Профессор, академик, ахуыргонд æмæ йæ радтæг адæмы аккаг фырт

Мæхæмæтты Ахуырбеджы райгуырдыл æххæст кæны 80 азы

 

Мæхæмæтты Алиханы фырт Ахуырбеджы ном зындгонд у канд Ирыстоны цæгаты æмæ хуссары нæ, фæлæ ма Уæрæсейы æмæ фæсарæнты дæр. Уый йæ диссаджы куыстуарзондзинад æмæ æрдзæй ратгæ курдиатæй сном кодта куыд йæхицæн, афтæ йæ радтæг ирон адæмæн дæр. Райгуырд 1936 азы 30-æм октябры Цæгат Ирыстоны Дур-Дуры хъæуы. Каст фæцис Цæгат Ирыстоны паддзахадон университеты историон-филологон факультет. Йæ фæллойадон архайд райдыдта 1958 азы республикон фæсивæдон газеты редакцийы кусгæйæ, 30 азæй фылдæр архайы зонадон-педагогон архайдæй, уыдонæй 25 азæй фылдæр кусы Цæгат Ирыстоны паддзахадон университеты.

Мæхæмæтты Алиханы фырт Ахуырбег Цæгат Ирыстоны паддзахадон университеты схызт æппæт къæпхæнтыл дæр – студентæй – ректоры онг, ректорæй – президенты онг, йæ царды æппæт дæр йæхæдæг йæ зондæй, йæ æвæллайгæ куыстæй къухты бафтын кæнгæйæ. Цæгат Ирыстоны паддзахадон университеты президент хицæн кæны йæ æнахуыр зæрдæхæлардзинадæй, уый зæрдæбынæй ауды уæлдæр ахуыргæнæн уагдоны кусджытыл, йæ алыварс адæмыл. Æндæртæн æххуыс кæнын уымæн у адæймагон ахастыты нормæ. Зæрдæхæлардзинад, æрдзæй рахæсгæ интеллигентондзинад, æвидигæ оптимизм, æгæрон куыстхъомдзинад сты йæ хицæнгæнæн æууæлтæ.  Ахуырбег Алиханы фырт æмæ коллективы æнгом куысты руаджы абон университет у бынтон æндæр æмвæзады уæлдæр ахуырадон уагдон, 1990 азы йæ къухдариуæгады бынмæ райсгæ уæлдæр ахуырадон уагдонимæ йын абарæн дæр нæй. Уæдæй фæстæмæ бирæ цаутæ æрцыд, бирæ фæивта. Мæ-хæмæтты Ахуырбег  уыцы азты дæргъы ссис фыдыбæстæйон æмæ фæсарæйнаг уæлдæр ахуырадон уагдæттимæ бирæ иумиаг проектты инициатор. Абон республикæйы уæлдæр ахуырадон уагдон – Цæгат Ирыстоны паддзахадон университет бацыд Уæрæсейы хуссары хуыздæр уæлдæр ахуыргæнæндæтты нымæцмæ. Æмæ Ахуырбег Алиханы фыртмæ та ис бирæ плæнттæ, уымæн æмæ ЦИПУ-йы президент у оптимист æмæ æнахуыр дисса-джы гоймаг.

ФИДАР УДЫХЪÆДЫ ÆМÆ ФÆНДВИ-ДАРДЗИНАДЫ АРИСТОКРАТ. Афтæ у нæ царды, æмæ а-зæххыл чи райгуыры, уыцы адæймæгтæй алкæмæн  дæр ис йæхи сæрмагонд царды райдиан. Уыдон сты ныййарджыты хæдзар, чысыл райгуырæн бæстæ. Æмæ куыдфæнды бæрзонд ма схиза нæ романтикон бæллиц кæнæ адæймаджы карьерæ, уæддæр æрыздæхы мысынады гуырæнтæм,  удцырынгæнæн ратæдзæнтæм. Мæхæмæтты Алиханы фырт Ахуырбегæн, Цæгат Ирыстоны паддзахадон университеты президентæн, ахæм у  рагон  быдырон ирон хъæу Дур-Дур. Бирæ верситæ ис хъæуы номы сæв-зæрды тыххæй, фæлæ дзы иууыл цымыдисондæр у легендæ, зæгъгæ, хъæу цы бынаты ис, уым йæ урс базырджын бæхыл æрбадт  Уастырджи (Сыгъдæг Георги). Ирæттыл аудæджы зæрдæмæ афтæ тынг фæцыд ацы алæмæттаджы бынат, æмæ йæ бафæндыд уым адæмы æрцæрын кæ-нын æмæ сын æй балæвар кодта. Гæнæн ис æмæ уымæ гæсгæ сты, ам цы ацы хъæуы æмном цæугæдон Дур-Дур цæуы, уымæн йæ уылæнтæ ахæм тæмæнтæкалгæ æмæ ахæм удцырынгæнæг. Легендæмæ гæсгæ, ацы хъæуыл Уастырджи куынæ саргъуыдтаид, уæд гæнæн ис, æмæ афтæ бæрзонд не схызтаиккой инæлар Тугъанты Асланбеджы диссаджы æхсардзинад, нывгæнæг Тугъанты Махарбеджы кæлæнгæнæн ахорæнтæ, академик Мæхæмæтты Ахуырбеджы удыхъæд æмæ сфæлдыстады уæлахиз. Ацы зынгæ æртæ адæй-магæй, æртыккаджы – куы райгуырд, уæд æй схуыдтой Ахуырбег.  Раст ын, цыма йæ номавæрæг… йæ абоны фидæн зыдта, уыйау. Æвддæсаздзыдæй уый ссис Хетæгкаты Къостайы номыл Цæгат Ирыстоны паддзахадон педагогон институты фыццагкъурсон, æмæ æртын авд азы фæстæ та – Цæгат Ирыстоны паддзахадон университеты ректор. Ацы дыууæ датæйы ‘хсæн ис ахуыргонды куыстуарзондзинад, нысанмæтырнындзинад, зонындзинæдтæй йемыдзаг цардуагон фæндаг. Мæнæйма, хъысмæт ын йæхæдæг схай кодта, абон цахæм адæймаг ссис, уый суæвын (йæ номы фыццаг хай АХУЫР нысан кæны ахуыр, дыккаг БЕГ кæнæ БЕК та – КЪУХДАРИУÆГАД КÆНЫН). Къаддæр монон магнетизм нæй йæ мыггаджы дæр, уымæн та йæ бындурæн æвæрд æрцыд пехуымпар МАГОМЕТЫ ном. Зонд æмæ рухсады уæлахиз сты уыцы дыууæ миниуæджы, кæцытæ йын æххуыс кæнынц йæ царды. Ацы æнæферохкæнгæ уæлахизы уыд алцы дæр: æнтыстытæ æмæ къуыхцытæ, циндзинæдтæ æмæ хъыгдзинæдтæ дæр, фæлæ йын никуы уыд удыхъæды лæмæгъдзинад – уыдис ын  сфæлдыстады æнтыстджын æмæ удцырын-гæнæн фидардзинад. 1990 азы Мæхæмæтты Ахуырбеджы ректорæй куы сæвзæрстой, уæд æй, æгæрыстæмæй, уæлахизы эйфори дæр йæ нысанæй нæ фæиппæрд кодта, алыгъуызон сидтытæ æмæ йæ бирæныфсдæттæн ныхæстимæ нæ ралæууын кодта. Æмæ йæ оппоненттæ та нымад ахуыргæндтæ-профессортæ æмæ академиктæ Калоты Н., Токаты Н., Мæрзойты А. куы уыдысты. Уыдонæй алчи дæр аккаг уыд ректоры къæлæтджыныл рабадынæн. Æцæг ахуыргонд, интеллигент æмæ нæлгоймагæн куыд æмбæлы, афтæ уый æргомæй дзырдта, цы йæ саразын хъæудзæн æмæ цæмæн, уыдæтты тыххæй. Мæхæмæтты Ахуырбегæн уыцы зæрдылдарæн бонæй ныр дыууын æхсæз азы рацыд æмæ ныридæгæн гæнæн ис  реалон хатдзæгтæ саразынæн.

Паддзахадон университеты къухдариуæггæнæгæй куы кусы, уыцы рæстæджы баконд æрцыдысты 12 ног факультеты (ирон филологи æмæ журналистикæ, аивæдты, химион-технологон, биологон-мæрсыджытон, физикон-техникон æмæ афтæ дарддæр) æмæ 30 ног дæсныйадæй фылдæр, мыхуыр цæуы академион зонадон журнал «Вестник СОГУ», арæзт æрцыд социалон-гуманитарон иртасынæдты университетон центр, ЦИПУ-йы телеуынынад, кандидатон æмæ докторон диссертацитæ бахъахъхъæныны фæдыл истори, экономикæ æмæ филологийæ æртæ специалон советы, волейболæй мастерты командæ «Ирыстон», ацы командæ фидарæй хъахъхъæны республикæйы спортивон кад бæстæйы чемпионаты фыццаг лигæйы, арæзт æрцыдысты ректораты æмæ юридикон факультеты бæстыхæйттæ, реконструкци æрцыд уазæгдон «Университетская». Æнæбанысангæнгæ мын нæй уыцы фактæн дæр, æмæ фæстаг азты йæ къухдариуæгады бын студентты нымæц дыууæ хатты кæй фæфылдæр, уыдонæн сæ нымæц схызт 10 мин адæймагæй фылдæрмæ. Профессорты-ахуыргæнджыты сконды ис 700 адæймаджы, уыдоны ‘хсæн ис 100 фылдæр зонæдты доктортæ æмæ профессортæ, 250 зонæдты кандидаттæ æмæ доценттæ, УФ æмæ РЦИ-Аланийы зонæдты 24 сгуыхт архайæджы. Ахуырадон процесс, зонад-иртасæн æмæ æндæр службæты куыст сифтонг кæныны тыххæй университеты куыста ноджы лæггадгæнæг персонал дæр.

Æхсызгонæй мæ банысан кæнын фæнды уый дæр, æмæ йæ зæрдæйæн афтæ æввахс цы университет сси, уыимæ кæй рæзт, кæй лæг кодта æмæ фæлдыста Мæхæмæтты Ахуырбег йæхæдæг дæр. Цыбыр рæстæгмæ уый ссис дыууæ авторитетон æхсæнадæмон академиты æцæг уæнг, РЦИ-Аланийы ректорты советы Сæрдар, Уæрæсейы уæлдæр ахуырадон уагдæтты ректорты централон советы уæнг, УФ-йы зонæдты сгуыхт архайæг, Гæдиаты Цомахъы номыл премийы фыццаг лауреат, Хетæгкаты Къостайы номыл Паддзахадон премийы лауреат, 200 фылдæр зонадон куысты, уыцы нымæцы 20 монографийы, популярон аивадон æмæ публицистон чингуыты автор. Æндæр уæлдæр ахуы-радон уагдоны къухдариуæггæнæгæн фаг уыдаиккой уыцы æнтыстытæ æппæт йæ царды, фæлæ Мæхæмæтты Ахуырбег уыдон фагыл нæ нымайы.  Йæ къухдариуæгады азты (бæстæйы æнæстаби-лон политикон уавæрты) университеты къухты бафтыдысты бæрæг фæстиу-джытæ дунеон уæлдæр ахуырадон уагдæттимæ æмгуыстады къабазы дæр. Къухтæ цы бадзырдтыл æрфыстой, уыдоны бындурыл рæзтысты кæрæдзиимæ æмгуыстад, специалистты æмæ студентты баивд Аппалачийы (АИШ), Ляонины педагогон (КАР) университеттимæ, Остфольды колледжимæ (Норвеги). Уый æддейæ ма хъуыддагон контакттæ арæзт æрцыдысты Герман, Франц, Сири, Канадæ, Ирланди, Хуссар Корея, Турк, Болгари, Иорданийы уæлдæр ахуырадон уагдæттимæ æмæ афтæ дарддæр. Абон мын исчи куы зæгъид, зæгъгæ, банысан кæн академик Мæхæмæтты Ахуырбеджы адæймагон миниуджытæ, уæд æз æнæ дызæрдыгæй зæгъин уыдонæй æртæйы. Уыдон æй мæ цæстæнгасмæ гæсгæ, уæлдай тынгдæр æвдисынц куыд гоймаг, афтæ: ХАРАКТЕР, ФÆНДВИДАРДЗИНАД æмæ ДÆСНЫДЗИНАД! Æмæ мæ ацы æртæ бæрæггæнæнæй æвзарын куы бахъæуид, уæд дзы æнæмæнгæйдæр равзарин æртыккаджы – ДÆСНЫДЗИНАДЫ. Мæхæмæтты Ахуырбег адæмимæ иумиаг æвзаг кæй ары, бирæминон коллективæн кæй къухдариуæгад кæны, бирæнымæц уынаффæтæй сæйрагдæрты кæй равзары, зонад æмæ рухсады æнтыстытæ кæй æмбырд кæны æмæ уыдонæй иугонд æмæ æнæсфæлхаттгæнгæ университеты кад кæй бæрзонд кæны, уый у йæ дæсныдзинады руаджы. Йæ къухты куыд æфты ЦИПУ-йы президентæн адæймагады ацы ахсджиаг æмбарынадты гармонион æгъдауæй йæхимидæг æмиу кæнын? Иуæрдыгæй уый руаджы, æмæ уый æххæстбæрцæй кæй у масштабон хъуыдыкæнынады æмæ системон ахаст дарыны курдиаты хицау. Уый æддейæ ма, саргъгæнæн дæр кæмæн нæй, Ахуырбег Алиханы фырты æрдзы ацы курдиат æмиу кæны стæм миниуæджы, цауты цыд развæл-гъау базонын, æмæ куы бахъæуа, уæд та сæ регулировкæ скæнын. Æнæмæнгæй, ацы тынг хорз миниуæг ахъаз кодта уымæн, æмæ, æгæрыстæмæй, нæ царды «змæст, хæццæ» рæстæджы дæр Мæхæмæтты Ахуырбегæн йæ къухты бафтыд зонады егъау организатор æмæ курдиатджын къухдариуæггæнæг суæвын. Ахуыргонд нымайы, зæгъгæ, ивгъуыды ахуыр кæнгæйæ, ногдзинæдтæ гом кæнгæйæ, культурæйы æнæхъæн фæлгондзтæ ныв кæнгæйæ, историон æмбарынад сбæрæг кæны йæ бынат æргъадты национ æмæ дунеон систе-мæйы. Фæсивæдимæ кусгæйæ, ректор фæндвидарæй æрцыд ахæм хатдзæгмæ, зæгъгæ, студенты æнæниз, æвзонг, рæзгæ организм  йæ алыварс æхсæнадæй исы, уæлдай тынгдæр ын æнæ-мæнгхъæуæгдæр цы у, уый. Кæй зæгъын æй хъæуы, цæмæй нæ рæстæджы вазыгджындæр уавæрæй рахизыны амал ссарай, уый тыххæй дзырд хъуамæ цæуа æнцонæвзарæн æмбарынад æмæ æппæт монон культурæйы историйы домаг уынынадыл. Ахуырбег Алиханы фырт растдæр уым раргом кæны йæхицæн дæр æмæ йæ алыварс адæмæн дæр ног аксиомæ: æгæрыстæмæй, чы-сыл цыдæртæ дæр æмархайд кæнынц характер саразынæн. Гæнæн ис æмæ  йæ лекциты арæх уымæн æрæмысы немыцаг ахуыргонд Людвиг Бернейы ныхæстæ: «Зонд æнæ характерæй æмæ характер æнæ зондæй знаджы ахаст дарынц кæрæдзимæ». Æмæ ма тынг ахсджиаг цы у: йæ алы стыр куысты  фæстæ дæр ис хъуыддаг. Университет æмæ республикæмæ хауæг цардуагон интересты у хъæддых, энергион, уымæй уæлдай ма æппæт хъуыддæгты дæр – карз, домаг. Æмæ ма уыцы иурæстæджы Мæхæмæтты Ахуырбег у хæларзæрдæ коллегæ, æнцонвадат къухдариуæггæ-нæг. Æнцонвадатдзинад та у хицауиуæ-гады (стъалыты) низæй кæй нæ фæрын-чын, уый фæстиуæг. Алкæцы адæймаг «нæ» нæ загътаид, бæрзонд æмвæзады æппæлæн, зæрдæлхæнæн фæндæттæн. Æвæццæгæн, уымæн æмхуызон æнцонвадат у йæ уынаффæтæ, æххуыс æмæ фарсхæцынад кæй хъæуы, уыдонæн –  вахтерæн, профессорæн, студентæн, ныййарджытæн, сыхагæн æмæ æнæзонгæ адæймагæн. Алкæмæ дæр сæ дары иугъуызон лæмбынæг, гуманон æмæ уæздан ахаст. Мæхæмæтты Ахуырбеджы ма куыд гоймаг, афтæ ирдæй чи æвдисы, уыцы иннæ фарс та у уый, æмæ цыфæнды ма араза, уым удуæлдайæ лæггад кæнын: хицæн кусæджы сæрмагонд проблемæтæй суанг паддзахадон ахсджиагдзинады проблемæтæ скъуыддзаг кæныны. Мæхæмæтты Ахуырбег у ЦИПУ-йы фыццаг сæвзæрстгонд ректор йæ уæвынады историйы 95 азы дæргъы. 16 азы дæргъы цы университетыл къухдариуæгад кæны, уыцы уагдоны ахуыргонд совет бæрæг кодта республикæйы сæйраг уæлдæр ахуыргæнæндоны стратеги æмæ æппæт йæ алыварсон архайды тактикæ. Уый у нæ бæстæйы уавæрты уæлдæр скъолайы системæйы ахуырадон процессыл къухдариуæгад кæныны æххæст демократон формæ. Ахæм вазыгджын систе-мæйы арф реформæ, куыд уæлдæр университетон ахуырад, академикæй домдта æппæт чысыл хъуыддæгтыл дæр бæстон æмæ лæмбынæг куыст бакæнын зонадон æмæ педагогон æмæхсæнадимæ æнгом æмархайды. Иннæ ‘рдыгæй та, уыцы факт тынг хорз æмбаргæйæ, æмæ нæ ахуырады тых йæ бындурондзинады кæй ис, уымæ гæсгæ Ахуырбег Алиханы фырт лæмбынæг йæ хъус дары студентты æмæ ахуыргæнджыты иумиагтеоретикон цæттæ-дзинадмæ, арæхстджынæй æндавы йæ хицæндзинæдтыл æмæ гъæдыл. Ацы æнæ-аргъæвгæ, ахсджиагдæр нысаны тыххæй паддзахадон университеты цур арæзт æрцы-дысты истори æмæ археологийы, математикæ æмæ информатикæйы институттæ. Мæ-хæмæтты Ахуырбеджы къухдариуæгады бын ЦИПУ-йæн йæ къухты бафтыд стыр æнтыстытæ. Университеты кусджытæ систы алыгъуызон конкурсты уæлахиздзаутæ: бындурон иртасынæдты уæ-рæсейаг фонды, бындурон математикæйы æмæ гуманитарон иртасынæдты къабазы Уæрæсейы уæлдæр ахуырадон уагдæтты фæдыл паддзахадон комитеты, Соросы, Фулбрайты дунеон фондты, зонады рæзты япойнаг æхсæнады грантты уæлахиздзаутæ. Уый æддейæ ма, университет ссис ЮНЕСКО-йы æууæнкджын партнер. Ирыстоны ахæм авторитетон дунеон организацийы кафедрæйы баконд у æнахуыр зынгæ цау æрмæст республикæйы нæ, фæлæ æппæт Уæрæсейы Федерацийы дæр. Ацы кады аккаг свæййынц, стыр зонадон-педагогон потенциал, материалон-техникон базæ, фæсарæйнаг партнертимæ бирæнымæц контакттæ кæмæн вæййы, уыцы уæлдæр ахуырадон уагдæттæ. Ам ахсджиагдæр критерий у ЮНЕСКО-йы раразмæгонд проблемæтæ аскъуыддзаг кæныны активон хайад райсын. ЦИПУ-йы онг, УФ-йы зынгæ университетты аналогон кафедæртæ уыд æрмæстдæр аст уæлдæр ахуырадон уагдоны. Тынг ахс-джиаг у уый дæр, æмæ ЮНЕСКО-йы кафедрæ арæзт кæй æрцыд ЦИПУ-йы бындурыл конкретон здæхтмæ гæсгæ: «Региональные исследования в области охраны окружающей среды и проблемы народонаселения». Ацы проблемæ  нысан æрцыд ИНО-йы резолюциты контексты, иууыл ахсджиагдæр проблемæты фæдыл ЮНЕСКО-йы бирæнымæц документты, афтæ ма федералон нысанон программæ «Экологическое образование населения»-йы. Афтæмæй, дыууæ уагдоны минæвæртты хъуыддагон фембæлдтытæ райстой системон характер.

Уæлдæр ахуырадон уагдоныл къухдариуæг кæнын у развæлгъау цауты цыд базонын, размæ кæсын. Æмæ уыдон æрмæст ныхæстæ не сты: арæзт æрцыд дунеон архайды регионалон центр. Бацæттæчындæуыд аргументацигонд бындурыл документты æнæмæнгхъæ-уæг пакет университеты ЮНЕСКО-йы ахуырадон-методикон центр бакæныны тыххæй, аудовизуалон æмæ компьютерон экологион-ахуырадон программæты республикон æмæ регионалон бангтæ бакусыны фæдыл, дзыллон чиныгкæсджытæн  экологи æмæ алфæмбылай дунейы фæдыл зонадон-популярон литературæйы сери рауадзын, экологион  ахуырады фæдыл бæрзонд квалификациджын кадртæ бацæттæ кæныны системæ конструкци кæныны тыххæй. Бæрæг у, афтæ стыр хъусдард цæмæн здæхт  цыд алфæмбылай дунемæ, уый. Мæхæмæтты Ахуырбег куыд дзуры, уымæ гæсгæ йæ ныфс ис, зонд æмæ рухсад кæй фæуæлахиз уыдзысты, уымæй, æмæ ахуыргæндты, рухстауджыты, дзыллон информацийы фæрæзты хæс та у æхсæнад æмæ æрдзы ‘хсæн æма-хастыты регуляцийы зонадон бындурон формæтæй спайда кæнынæн ахъаз кæнын.

Мæхæмæтты Ахуырбег алы хатт дæр ирдæй æмбæрста адæмы интерестимæ йæ тугхæстæгдзинад, йæ тугбастдзинæдтæ. Университет ис уыцы æвзарæн зылды территорийыл, кæцыйы  Мæхæмæтты Ахуырбег ныр 6-æм хатт æвдисы РЦИ-Аланийы Парламенты, куыд адæмон депутат, афтæ. Уый йын æрмæст фадат нæ дæтты æрвылбон дæр йе ‘взарджытимæ фембæлынæн, фæлæ ма йæ хæсджын кæны бирæ хъуыддæгты, уымæн æмæ æппынæдзух ис адæмы хъусдарды бын! Æнæофициалон уавæры адæмимæ ныхас кæнгæйæ, систематикон æгъдауæй исы информаци хъуыды кæнынæн. Иумиагæй та, адæмон де-путаты тыхсын кæнынц республикæйы ахсджиаг проблемæтæ. Æмæ уыцы проблемæтæ та, куыд алы хатт, афтæ Ирыстоны фаг сты: лигъдæттæ, æгуыст-дзинад, æнæстабилондзинад, инфляци æмæ афтæ дарддæр. Уымæ гæсгæ ныртæккæ Парламенты куыст Ахуырбег Алиханы фырт æмæ йæ коллегæтæй домы царды йæ алы фæзындтыты æмæ ныхмæлæудтыты дæр зонын. Номхуындæй, абон уæлдæр закъондæттынадон органы хъæуынц, конкретон мадзæлттæ бакусын æмæ арфдæр кризисæй рахизыны тыххæй сæйраг здæхтытæ сбæрæг кæнын йæ бон кæмæн у, ахæм адæймæгтæ. Æнæбацæттæгонд бындурыл хæццæ æмæ змæст рæстæг алкæмæн дæр йæ къухтæ «райхæлдта» авантюристты æппæт хуызтæй политиканты онг. Уый фæстиуæгæн дæсгай милуангай адæймæгтæ (æвзонг, астæуккаг æмæ хистæр кары фæлтæртæ) баззадысты цæрыны, политикон фидæны æнæ фæрæзтæй.

Мæхæмæтты Ахуырбег куыд депутат, афтæ цы политикон формулæтыл къухдариуæг кæны, уыдон сты хуымæтæг æмæ æнцонвадат, уымæн æмæ уыдон цæуынц иумиагадæймагон хæрзæгъдаудзинады бындуртæ – намыс æмæ аккагдзинадæй. Æмæ уый та тынг ахсджиаг у, уымæн æмæ нæ дуг у прагматикон уынаффæты рæстæг. Академик йæ депутатон рæстæджы фылдæр хай здахы паддзахаддзинад сфидардæр кæныны историон перспективæ æмæ иумиагнацион идеямæ. Ахуырбег Алиханы фырт куыд адæймаг æмæ куыд ахуыргонд, парламентари æмæ ЦИПУ-йы президент, афтæ йæ 80 азы юбилейыл æмбæлы æхсæнадон-политикон банымады сфæлдыстадон æмæ зонадон тыхты тæмæны. Уый уыд алы хатт дæр æмбаргæ, æргомзæрдæ адæймаг – мидцоппайы азты, рацарæзты азты æмæ афтæхуыйнæг реформæты азты дæр.

Абон Мæхæмæтты Алиханы фырт Ахуырбег у, искæйы рыст зæрдæйæ чи æнкъары, адæймаджы йæ тыхтыл чи баууæндын кæны, йæхи æмæ республикæйы цæрæг æндæр адæмты зондахастыты хорздзинад чи тауы, ахæм адæй-маг. Уый мидæг ис йæ тых æмæ сæйраг аккагдзинад, куыд ахуыргонд, республикæйы сæйраг уæлдæр ахуырадон уагдоны президент æмæ адæмон депутат, афтæ.

Нæ кадджын юбилярæн мах зæрдæ дæр зæгъы фидар æнæниздзинад æмæ бирæ азты цæрæнбон. Уадз, ноджыдæр дын фылдæр бантысæд дæ бæрнон архайды дæ радтæг Ирыстоны фæрныгадæн.

Джиоты Е.