуыры процесс йæ фыццаг бонæй фæстæмæ ацыдис æнтысгæйæ.
Журналистикæйы факультеты фыццагкурсонтæн фыццаг лекци бакæсыны амонд æрхаудис Туаты Шотамæ. Предмет та хуындис «Журналистикæмæ бацæуæн» («Введение в журналистику»). Курс уыдис, раст сæ цыма æвзаргæ исчи ракодта, ахæм. Цымыдис кодтой æппæтмæ дæр, сæ уагахаст дæр уыдис, куыд æмбæлы, афтæ. Семæ кусын ахуыргæнджытæн дæр хаста æхцондзинад.
Уыцы рауагъды фылдæр хай абон дæр кусынц нæ Республикæйы дзыллон информацийы фæрæзты, æмæ сын сæ куыстæй алы ран дæр сты райгонд.
Кæд Гуырдзыстоны агрессийы фæстиуæгæн университеты сæйраг агъуыст йæ ахуырадон базæимæ сыгъд æмæ пырх æрцыд, уæддæр цыбыр рæстæгмæ йæ ректор, дзæнæттаг Джиоты Георгийы, ахуыргæнджыты æмæ студентты хъæппæрисæй, хи тыхтæ æмæ фæрæзтæй, арæзт æрцыдис ног бæстыхай. Афтæмæй журналистикæйы хорз традицитæ дарддæр кæнынц.
Куыдфæстагмæ журналистикæйы факультет баххæст æрцыдис, азы дæсныйады фæдыл ахуыр чи фесты, ахæм цæттæ кадртæй – Джиоты Аллæ, Хъодалаты Хансиат, Чилæхсаты Иринæ, Дамбегти Иринæ æмæ æндæртæй. Кафедрæ афæдзæй – афæдзмæ хъæздыгдæр кæны йæхи рауагъдонтæй. Уыдонæй иу у филологон зонæдты кандидат, доцент Биазырты Аллæ. Уый æнтыстджынæй каст фæцис ирон-уырыссаг факультет, стæй бацыд Цæгат Ирыстоны зонад – иртасæн институты аспирантурæмæ. Каст æй фæцис æнтыстджынæй, рæстæгыл бахъахъхъæдта йæ диссертаци, æрыздæхт кафедрæмæ зонæдты кандидатæй. Не ‘взонг ахуыргæнджытæй æртæйæ сты – Гана Яновская, Мамиты Бэлæ æмæ Хъæцмæзты Заринæ. Уыдон ахуыр фесты аспирантурæ.
Фæнды мæ зæгъын журналистикæйы факультеты тыххæй, уымæн æмæ мæхæдæг дæр равзæрстон уыцы дæсныйад. Фыццаджы-фыццагдæр курдиат хъуамæ мады гуыбынæй рахæссай. Фæлæ хорз фыссæг æмæ журналист суæвынæн уый фаг нæу. Хъæуы йын стыр ныфс æмæ зонд. Царды ахсджиаг цы у, адæмы хъуыдытыл цы бафтаудзæн, ахæм темæтæ хъуамæ ‘взарын зона æмæ сæ ирд фæлгонцты фæрцы ‘вдисын фæраза. Адæймагæн йæ зæрдæйы бынæй цы цæуы, искæй зæрдæмæ дæр уый хъары, уымæ гæсгæ йын хъуамæ ‘нкъараг зæрдæ æмæ сыгъдæг уд уа. Журналисты хъуыдытæ хъуамæ æдзухдæр йе ‘рмæгимæ уой. Хъуамæ дзы тыхсгæ ма кæна, фæлæ дзы ‘хсызгондзинад иса. Цас ыл фылдæр фыдæбон кæна, уыйас ын хъуамæ фылдæр цин хæсса æмæ йæ кусынмæ ноджы тынгдæр разæнгард кæна. Уымæй уæлдай ма йын хъуамæ агура цымыдисгæнæн фæрæзтæ. Журналист хъуамӕ ӕвдиса, адӕмы цард куыд у, афтӕ, ма хъуамæ тæрса æвдисын æмæ дзурын паддзахады уæвæг проблемæтыл.
Нæхи университеты ис бæрзондквалификациджын журналистон кадрты коллектив. Уыдонæн ацы бынат у сæхи хæдзары хуызæн, сæ хъомылгæнджытæ та сын æввахс. Амонынц сын фидæны царды фæндагмæ фыццаг къахдзæфтæ. Уымæ гæсгæ студенттæн сæ сомбоны цард бирæ-бæрцæй кæнгæ у сæ ахуыргæнджыты зæрдиаг куысты руаджы.
Университеты ректор Тедеты Вадим æнæрынцойæ архайы, цæмæй алы хъуыддаджы дæр университет уа размæдзыд. Кæд абоны царды æппæт куыстуæттæ дæр аздæхтой сæ хъус парахатæй нырыккон фæрæзтæй пайда кæнынмæ, уæд университет дæр фæсте нæ баззад: Тедеты Вадимы руаджы кабинеттæ ифтонггонд æрцыдысты ног техникæйы фæрæзтæй.
Ныртæккæ цард размæ уыйас ацыдис, ног технологитæ афтæ тагъд рæзынц æмæ йемæ æмдзу куынæ кæнай, æдзух дæхиуыл куынæ кусай, уæд фæстейæ баззайдзынæ. Уый хауы дзыллон информацийы фæрæзтæм дæр. Фæстаг азты дзы уыйас ногдзинæдтæ фæзынд æмæ, знон цы системæйæ куыстам, уый абоны домæнтæн дзуапп нал дæтты.
Мах хъæуы фидар паддзахад саразын, цæмæй дунейæн равдисæм, Ирыстон кæй у хъомысджын бæстæ. Фæнды мæ зæгъын фæсивæдæн, цæмæй ма тæрсой зындзинæдтæй æмæ тырной царды бæрзæндтæм.
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.