ТАМАКО ДЫМЫНÆН «НÆ» ЗÆГЪЫНЫ БОН

Алы аз дæр ноябры мæйы æртыккæгæм цыппæрæмы дунейы бирæ бæстæтæ нысан кæнынц Тамако дымынæн «нæ» зæгъыны дунеон бон. Уый сфидар кодта Онкологты америкæйаг æхсæнад 1977 азы. Æнæниздзинады дунеон организацийы бæрæггæнæнтæм гæсгæ: 90 проценты мæлы рæуджыты ракæй, 75 проценты – хроникон  бронхитæй æмæ 25 проценты – зæрдæйы ишемион низтæй тамако дымыны аххосæй: алы дæс секунды планетæйы мæлы иу тамакодымæг (2021 азмæ гæнæн ис ацы æмвæзад схиза æртæ се-кундмæ иу адæймаг) – Уæрæсейы тамако дымы иууыл къаддæр алы дæсæм сылгоймаг; – уæрæсейаг нæлгоймæгты 50-60 процентæн сæ бон нæу æнæ тамако (æмбæстæгты кæцыдæр категориты ‘хсæн уыцы нымæц хæццæ кæны 90 процентмæ). Тамако дымын цы низтæ расайы, уыдон свæййынц милуангай уæрæсейаг æмбæстæгты мæлæты аххосаг.

Тамако дымынæн «нæ» зæгъыны дунеон боны нысан – ахъаз кæна тамакодымджыты нымæц фæкъаддæр кæнынæн, тамако дымыны ныхмæ тохыл бафтауа æрмæст хуымæтæг адæмы нæ, фæлæ дохтырты иууылдæр, тамако дымыны профилактикæ æмæ æхсæнадæн бамбарын хъæуы, тамако зиан кæй хæссы æнæниздзинадæн.

Тамако дымын æвзæр ахуырыл нымайынц, æрфарст кæуыл уыд, уыцы адæмы 47 проценты, йæ дæлбар ис 38 проценты, сдзæбæхгæнæн кæмæй нал ис, ахæм низæй 9 проценты, чи нæ сбæлвырд кодта йæ ахаст тамако дымынмæ – респондентты 6 проценты. Фарстæн, тамако дымыны фæстиуæг цы у, уый тыххæй зынтæй радта дзуапп респондентты 22 проценты.

Æрфарст адæм нымайынц тамако дымыны фæстиуæгыл: рæуджыты рак – 35 проценты, бронхит æмæ рæуджыты æндæр низтæ – 25 процент респонденты, 12 проценты загътой зæрдæйы тугдадзинты низтæ, 6 проценты – туберкулез.

Респонденты 12 проценты нымайы, тамако дымынæн «нæ» зæгъын æнцонæй, 56 проценты – зынтæй, 4 проценты – нæй гæнæн, 28 проценты нæ ахъуыды кодтой ууыл. Афтæ ма 21 проценты афæлвæрдта тамако дымын ныууадзын, фæлæ -– дзæгъæлы.

Банысан кæнын хъæуы уый, æмæ адæмæн се ‘нæниздзинадæн тамако дымын æвзæр кæй у, уый тыххæй зонæнтæ арæх куы хъусой, уæд архайдзысты никотины дæлбарадæй рахизыныл. Адæймаг кæннод нæ хъуыды кæны тамакойæ пайда кæныны фæстиуæгыл йе ̍нæниздзинадæн, кæннод та хъуыды кæны низ æм не ‘рхаудзæн, кæннод та йæ ахуыр афтæ тыхджын у, æмæ «нæ» зæгъа, уый йæ бон нал цæуы.