8 августы Цхинвалы киноконцертон зал «Чермен»-ы уыд студи AllonFilm- ы бацæттæгонд документалон киноныв «Хæхтæ æвдисæнтæ»-йы презентаци. Уырдæм æрбацыдысты республи-кæйы экс-президенттæ Цыбырты Людвиг, Тыбылты Леонид, парламенты æмæ хицауады уæнгтæ, интеллигенцийы æмæ æхсæнады минæвæрттæ.
Киноныв сарæзтой Мамиты Григори æмæ Бестауты Юля. Мадзаламонæг, Паддзахадон драмон театры къухдариуæггæнæг Дзуццаты Тамерлан цыбыртæй æрдзырдта кинонывы сюжетыл æмæ загъта, алы æмбæстаг дæр хæсджын кæй у æнгæс мадзæлттæм цæуын, цæмæй бæлвырддæрæй зонгæ кæнæм нæ историимæ æмæ нæ бон уа фæлтæрæй-фæлтæрмæ йæ адæттын.
Кинонывы сюжет у, сæдæ азы дæргъы Гуырдзыстоны къухдариуæгад ирон адæмы ныхмæ цы геноцид сарæзта, ууыл. Автортæн бантыст сæдæ азы размæйы цаутæ сног кæнын кæсæджы цæстыты раз, раудгас кæнын йæ архайджыты æмæ сын сæ зындзинад æмæ сæ архайд зæрдæмæхъаргæйæ равдисын. Историктæ дзæнæттаг Пухаты Къоста, Дзугаты Къоста æмæ геноциды æвдисæнтæ радзырдтой гуырдзиаг фыдгæнджытæ ирон адæмы ныхмæ цы фыдмитæ фæкодтой, уыдæттыл.
Ирон адæмы сæрибардзинады сæрыл тохгæнджытæй сæдæ азы дæргъы йæ архайд бæрæг ахъаз кæмæн уыд, уыдонæй сты Санахъоты Мате æмæ Гаглойты Рутен. Сæ архайды тыххæй сын кинолентæйы лæмбынæг æрдзырдтой сæ хиуæттæ. Уыдонмæ хъусгæйæ хъусæджы раз слæууыдысты ирон адæмы хъизæмæрттæ, хæстон цауты рæстæджы хуымæтæджы адæм цы зындзинæдтæ æвзæрстой, уыдон. Уыцы фыдбонтæ алчи не сфæрæзта æмæ цагъды кодтой адæм, – чи знаджы нæмыгæй, чи та фыддуджы азарæй.
Кинонывы автортæ тынг зæрдæмæхъаргæйæ равдыстой ирон адæмы истори-йы æрцæугæ цаутæй æппæты трагикондæртæй сæ иу -13 коммунары мæлæт. Сюжеты ацы хаймæ кæсгæйæ, залы бадджытæй нæ уыдис ахæм, йæ цæстысыгтæ кæмæн нæ калдысты. 13 коммунары фехст йæхи цæстытæй чи федта æмæ знаджы къухтæй æнæнхъæлæджы чи аирвæзтис, уыдонæй сæ иу уыд Галуанты Дауыт. Йæ чызг Тамарæ ныр радзырдта йæ фыды ныхæстæй, куыд бафтыдысты знаджы къухмæ, цы фыдмитæ сын кодтой æмæ сæ куыд ныццагътой, уыдæттæ.
Гуырдзыстон ирон адæмы куынæг кодта æрмæст физикон æгъдауæй нæ, фæлæ ма нæ ауæрста нæ культурæ нын сæ къæхты бын ссæндыныл. Скъолаты бакодтой гуырдзиаг æвзагыл ахуыртæ æмæ архайдтой, цæмæй ирон æвзагыл ахуыр бынтондæр ист æрцæуа ахуыры программæйæ. Фыссынад æмæ культурæ цы нацийæн нæй, уый та у мард наци, æмæ Гуырдзыстон архайдтой ацы фарсæрдыгæй дæр ирон адæмы ныцъист кæныныл. Уыдæттыл бæлвырддæрæй дзырд цæуы кинолентæйы.
Кинонывы ма æвдыст æрцыдысты Ереды æмæ Зары æрцæугæ трагедитæ, 2008 азы геноциды цаутæ, – автортæн сæ бон ссис сæдæазон геноциды цыд æмæ йæ фæстиуджытæ ирдæй равдисын, историон факттæ ныры дуджы æхсæнады раз æрæвæрын, æмæ сæм абоны цæстæй акæсгæйæ, ис хатдзæг саразæн – Гуырдзыстон æнусты дæргъы йе тары калмау кæй дары хъæстæ æмæ йыл фидæны дæр кæй никуы уыдзæн æууæнк. Ацы хъуыдыйыл лæуд у кинонывы архайæг 83 аздзыд Галуанты Тамарæ дæр æмæ загъта, цас-фæнды рæстæг ма рацæуа, дугтæ куыдфæнды ма фæивой, уæддæр Гуырдзыстонимæ иумæ ирон адæмæн нæй цæрæн. Уымæн æмæ уыдон сты ирон адæмы знæгтæ.
Кинонывы ролтæ сæххæст кодтой РХИ-йы Паддзахадон драмон театр æмæ Адæмон театры актертæ, Сывæллæтты сфæлдыстадон галуаны æрыгон театрдзауты къорды архайджытæ. Историон кадртæ исгæйæ спайдагонд æрцыд Къæбулты Ренаты бæхты къордæй, текст кастис кинонывы режиссер Мамиты Григори.
Презентацийы кæрон раныхас кодтой æмæ хатдзæгтæ сарæзтой профессор Би-тарты Зоя, ХИПУ-йы философийы кафедрæйы доцент Дзугаты Къоста æмæ кинонывы сæйраг режиссер Мамиты Григори. «Куыд зонæм афтæмæй киноныв бацæттæгонд æрцыд 20-æм азты геноциды сæдæ азы бонмæ – 2020 азы. Фæлæ æбæрæг аххосæгтæм гæсгæ нырыонг адæмы размæ хаст не ‘рцыд. Абон стыр бузныг зæгъын Культурæйы министр Зæгъойты Радæйæн, киноныв аразджытæн сæ куыстæн æмбæлон аргъ кæй скодта æмæ йæ, боныфæстагмæ, адæмы размæ кæй рахастой. Фильмы нысан нæу æрмæст историон факттæ нæ размæ рахæссын, йæ нысан сæйраджыдæр у, цæмæй ног фæлтæртæ бæлвырдæй зоной уыцы цауты тыххæй, ахуыр кæной ивгъуыд историйыл æмæ, рæдыдтытæ ма æруадзгæйæ, кусой сæ рæсугъд фидæныл,», – радзырдта Битарты Зоя.
Дзугаты Къоста йæ ныхасы банысан кодта «Санахъоты Мате уыд 20-æм азты геноциды персонификаци. Мæнмæ гæсгæ, Санахъоты Мате æмæ йæ архайд сты тынг хорз æрмæг ног ирон драмон сценари саразынæн». Афтæ ма загъта бузныджы ныхæстæ Дзуццаты Тамерлан æмæ Остъаты Аланæн спектакль «Фæстаг æвдисæн» саразыны тыххæй.
Мамиты Григори та бузныджы ныхæстæ загъта, чидæриддæр кинолентæ саразыны хайад райста, уыдонæн, æмæ банысан кодта, «Æвæццæгæн, абон презентаци нæ уыдаид, фæлæ нын уый кæй бантыстис, уый тыххæй мæ бузныджы ныхæстæ зæгъын фæнды сæрмагондæй Культурæйы министр Зæгъойты Радæйæн».
Презентацийы кæрон мадзаламонæг Дзуццаты Тамерлан бузныджы ныхæстæ загъта кионолентæйы сæйраг режиссер Мамиты Григори, Бестауты Юля æмæ студи AllonFilm-ы архайджытæн.
Æрбацæуджытæн Бекойты Вано азарыд зарæг геноциды темæйыл.
ХУЫГАТЫ Миленæ
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.